Zeven weetjes over files en verkeersopstoppingen

1. Waar het allemaal begon…

Over de herkomst van de allereerste file heerst wat verdeeldheid onder historici. De één ziet de opstopping bij Borculo in augustus 1925 door een grote rits ramptoeristen na een zware storm als de eerste file. Anderen houden vast aan de eerst geregistreerde file op zondag 29 mei 1955. Duizenden dagjesmensen creëerden op die Eerste Pinksterdag met zo’n 50.000 auto’s de allereerste echte file bij knooppunt Oudenrijn in de buurt van Utrecht. Destijds echter weinig geklaag of gemopper. Mensen zagen de file als een teken van een goede welvaart. De lol verdween daarna als sneeuw voor de zon door de komst van de dagelijkse spits. 

2. Daar gaan we weer

De jaarfilezwaarte was in 2018 11,6 miljoen kilometerminuten (elke minuut dat er één kilometer file stond). In vergelijking met 2017 lag de filezwaarte zo’n 20 procent hoger. De filezwaarte is de lengte keer de duur van de file. Tijdens 2020 en 2021 zorgde het vaker thuiswerken voor minder files. In 2021 is de jaarfilezwaarte gestegen met 37 procent  naar 5,7 miljoen kilometerminuten, van 4,2 miljoen kilometerminuten in 2020.  Grootste knelpunten van dat jaar waren:

• A20 Hoek van Holland - Gouda
• A27 Utrecht-Gorinchem tussen afslagen Lexmond en Noordeloos
• A50 Arnhem – Oss tussen Ewijk en Bankhoef.

3. Wist je dat?

• De meeste files in Nederland op een dag werden op 22 januari 2019 gemeten. Sneeuwval zorgde voor de zwaarste avondspits met een totaal aan files van 2.287 km.
• De laatste fileloze dag was op 30 december 2007.
• De drukste min of meer reguliere spits van 2023 was in de ochtend van 14 maart 2023. Door regen en de herfstvakantie stond er meer dan 1.100 kilometer file. 
• In Frankrijk stond in 1980 de langste file ooit gemeten: 174 kilometer vanaf Lyon naar Parijs. 
• Op donderdagen is de filezwaarte het grootst met 23,5 procent. Ook dinsdagen hebben grote kans op file.
• De jaarlijkse Nederlandse economische schade door files liep op tot € 1,5 miljard in 2019.

4. De grootste boosdoener

De belangrijkste fileveroorzaker blijft volgens Rijkswaterstaat een hoge intensiteit: te veel auto’s op één moment op dezelfde plaats. De reguliere ochtend- en avondspits dus. Slechts 30,9 procent van de files komt door een aanwijsbare oorzaak zoals een ongeluk of wegwerkzaamheden. In de herfst neemt door de samenloop van de wintertijd, daarmee meer ritten in het donker en vaak regen het aantal files toe. 

5. Voorkomen is beter dan genezen

Naast carpoolen, flexwerken en het pakken van openbaar vervoer of de (elektrische) fiets, zijn er meer oplossingen voorhanden. Uit onderzoek blijkt dat voordat een file ontstaat we allemaal keurig 1,5 seconden tussen onze voorganger vrijhouden om zo optimaal gebruik te maken van de weg. Nadat de file echter is opgelost, houden we meer afstand tot de auto voor ons waardoor meer loze ruimte ontstaat. Sneller optrekken na een file kan dus helpen. 

6. De glazen bol

Rijkswaterstaat wil alle kansen benutten die de toekomst ons biedt. Het gaat dan om autonoom rijden en om het inzetten van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën in de vorm van bijvoorbeeld slimme camera’s om spitsstroken automatisch te kunnen openen. Daarnaast worden knelpunten aangepakt, zoals de A16 bij Rotterdam die een nieuwe verbinding krijgt. 

7. Het gras is altijd groener…

‘Gelukkig’ zijn wij niet het enige land waar we dagelijks stilstaan op de snelwegen. Het ‘Stau-problem’ in Duitsland neemt ook toe: in 2021 stond 850.000 kilometer file op de Duitse Autobahn. In het Chinese Peking lukte het bevolking zelfs om op een vijftig rijstroken (50!) een stilstaande file van 100 km en tien dagen te veroorzaken. In dat opzicht hebben wij nog even speling.