Tips tegen vermoeidheid achter het stuur

Het traditionele beeld van vermoeidheid achter het stuur is dat van iemand die laat in de nacht rijdt, of na een lange, inspannende werkdag. Of iemand die tijdens een lange vakantierit doorgaat om sneller op de bestemming te komen. Tegenwoordig is vermoeidheid ook een probleem bij mensen die voor hun werk rijden - vaak vanwege de gereden uren in plaats van het tijdstip van de dag.

Eenderde is bang in slaap te vallen

Engels onderzoek van de AA Charitable Trust, gepresenteerd in november 2018, toonde aan dat:

• Een op de acht (13%) Britse automobilisten geeft toe in slaap te zijn gevallen achter het stuur
• Bijna twee vijfde (37%) zegt dat ze zo moe zijn geweest dat ze bang waren dat ze tijdens het rijden in slaap zouden vallen
• Mannen (17%) hebben drie keer zoveel kans als vrouwen (5%) om te zeggen dat ze achter het stuur in slaap zijn gevallen

Wat doe je bij vermoeidheid achter het stuur?

Het raam naar beneden draaien of de radio harder zetten is niet effectief om vermoeidheid achter het stuur tegen te gaan. Als je merkt dat je deze dingen doet, is dit een teken dat je slaperig bent en een pauze nodig hebt. Merk je dat je dat doet, zie dat dan als een alarmbel! Wat moet je dan doen?

• Stop op een veilige plaats – stop niet op een vluchtstrook van een snelweg
• Drink twee kopjes koffie of een gelijkwaardige cafeïnehoudende drank
• Doe een kort dutje van ongeveer 15-20 minuten

Tips voor het rijden van een lange afstand

Zelfs ervaren vrachtwagenchauffeurs mogen niet meer dan 9 uur per dag rijden of meer dan 13 uur per dag werken. Daarnaast moeten ze verplicht pauzes houden. Na 4,5 uur rijtijd moeten ze een pauze nemen van 45 minuten. Deze 4,5 uur rijtijd mag ook worden opgeknipt in twee delen. De eerste pauze na pakweg twee uur duurt dan minimaal 15 minuten. Aanvullend moet dan binnen de 4,5 uur rijtijd nog een pauze van minimaal 30 minuten worden genomen. 

Neem dan ook regelmatig een pauze van vijftien minuten bij reizen van meer dan drie uur

• Probeer om de twee uur te stoppen, vooral als je niet gewend bent om lange afstanden te rijden.
• Rijd je elektrisch? Kijk of je bij een snellader tijdens het laden een koffiestop kunt hebben!
• Plan reizen zodat je pauzes kunt nemen, eventueel met een overnachting
• Begin niet aan een lange reis als je moe bent, bijvoorbeeld op een vrijdagmiddag

Wat kan het risico op vermoeidheid achter het stuur vergroten?

Zware maaltijden kunnen je slaperig maken. Ook het rijden op tijden dat je normaal gesproken zou slapen, brengt extra risico's met zich mee. Zware inspanning voor het rijden kan ook een slecht effect hebben - vooral voor oudere mensen. Luide muziek of koude lucht kan onze alertheid voor een heel kort moment verhogen, maar vervangt niet de fundamentele behoefte om te slapen.

Het risico op vermoeidheid achter het stuur is het grootst tussen 02.00 en 06.00 uur 's ochtends. Daarna is het risico het grootste 's middags tussen 14.00 en 16.00 uur (de middagdip). Op deze momenten bevordert de interne lichaamsklok slaperigheid.

Sommige mensen zijn meer geneigd om zich op bepaalde tijden van de dag slaperig te voelen - dit staat bekend als ons 'chronotype'.

Tips om vermoeidheid achter het stuur te voorkomen

Je wilt natuurlijk voorkomen dat je je achter het stuur moe gaat voelen. Daarvoor hebben we de volgende tips:

• Ga aan het begin van de dag ongeveer 30 minuten naar buiten in het natuurlijke zonlicht, bijvoorbeeld door te wandelen
• lunch in het café dat iets verder weg is op de weg waar je heengaat.
• Een of twee kopjes koffie in de ochtend is oké (als je van koffie houdt), maar doe het dan na de lunch. Thee en energiedrankjes bevatten ook cafeïne!
• Neem overdag regelmatig mini-pauzes om het stressniveau te verminderen. Je hoeft niet te wachten tot de avond om te ontspannen.
• Als je 's avonds echt een elektronisch apparaat moet gebruiken, installeer dan een blauwlichtfilter en verlaag de helderheid om de lichtinval te verminderen.
• Eet een gezond, uitgebalanceerd dieet en houd regelmatige maaltijden aan - dus iets voor ontbijt, lunch en diner. Eet niet te laat op de avond.
• Zorg voor regelmatige beweging; en als het 's avonds wordt gedaan, neem dan voldoende tijd om tot rust te komen.

Jonge bestuurders lopen meer risico

Jonge bestuurders lopen mogelijk meer risico omdat ze kwetsbaarder zijn voor slaapverlies en, afhankelijk van hun leeftijd, meer slaap nodig hebben dan volwassenen. Ze kunnen ook de gevolgen hebben van de keuzes die ze maken in hun levensstijl, zoals lange schermtijd 's avonds en ‘s nachts, waardoor waardevolle slaaptijd wordt verspild of onregelmatige slaappatronen. Daarnaast blijken jonge automobilisten tot 24 jaar te denken dat vermoeidheid achter het stuur geen invloed heeft op de rijvaardigheid (13% tegenover 2% van alle automobilisten). Ze kunnen het risico om in slaap te vallen van zich afschudden, of er helemaal niet aan denken, en in plaats daarvan zijn ze overmoedig in hun vermogen om op elk moment van de dag te autorijden. Zij rijden het meeste door, ongeacht of ze zich moe voelen (18% tegen 3% voor alle automobilisten). Dit kan echter ernstige gevolgen hebben voor hun rijvaardigheid.

Invloed van vermoeidheid op het autorijden

Als je niet genoeg slaapt, zal dit je vermogen om te functioneren op verschillende manieren beïnvloeden, die allemaal gevaarlijke gevolgen kunnen hebben tijdens het autorijden.

• Vermoeid rijden verslechtert het beoordelingsvermogen en de reactietijd. Denk dus aan traag reageren, laat remmen of een gevaar helemaal missen. Dit kan verklaren waarom vermoeid rijden een factor is bij veel kop-staartongevallen.
• Vermoeid rijden heeft ook invloed op je coördinatie. Daardoor varieer je gemakkelijker je snelheid of je rijstrookpositie, in plaats dat je soepel een rechte lijn volgt.
• Ongevallen met vermoeide bestuurders gebeuren vaak met hoge snelheid en zonder te remmen omdat de bestuurder sliep.