Tunnels meer mogelijkheden en veiligheid

Echter, een ‘verdiept wegtracé’ biedt meer mogelijkheden dan het naadloos laten kruisen van routes via tunnels. Zo heeft Maastricht meer ruimte en rust door de Koning Willem-Alexandertunnel en hoeft het verkeer op de N35 niet meer dwars door Nijverdal heen, maar kan het iets verderop sneller en veiliger onder het dorp door.

De langste wegtunnel in Nederland is de Westerscheldetunnel met 6.650 meter. Deze werd geopend in 2003. De 3 km lange Gaasperdammertunnel die in 2020 werd geopend staat op de tweede plaats, gevolgd door de Koning Willem Alexandertunnel in Maastricht (2.300 m).

Aanleg tunnels duur

Hoewel tunnels veel voordelen kennen, is de keuze voor een dergelijk tracé (de loop van de weg) geen gemakkelijke. Ten eerste is de aanleg heel duur. Een tunnel kost een meervoud van een brug en een ‘normaal’ wegverloop is al helemáál veel voordeliger. De hoge prijs is deels het gevolg van de uitgebreide set veiligheidseisen. Na aanleiding van een reeks tunnelbranden in de Alpen dringt het Europees Parlement, ten behoeve van de veiligheid, sinds 2004 aan op eenduidige wet- en regelgeving. Hierbij kun je denken aan regels voor ventilatie, vluchtroutes en monitoringssystemen. Die moeten bovendien uitgebreid getest worden. Dat levert nogal eens vertraging op bij de oplevering of zelfs daarna. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de Roertunnel. Zeker als de alternatieve wegen minder toegankelijk worden gemaakt zorgt dit voor grote vertragingen in het verkeer.

Europese regels voor belangrijke tunnels

Een voorbeeld: de EU schrijft voor dat alle tunnels die meer dan 500 meter lang zijn en onderdeel uitmaken van het trans-Europees wegennet (TEN-T), voorzien moeten zijn van een bedieningscentrale, permanent toezicht én automatische brand- en ongevalsdetectie. Ook kent Nederland een aparte set regels voor tunnels met een lengte van 250 tot 500 meter. Let je voortaan op de vermelde lengte voordat je een tunnel inrijdt, dan zul je regelmatig zien dat een tunnel nét geen 250 of 500 meter lang is. De eerdergenoemde Salland-Twentetunnel bij Nijverdal? Die is onderdeel van het TEN-T en 493 meter lang. Waarschijnlijk dus niet geheel toevallig.

Obstakelvrees

Maar, de veiligheidsvoorschriften bestaan niet voor niets. Gebeurt er een ongeluk in een tunnel, dan is er minder ruimte voor vluchten, blussen, uitwijken of doorstromen. En de kans dát er iets gebeurt in een tunnel, is relatief groot. Veel automobilisten vertonen er namelijk afwijkend weggedrag. Volgens Erwin Bezembinder, docent verkeerskunde aan Hogeschool Windesheim, komt dat door de overgang van licht naar donker en door ‘obstakelvrees’. Door een gevoel van onveiligheid zijn weggebruikers geneigd om onwillekeurig gas terug te nemen en ruim afstand te houden tot de tunnelwand. Het gevolg daarvan is dat mensen meer ruimte nodig hebben voor rechtuit rijden: er wordt meer geslingerd.

Wegontwerpers doen er dan ook alles aan om de gedragsbeïnvloedende effecten van tunnels te verminderen. Onder meer de verlichting en bij de toegestane maximumsnelheid passende in- en uitrijhellingen moeten ervoor zorgen dat een tunnel in- of uitrijden niet te storend is. Daarnaast zijn er allerhande maatregelen om eventueel geslinger minder gevaarlijk te maken (zie afbeeldingen). Goed opletten blijft echter het devies; des te meer in het tunnelrijke westen.