Shared space op de weg: niemandsland?

Het verkeersfenomeen shared space is een uitvinding van Nederlandse bodem. Hans Monderman, een verkeerskundige uit Friesland, bedacht het concept in de jaren 90. Wat hij daarbij voorop stelde, is wat hij de ‘menselijke maat’ noemt. Weggebruikers moeten oogcontact maken en elkaar met beperkte snelheid de ruimte laten. De verkeersregels gelden er natuurlijk nog wel, maar worden niet voorgekauwd door middel van verkeersborden.

Voorzichtiger in shared space

Dit maakt dat weggebruikers deze situaties vaak als onduidelijk ervaren. En dat is nou precies de bedoeling, want daardoor remmen ze. “Liever veiligheid met onzekerheid dan ongelukken met duidelijkheid”, zo licht docent verkeerskunde Erwin Bezembinder het principe van Monderman toe. “Mensen gedragen zich voorzichtiger en wachten elkaars reactie af. Gaat er toch iets mis, dan gebeurt dat vaak met een lagere snelheid.”

In de praktijk vinden weggebruikers shared space vaak wél prettig als ze aan een specifieke situatie gewend zijn. Als eenmaal duidelijk is hoe je dient te rijden en waar andere weggebruikers zoal vandaan kunnen komen, is een verkeerssituatie zonder tekens prima te behappen. Maar, daar zit ook weer een nadeel aan. Op plekken die bestuurders kennen, zijn ze vaak geneigd minder voorzichtig te rijden.

Gezellig

Of shared space echt meer veiligheid creëert door onduidelijkheid te scheppen? Dat valt nog te bezien. Ongevalscijfers kunnen immers pas iets vertellen als er voldoende tijd verstreken is en zo lang bestaat het concept nog niet. Wel lijkt het erop dat een ‘gedeelde ruimte’ over het algemeen goed bevalt bij onder meer omwonenden.
Het is dan ook een kind van de huidige tijd. Toen de auto een populair vervoersmiddel werd, wilden we er overal mee kunnen komen. Delen van binnensteden werden geasfalteerd en pleinen boden parkeercapaciteit. Tegenwoordig vinden we andere zaken belangrijk. Een groene en stressvrije leefomgeving en een gezellige sfeer bijvoorbeeld. Om die reden vind je steeds meer autoluwe binnensteden in ons land. In de shared space is autorijden niet efficiënt maar wél mogelijk. Bovendien is shared space voor het oog van een stedenbouwkundig ontwerper hartstikke aantrekkelijk. ‘Lelijk’ asfalt, strepen en tig verkeersborden vind je er nu eenmaal niet. Daarmee is deze vorm van niemandsland niet alleen veiliger, maar ook mooier om te zien.