Wanneer de vonk van de bougie niet meer overslaat

Elke benzinemotor heeft er minstens één. Het is letterlijk een van de meest fascinerende componenten in de motor: de bougie. Hij werd gepatenteerd door Bosch in 1902 en straalt zelfs een bijna magisch charisma uit. Bougies zijn vaak duidelijk zichtbaar in de motorruimte en het is voor zelfsleutelaars verleidelijk om ze zelf te vervangen. 

Zo werkt de bougie

De ontstekingsspanning wordt via kabels en stekkers naar de bougie geleid. Hierop springt er tussen de geïsoleerde middenelektrode en de massa-elektrode die aan de schroefdraad is bevestigd een vonk over. Die ontsteekt vervolgens het lucht-brandstofmengsel. Bougies moeten snel temperaturen bereiken van tussen de 360 en 850 graden. In dit temperatuurgebied vindt er een zelfreiniging plaats: roetresten worden verbrand, waardoor kortsluiting of verkleining van de vonkspleet wordt voorkomen. Een temperatuur van 900 graden mag niet worden overschreden. Daar begint namelijk het gloeiontstekingsgebied, waar de motor gevoelig is voor zelfontbranding.

De warmtewaarde van de bougie is belangrijk. Hoe korter de bougie-isolator, hoe hoger de waarde, omdat de schroefdraad snel warmte overdraagt aan de gekoelde cilinderkop. Bougies met deze eigenschap worden ‘koude bougies’ genoemd. Ze worden bij voorkeur gebruikt in krachtige motoren. ‘Warme bougies’ voeren weinig warmte af. De bougies moeten passen bij de motor. Als er een te warme variant wordt gekozen, verbranden de elektroden snel. Normale bougies gebruiken nikkelelektroden met een koperen kern. Voor hoogwaardige bougies worden platina, zilver, iridium en legeringen gebruikt.

Negeren van bougieproblemen kan leiden tot motorschade

Problemen met de bougies manifesteren zich meestal voordat een motor echt ‘te vet’ is en de motor nauwelijks meer loopt of als er roet en olie aan kleven, bijvoorbeeld als het controlelampje met de motor oplicht. Of de motor loopt ineens onregelmatig. Of de auto wil niet meer starten. Dergelijke issues met bougies zijn eigenlijk aan de orde van de dag en iedereen die dergelijke signalen negeert, riskeert kostbare motorschade. 

Als het eigenlijk alleen maar defecte bougies zijn, is een verwisseling meestal snel gedaan en zorgt dat niet voor een groot gat in de portemonnee. Maar wees voorzichtig: naast de hierboven beschreven symptomen zijn er andere tekenen als bougies de geest geven. Als een bougie problemen heeft met het opwekken van vonken zal de motor niet langer optimaal lopen.

Let ook op deze symptomen van een defecte bougie

Je kunt ook denken aan een defecte bougie bij vermogensverlies en een verhoogd brandstofverbruik. Misfires zijn een gevolg van bougies die geen vonken of te zwakke vonken produceren. Dit leidt op zijn beurt tot een ongelijkmatig stationair lopende, schokkerige motor tijdens het rijden en zelfs het einde van je motor. 

Minder dramatisch, maar ook vervelend, is wanneer bougieproblemen pas tijdens een uitlaatgastest worden opgemerkt. Vooral motoren met directe injectie zijn afhankelijk van een nauwkeurige ontsteking en dus vlekkeloos werkende bougies. Als de emissiewaarden te hoog zijn of als de besturingseenheid een fout meldt, moeten de bougies vaak worden vervangen. 

Een brandend controlelampje, een motor die niet wil starten of een haperende motor kunnen echter ook andere oorzaken hebben. Daarom moet de werkplaats worden bezocht. Daar kan een specialist de oorzaak van de fout precies bepalen. 

Dure gevolgschade door kapotte bougies

Het negeren van defecte bougies kan leiden tot zeer dure gevolgschade. Door de eerder genoemde misfires wordt het brandstof-luchtmengsel niet goed ontstoken en gedeeltelijk onverbrand in het uitlaatsysteem geperst. Daardoor beschadigt het mogelijk de katalysator. Een vervanging van de katalysator kost al snel enkele duizenden euro's. 

Het zal nog duurder zijn als er een vervangende motor nodig is. Dat is het geval wanneer onverbrande brandstof de oliefilm van de cilinderwanden spoelt, waardoor de slijtage extreem toeneemt en de motor snel aan zijn einde komt. Ook als de brandstof in het spruitstuk ontbrandt, kan dit het hart van de auto beschadigen. 

Vervangingsintervallen voor de bougies niet opgevolgd

Net als filters, pakkingen en olie behoren bougies tot de slijtagedelen van een auto. Omdat er voortdurend vonken worden gevormd, slijten de elektroden. De afstand tussen de middenelektrode en de massa-elektrode wordt groter. De vonk kan moeilijker overspringen, wat voor de genoemde problemen kan zorgen. Daarom stellen fabrikanten in de onderhoudsvoorschriften een vervangingsinterval voor de bougies vast. Afhankelijk van het model en de soort bougie kan dit variëren van 20.000 tot meer dan 100.000 kilometer. Kijk hiervoor dus in je instructieboekje of het onderhoudsboekje. Slecht afgestelde motoren versnellen de slijtage van bougies, evenals frequente korte-afstandsritten en een slechte benzinekwaliteit. 

Verkeerde bezuiniging 

Hoe gemakkelijk bougies kunnen worden vervangen, hangt af van de auto. Als vuistregel geldt dat hoe ouder een model is, hoe eenvoudiger het is om ze te vervangen. In nieuwere auto’s zijn de bougies namelijk vaak verborgen onder andere componenten. 

Omdat een ontstekingssysteem onder hoogspanning werkt, kun je vaak het beste naar een specialist of werkplaats gaan, ook al lijkt het verwisselen van een bougie eenvoudig. Daar kost deze klus meestal tussen de €150 en €500, hoewel je ook duurder uit kunt zijn. Het kan namelijk gebeuren dat samen met de bougies ook de bougiekabels aan vervanging toe zijn. Dergelijke bedragen klinken wellicht hoog bij een onderdelenprijs van €50 voor vier hoogwaardige Bosch-platinabougies, maar als je fouten maakt als je zelf aan de slag gaat, riskeer je dure gevolgschade.

Kijk hiervoor uit bij het vervangen van de bougies

De isolator is vaak gemaakt van zeer broos aluminiumoxide; zelfs kleine schokken kunnen minuscule scheuren en dus storingen veroorzaken. Vervelende problemen kunnen voorkomen bij diep ingebouwde bougies, maar ook bij gemakkelijk toegankelijke. Als bijvoorbeeld een bougie te strak wordt aangedraaid of scheef wordt vastgeschroefd, raakt de dure cilinderkop beschadigd.

Het kan ook gebeuren dat vreemde voorwerpen door de opening van de bougie in de verbrandingskamer vallen. Beide kunnen leiden tot reparatiekosten die tot enkele duizenden euro's kunnen oplopen. Daarom adviseren we om bij twijfel naar de werkplaats te rijden en daar nieuwe bougies te laten monteren. 

Conclusie

In bijna elke gereedschapsset van een monteur zit een bougiesleutel. Het verwisselen van deze kleine maar essentiële onderdelen lijkt een fluitje van een cent, ook voor een doe-het-zelver. Pas echter wel op, want als je fouten maakt, riskeer je dure schade. Je opereert immers op het open hart van de auto. Bij twijfel is het beter om naar de werkplaats te gaan.