Wat als de turbo kapot gaat?

Uitlaatgasturbo’s worden tegenwoordig zoveel gebruikt in diesel- en benzinemotoren dat maar enkele fabrikanten nog verbrandingsmotoren zonder turbotechnologie aanbieden. V-motoren zijn vaak voorzien van twee turbo’s. In zeldzame gevallen zijn er zelfs drie of vier turbo's. Een turbo vult de cilinders met verse lucht en zo kan er meer zuurstof in en samen met meer brandstof krijgt de motor veel meer vermogen en koppel (trekkracht). Omdat de assen van de turbocompressor tot 300.000 omwentelingen per minuut draaien, is dit zeer gevoelige technologie, die snel schade kan oplopen. Hoe kan een turbo, die in principe eenvoudig is, toch defect raken?

Gebrek aan olietoevoer 

Vaak is het probleem de smering van de turbocompressor-as, met het turbinewiel (aangedreven door het uitlaatgas) aan de ene kant en het compressorwiel (dat verse lucht in de motor perst) aan de andere kant. De as van de turbolader ligt in een flinterdunne oliefilm. Als de oliestroom wordt aangetast, bijvoorbeeld door verkoolde oliedeeltjes in de toevoerleiding, kan de as beschadigen en daardoor minder soepel lopen. 

Koeling van de turbocompressor

Je moet ten koste van alles voorkomen dat je een turbomotor uitschakelt als hij nog heet is. Na een lange rit met grote belasting wordt de uitlaatzijde van de turbo extreem heet (tot 1.000 graden Celsius). Bij oudere auto's stopt na het uitschakelen van de motor de olie- en koelwatertoevoer naar de turbolader direct. Daardoor wordt de warmte niet langer afgevoerd. De dan stilstaande olie kan verbranden tot verkoolde oliedeeltjes. Deze verstoppen op hun beurt de oliekanalen. Dat beïnvloedt de olietoevoer en olieafvoer. Het verbranden van de motorolie in de motor is ook een belangrijke oorzaak. 

De resulterende verkoolde oliedeeltjes kunnen leidingen blokkeren of zich op de turbine hechten. Tegenwoordig zijn auto's zo ontworpen dat elektrische oliepompen en elektrische koelwaterpompen de smering en koeling waarborgen, ook nadat de motor is uitgezet. Dat helpt de technologie stabiel te houden en dus zie je dat steeds vaker toegepast.

Om dure schade te voorkomen, raden we aan om de motor aan het einde van de rit met een gematigd toerental te laten draaien, zodat de turbo niet veel te veel toeren draait en na het afzetten van de motor niet te lang doordraait zonder oliedruksmering en koeling. 

Andere oorzaken defecte turbo

Het komt bij een defecte turbo ook redelijk vaak voor dat de bladen van het turbo- of compressorwiel in hun krappe behuizingen gaan aanlopen en het turbohuis beschadigen. 

Dit soort schade komt meer voor bij turbo’s met glijlagers, die meer axiale en radiale speling hebben. Door een onbalans die daaruit volgt, kan een grote turboschade optreden. Die kan op zijn beurt weer leiden tot verdere schade aan de rest van de motor door rondvliegende turbo-onderdelen die de motor in gaan, met alle gevolgen van dien. 

Bij de duurdere turbo’s met rollagers komt dit minder voor. Deze zijn effectiever, omdat de turbine en compressor met minder speling kunnen worden gemonteerd. Deze zijn wel duurder als onderdeel en duurder om te reviseren.

Verstopte roetfilters kunnen zorgen voor schade aan de turbo. Ook kun je denken aan zogenaamde overtoerenschade: deze wordt veroorzaakt door een defecte wastegate  (doordat de turbo te snel gaat draaien).

Hier is de reparatie voldoende 

Veel minder dramatisch is de schade aan het besturingssysteem van de turbocompressor. Hoeveel overdruk de turbo tijdens een korte vraag naar meer vermogen mag genereren, wordt nu bij veel motoren elektrisch geregeld, maar vaak ook door een overdruk-actuator die vanuit de inlaatkant (het inlaatspruitstuk) wordt bediend. Deze opent een klep (wastegate) of stuurt de turbovanen aan in turbo's die een zogenaamde variabele turbinegeometrie (VTG) hebben. Ook kan er schade ontstaan aan het membraan, de veer en het instelmechanisme van de onderdrukactuator. Eigenlijk is dit geen reden om de hele turbocompressor te vervangen. Je ziet wel dat veel werkplaatsen een totale operatie uitvoeren bij zo'n kleine schade aan de turbo. 

Bij turbo’s met een variabele turbogeometrie, meestal geïnstalleerd in diesels, komen de turbinevanen vaak vast te zitten door het roet in de uitlaatgassen en/of olie uit een versleten oude motor. Een reiniging van de turbinevanen kan het probleem oplossen. 

Reinigen zonder defecte turbo te demonteren 

Vervuilde turbo's kunnen onder bepaalde omstandigheden worden gereinigd met speciale sprays, in het beste geval zelfs zonder de turbo te demonteren. Dat is de meest kosteneffectieve manier om een turbo te repareren. Zo'n turbocompressorreinigingskit is ontworpen om vuil als verkoolde olie, rubber en verf van de turbines te verwijderen zonder de katalysator te beschadigen. 

Schade aan turbo in een vroeg stadium detecteren 

Of het nu gaat om vermogensverlies, fluitgeluiden, toenemend olieverbruik of rook: zodra je symptomen van schade aan de turbocompressor opmerkt, moet de motor in een gespecialiseerde werkplaats worden onderzocht. Het spectrum van mogelijke oorzaken van de schade is groot. Die oorzaken zijn voor de leek ook moeilijk na te gaan. Omdat veel schade geleidelijk optreedt, kan een tijdig bezoek aan de werkplaats veel geld besparen. Zodra de turbo volledig defect is, kunnen kapotte onderdelen ook de motor zelf beschadigen.  

Aan de andere kant kan een hoog olieverbruik en/of olie langs de lagers van de turbo door olieafvoerproblemen de dure katalysator vernietigen. 

Dit kost een nieuwe turbo

De prijs van een nieuw onderdeel van de fabrikant bedraagt al snel €1.000 tot €2.500. Daarnaast zijn er kosten voor verwijdering van de kapotte turbo en de inbouw van de nieuwe. Afhankelijk van het model en de inspanning moet je rekening houden met vier tot zeven uur werkplaatstijd. Het wordt uiteraard duurder als het een auto is met twee (of meer) turbo's.  

Kijk naar mogelijkheid van gereviseerde turbo 

In veel gevallen is het de moeite waard om de turbo te reviseren of te repareren. In dit geval wordt het defecte oude onderdeel vervangen door een gereviseerde turbo. Vóór levering worden de turbo’s gecontroleerd op een testbank en sommige bedrijven geven tot drie jaar garantie op turbo's die ze hebben gereviseerd.

Let op: kapotte turbo kan gevolgschade zijn! 

Als de turbo na de reparatie weer beschadigd raakt, vermoeden velen dat de turbo verkeerd is gerepareerd. In de meeste gevallen is het echter omdat het defect dat oorspronkelijk schade aan de turbo veroorzaakte niet tijdens de reparatie is verholpen. Alleen vervanging van de turbo is dus niet voldoende. Voordat de nieuwe of gereviseerde turbo wordt ingebouwd, moet je eerst de échte oorzaak van de schade duidelijk in beeld hebben en die hebben verholpen.