Verse olie in de automaat schakelt beter

In het koude seizoen schakelt de Volkswagen Phaeton uit 2008 in dit voorbeeld 's ochtends hard en onzuiver, houdt de versnellingen te lang vast of schakelt niet goed op. Een probleem dat niet alleen deze veertien jaar oude Phaeton heeft. Vroeg of laat worden veel gebruikte auto's met automatische koppelomvormers en oude olievullingen gedumpt, ondanks dat het onderhoudsboekje de hele tijd wordt bijgehouden.

In het ergste geval kan verouderde olie het einde van de versnellingsbak betekenen. Op een gegeven moment hebben vooral modellen met een hoog koppel vers smeermiddel nodig - hoewel veel autofabrikanten spreken van ‘levenslange vullingen’. Vaak een royale overdrijving.

Meer functies dan alleen smeren

De olie in een automatische transmissie doet méér dan alleen smeren. Volgens Paul Bliek van ZF Nederland is de olie ook een constructie-element dat bijvoorbeeld bijdraagt aan de krachtoverbrenging bij het schakelen. Dat wordt nogal eens vergeten.

Levenslange olie na maximaal acht jaar vervangen

Na 200.000 kilometer in de Phaeton in het voorbeeld is het duidelijk dat de Automatic Transmission Fluid (ATF) – zoals dat spul in vakjargon heet – op is. Een hoog gewicht en snelle snelwegetappes bevorderden de slijtage. Transmissiefabrikant ZF raadt aan de olie te verversen in 'bovengemiddelde bedrijfsomstandigheden na 80.000 tot 120.000 kilometer of acht jaar'. Hiervoor heeft de leverancier in Delfgauw een servicecentrum.

De olie van deze auto zit al ruim 13 jaar in de transmissie. De motorolie is al wel twaalf keer ververst (ondanks lange levensduur). Nieuwsgierig: in het logboek van enkele honderden pagina's wordt niet verwezen naar de noodzaak om de transmissieolie in de V6 TDI te vervangen. Het servicecentrum van ZF kent het onderwerp goed en biedt betaalbare service voor alle merken. 

Olie ruikt verbrand

Bij het aftappen van de olie snuffelt de specialist aan de pikzwarte olie. ‘Ruikt een beetje verbrand. De magneet is in ieder geval niet geraakt. Dus geen metaalspaanders in de transmissie’, zegt de ZF-man. Dan vult hij nieuwe ATF-olie bij, en spoelt hij de transmissie door. De mechatronica die verantwoordelijk is voor de besturing wordt verwijderd, schoongemaakt en uitgelezen: op een enkele foutmelding 20.000 kilometer geleden na, is alles in orde.

Voor het bijvullen vervangt de monteur enkele rubberen afdichtingen. Uiteindelijk staat er een goede 560 euro op de lijst voor de oliewissel. De investering is het waard. De oude Volkswagen voelt heel anders aan: hij schakelt soepel en netjes - net zoals vele jaren geleden toen hij nieuw was.

Andere soorten transmissies

Olie veroudert ook in andere soorten versnellingsbakken. Handgeschakelde, DSG- en CVT-automatische transmissies moeten regelmatig worden onderhouden. Gespecialiseerde werkplaatsen en transmissiereparateurs kennen de exacte intervallen.

Onze tip

Elke acht jaar of na 80.000 tot 120.000 kilometer is een transmissieolieverversing zinvol en voorkomt het defecten. Vooral bij snelle ritten op de snelweg, het trekken van een aanhanger en een sportieve rijstijl stellen hoge eisen aan transmissieoliën.