Inzet van de safetycar in de Formule 1

Tijdens een ‘neutralisatie’ komt de safetycar (meestal een passend aangepaste high-performance productieauto) de baan op voor de leider in de race. Afhankelijk van de geldende reglementen mogen deelnemers normaal gesproken de safetycar of andere deelnemers niet passeren tijdens een neutralisatie. De safetycar leidt het veld met een vooraf bepaalde veilige snelheid, die kan verschillen per serie en circuit. Aan het einde van de neutralisatie verlaat de safetycar de baan. De deelnemers hervatten dan de race. Deze veiligheidsmaatregel werd voor het eerst in de praktijk gebracht met de inzet van een pacecar tijdens de inaugurele 500 Mijl van Indianapolis in 1911.

Vlaggen en borden bij komst safetycar

Als in de Formule 1 een ongeval of slecht weer (meestal zware regen) ervoor zorgt dat het normale racen niet veilig kan doorgaan, roept de wedstrijdleider een ‘safetycar-periode’ op. Daarbij zwaaien marshals met gele vlaggen en houden ‘SC’-borden vast, in afwachting van de komst van de safetycar op de baan. Vanaf 2007 moeten alle Formule 1-auto's ledlampjes en/of displays op het stuur of de cockpit hebben. Deze informeren de bestuurder met welke vlaggen er wordt gezwaaid. Een gele led brandt wanneer de safetycar wordt ingezet.

De safetycar heeft zowel oranje als groene lichten op het dak gemonteerd in de vorm van een lichtbalk. De groene lichten worden gebruikt om aan te geven dat het mogelijk is om de safetycar in te halen. Dit wordt alleen gedaan totdat de koploper in de race zich direct achter de safetycar bevindt en vooraan rijdt in de rij raceauto's die volgt.

Sinds 2015 hoeft de safetycar niet te wachten tot alle achterblijvers weer zijn aangesloten. Wanneer de safetycar klaar is om het circuit te verlaten, doven zijn oranje lichten om aan te geven dat hij aan het einde van deze ronde de pitstraat inrijdt. Coureurs moeten in dezelfde volgorde blijven totdat ze de eerste safety car-lijn passeren, waar groene lichten en dito vlaggen op het circuit aangeven dat ze weer kunnen racen.

Safety car brengt deelnemers bij elkaar

Het gebruik van een safetycar heeft het effect dat de deelnemers dicht bij elkaar komen. Elk tijd- en afstandsvoordeel tussen de coureurs onderling wordt dan geëlimineerd. Dit effect kan racen competitiever maken bij volledige hervatting van de race. Soms kan het extreem nadelig uitpakken voor de leider in de race. Een goed voorbeeld hiervan is de Grand Prix van Abu Dhabi in 2021. Daarbij raakte raceleider Lewis Hamilton zijn koppositie kwijt in de laatste ronde, net als zijn zeker geachte wereldtitel.

Strategische pitstops

Met inachtneming van de geldende reglementen kunnen coureurs pitstops maken tijdens safetycar-periodes. Deze situatie kan een strategisch voordeel opleveren, aangezien elke geplande tankbeurt, bandenwissel of reparatie kan worden uitgevoerd terwijl andere deelnemers met een lagere snelheid hun rondjes draaien. De coureurs die de pits ingaan, sluiten zich gewoon weer aan in een rij auto's die allemaal op dezelfde lage snelheid rijden. Tijdens normale race-omstandigheden zouden dergelijke interventies doorgaans inhouden dat aanzienlijk terrein verloren gaat ten opzichte van de coureurs die op het circuit blijven.

Zuiniger achter safetycar

Een ander effect van een safety car-periode is dat de raceauto's minder brandstof verbruiken totdat de race weer volledig is hervat. De deelnemers kunnen een grotere afstand op een tank brandstof afleggen dan anders mogelijk zou zijn geweest. Ook het aantal pitstops dat normaliter nodig is kan door herhaaldelijke komst van de safetycar afnemen.

Racesnelheid

Professionele coureurs besturen de safetycar in de Formule 1 (sinds 2000 is dat de Duitser Bernd Mayländer). Het betreft een aangepaste, snelle productieauto, geleverd door Mercedes-Benz (en Aston Martin sinds het seizoen 2021). Die moet een redelijke snelheid aanhouden zodat de banden van de concurrenten zo dicht mogelijk bij de bedrijfstemperatuur blijven en dat hun motoren niet oververhit raken. De bestuurder van de safetycar heeft een bijrijder om te assisteren bij de uitvoering van de regels en communicatie.

Snellere herstart begin van de race

Bij incidenten tijdens de eerste drie ronden heeft de safetycar ook een voordeel ten opzichte van de traditionele rode vlag. Met een rode vlag zou het minimaal een kwartier duren om de race te hervatten, en de limiet van twee uur zou pas beginnen als de auto's klaar waren voor een tweede formatieronde. Met de safetycar in de baan blijft de race gewoon onderweg en de klok tikt gewoon verder. 

Coureurs met een ronde achterstand

Het kan natuurlijk gebeuren dat de safetycar wordt ingeschakeld als er al coureurs op een ronde achterstand zijn gezet door de koplopers in de race. Het kan zo zijn dat deze tegen het einde van de neutralisatie de snellere rijders en de safetycars mogen inhalen en zo in een ronde achteraan sluiten.

Als de koersdirecteur het veilig acht om dit te doen en het bericht ‘LAPPED CARS CAN OVERTAKE NOW’ naar alle deelnemers is verzonden via het officiële berichtensysteem, moeten alle auto's die door de leider zijn gelapt, de auto's die een ronde meer hebben afgelegd en de safetycar passeren. 

Nadat de achterbijvers de auto's die een ronde meer hebben afgelegd en de safetycar hebben ingehaald, moeten deze auto's met gepaste snelheid over de baan rijden, zonder in te halen, en alles doen om achter in de rij auto's achter de safetycar te komen. Tijdens het inhalen moeten de auto's altijd op de racelijn blijven tenzij het onvermijdelijk is daarvan af te wijken.

Tenzij de wedstrijdleider van mening is dat de aanwezigheid van de safetycar nog steeds noodzakelijk is, keert de safetycar terug naar de pits aan het einde van de volgende ronde zodra de laatste gelapte auto de leider is gepasseerd. Als de wedstrijdleider van mening is dat de baanomstandigheden ongeschikt zijn om in te halen, wordt het bericht "OVERTAKING NOT ALLOWED" naar alle deelnemers gestuurd via het officiële berichtensysteem.