Wat is aquaplaning en hoe kun je het voorkomen?

Regen is een zegen, tenminste: voor de landbouw. Maar voor automobilisten is het eerder een vloek. Bijvoorbeeld vanwege de constant zwiepende ruitenwissers voor je neus en het slechte zicht op de weg. Het grootste gevaar wordt gevormd door ’t water op het wegdek; als je als bestuurder niet tijdig je snelheid aanpast, verliezen de banden het contact met de weg. Op een gegeven moment glijd je meer óver de waterfilm op het asfalt dan dat je er doorheen rijdt: een duidelijk geval van aquaplaning. Op zo’n moment ben je de controle over je auto kwijt, een levensgevaarlijke situatie. 

Wat gebeurt er eigenlijk bij aquaplaning?

Het komt erop neer dat het bandenprofiel niet meer in staat is om het vele water over het loopvlak af te voeren. In feite gedraagt het profiel zich op dat moment als een kanalenstelsel dat door een vloedgolf wordt overspoeld. Het water vormt een laag onder de banden en de grip op de weg gaat verloren. Stuur-en rembewegingen worden dan niet meer doorgegeven.

Bij welke snelheid een band het wegcontact verliest, is uiteraard afhankelijk van de band zelf. Op dit punt zijn er grote onderlinge verschillen die bij onze bandentests zwaar worden beoordeeld. Vanaf welke snelheid banden gaan aquaplanen, wordt bepaald door de profieldiepte en de hoeveelheid water op de weg. Een simpele vuistregel: hoe meer water op de weg, hoe geringer het restprofiel in de banden, des te sneller het wegcontact verloren gaat. Het wettelijke voorschrift dat het profiel minimaal 1,6 millimeter diep moet zijn, schiet in feite behoorlijk tekort. Want er is weinig voor nodig om de ondiepe kanalen in een versleten profiel te laten overlopen. Doorrijden totdat de wettelijke profielgrens is bereikt, is dus onverstandig. Als tijdens het rijden op een nat wegdek de afrolgeluiden en de stuurkrachten van de auto waarneembaar veranderen, neem dan gas terug. Zie ook de andere tips op deze pagina’s.

Tip van de expert

Bij aquaplaning op een rechte weg reageert de auto niet meer op stuurbewegingen en remmen is nog maar beperkt mogelijk. Als een auto in een bocht het wegcontact verliest, glij je naar de buitenkant van de bocht, zonder dat je kunt tegensturen. Aquaplaning is te voorkomen door op een natte weg de snelheid te verlagen en bij winterbanden erop te letten dat de profieldiepteminimaal vier millimeter is. En bij zomerbanden mag je gerust 3 mm aanhouden. Daarnaast helpt een goede bandenspanning: als er meer lucht in de banden zit, dan is het contactoppervlak, dat de massa van de auto draagt, met de weg kleiner. Het water wordt dan beter afgevoerd. En dat helpt grip te houden.

Waar ontstaat aquaplaning?

In ’t algemeen geldt dat vooral op wegen waar het regenwater niet snel genoeg kan weglopen, gevaar voor aquaplaning optreedt. Dat kan aan geografische omstandigheden liggen, bijvoorbeeld als de weg ’t laagste punt in de omgeving is. Ook kan het een bocht zijn waarvan de zijkanten onvoldoende aflopen. Maar ook beschadigd asfalt met diepe oneffenheden of spoorvorming door vrachtverkeer vormen een risico. Op wegen met veel bomen in de buurt is het eveneens oppassen. Of als er geen goede waterafvoer langs de weg is waardoor gras, modder of onkruid het water op de weg laten staan.

Variabele maximumsnelheid

Er zijn wegen met een variabele maximumsnelheid, zoals de A1 tussen Bussum en Muiderberg. Bij drukte, maar ook bij regen – en dus een nat wegdek – mag je daar maar 100 in plaats van 120 km/h. Op het desbetreffende stuk snelweg wordt automatisch het op dat moment geldende maximum aangegeven. Ook in bijvoorbeeld Duitsland gelden bij nat wegdek lagere maximumsnelheden, aangegeven met ’t onderbord ‘Bei Nässe’. Als vuistregel geldt: als je voorganger een zichtbaar spoor in de waterfilm op de weg achterlaat, geldt de lagere snelheid. Is er sprake van lichte regenval, dan mag je gewoon met de snelheid rijden die voor droog wegdek geldt.

Steekproef op parkeerplaats

Om te kijken hoe de gemiddelde automobilist met zijn banden omspringt, hebben we steekproeven uitgevoerd op grote parkeerplaatsen. Het schrikbarende resultaat: van de zestig gecontroleerde auto’s voldeden er negen niet aan de wettelijk voorgeschreven minimumprofieldiepte van 1,6 mm. Dit kan leiden tot een boete van € 300. Erger nog: de remweg wordt al bij lichte regenval een stuk langer en de auto verliest veel eerder het wegcontact dan wanneer er nieuwe banden gemonteerd zouden zijn.

De ideale regenband

De ideale regenband heeft een voorgeschreven rijrichting, die het water zo snel mogelijk van het loopvlak naar de zijkant afvoert. Bovendien beschikt hij over stabiele profielblokken, die zoveel mogelijk grip geven. De profielkanalen zouden bij zomerbanden minimaal drie, bij winterbanden minimaal vier millimeter diep moeten zijn. Om de grip van de rubbermix op nat wegdek te verbeteren, is er silica als vulstof gebruikt in plaats van roet.

De beste banden achter

Voor de duidelijkheid: het rijgedrag van een auto is het beste als de profieldiepte van de vier banden onderling zo weinig mogelijk verschilt. Maar als je slechts twee banden vervangt, kun je de banden met het meeste profiel het beste op de achteras monteren. De achterbanden zorgen namelijk voor stabiliteit. Belangrijk: winterbanden zijn vaak rijrichting-gebonden (herkenbaar aan de pijl op de wang) of hebben een voorgeschreven buitenkant (op de flank staat dan outside). Als de banden in de verkeerde richting worden gemonteerd, zijn ze minder veilig.

Tips tegen aquaplaning

Bij aquaplaning kan de band de waterlaag niet meer wegdrukken. Daarop verliest de band het contact met de weg. Doe het volgende om dit te voorkomen:

• Controleer de banden op voldoende profiel. Het is aan te raden om zomerbanden uiterlijk bij drie en winterbanden bij vier millimeter profiel te vervangen.
• Controleer regelmatig de bandenspanning. Een zachte band voert het water minder goed af. Daarnaast slijt hij harder én het zorgt voor een hogere verbruik.
• Verlaag bij sterke regenval de snelheid.
• Rijd extra voorzichtig op de rechterweghelft. In de diepe sporen die vrachtwagens veroorzaken, staat veel water.
• In noodsituaties geldt: gas loslaten en geen bruuske stuurbewegingen maken.

AutoWeek Oordeel

De tests die we hebben uitgevoerd, spreken boekdelen: op een natte weg is voldoende profiel een absolute voorwaarde voor een veilig rijgedrag. En dan hebben we het niet alleen over de lengte van de remweg, maar ook over de mate van aquaplaning. Hier is verantwoordelijkheidsgevoel van de automobilist gevraagd – elke millimeter profiel telt. Rijd dus niet door tot ’t wettelijke minimum van 1,6 mm, maar vervang de banden eerder. Dan speel je altijd op zeker. Wil je de banden vervangen, zoek dan je nieuwe exemplaren voor de beste prijs met de AutoWeek Banden Prijsvergelijker.