Bediening van veelgebruikte functies opgezocht

Soms heb je echt geen andere keuze meer: we pakken het instructieboekje er maar weer bij! Bij tal van moderne auto’s moet je zo ongeveer een speciale opleiding hebben gevolgd om ze te kunnen bedienen. Zelfs als het gaat om ogenschijnlijk simpele zaken als het checken van het oliepeil of het instellen van het klokje. AutoWeek heeft de bediening van veelgebruikte functies opgezocht. En dat voor verschillende modellen. Doe er je voordeel mee!

Overzicht kwijt

En in extreme gevallen helpt ook het dikke instructieboekje je niet verder. In de Audi A8, het hightech vlaggenschip van het merk, staat er in het lijvige boekwerk een andere procedure voor het dimmen van de verlichting van het instrumentarium dan het systeem aangeeft. Betekent dit dat ze zelfs bij Audi het overzicht kwijt zijn? Bij dit overzicht hebben we gekeken naar de essentiële bedieningszaken. 

Basisopdrachten bediening van veelgebruikte functies

Om te kijken hoe het ervoor staat met de bediening van onze hedendaagse auto’s, hebben we elf eenvoudige taken uitgevoerd: van het controleren van de bandenspanning tot het bedienen van de boordcomputer. We hebben bewust niet gekozen voor complexe bedieningsstappen, zoals sommige hightech systemen vragen. We nemen basiszaken als het invoeren van een navigatieadres alsmede het stopzetten van de navigatie. De geteste auto’s zijn afkomstig uit alle segmenten, van de compacte Hyundai i10 tot de BMW X3, van de SUV-achtige Peugeot 3008 tot de klassieke sedan Jaguar XF. Daarmee vertegenwoordigen de testdeelnemers ook verschillende bedieningsfilosofieën. Dit waren de taken die uitgevoerd dienden te worden:

• Bandenspanning controleren
• Oliepeil checken
• Navigatiebestemmingen invoeren en de navigatie stopzetten
• Het instellen van de tijd, ook van de zomertijd
• Een versnelling inleggen en schakelen bij auto’s met automaat
• Het start-stopsysteem uitschakelen 
• Wisselen van radiozender en opslaan van radiozenders
• De temperatuur veranderen
• De dagteller resetten
• De instrumentenverlichting dimmen
• Het verbruik en de actieradius opvragen

Dit zouden toch eigenlijk geen ingewikkelde klussen moeten zijn? Dat zijn het echter vaak wel, zoals we steeds vaker merken. De volgende auto’s zijn voor het overzicht aan de tand gevoeld:

• Audi A8 50 TDI
• BMW X3 20d
• Hyundai i10
• Jaguar XF
• Kia Stonic
• Mercedes-Benz E-klasse
• Opel Insignia
• Peugeot 3008
• Renault Mégane
• Volvo V90
• Volkswagen Golf

Bandenspanning controleren: bij geen enkele testdeelnemer echt eenvoudig

Het is belangrijk dat de bandenspanning op het correcte niveau zit, want dat heeft grote gevolgen voor de veiligheid, het verbruik en het comfort. De sticker met de juiste waarden moet goed afleesbaar zijn, maar hoe zou je dat in de V90 moeten doen? Bij de grote Volvo zit de sticker helemaal onderaan de B-stijl, zijn de lichtgrijze getallen door de witte achtergrond bijna niet te lezen en bovendien veel te klein. De reden: het Zweedse merk geeft veel adviezen, ook om brandstof te besparen en voor snelheden onder/boven de 160 km/h. Bij BMW is het een nog ingewikkelder verhaal. Bij de X3 krijgen berijders het advies om verschillende bandenspanningen aan te houden voor de snelheidsbereiken W en Y. Die waarden zijn echter lastig af te lezen in het DOT-veld op de band, waardoor de kans klein is dat berijders bij een tankstop snel de bandenspanning aanpassen. Zodoende zal de bandenspanning vaak alleen bij de garage worden gecontroleerd. Het gevolg: mensen rijden te lang rond met een te lage bandenspanning. Wat dat betreft doen ze het bij Mercedes-Benz beter: dit merk plakt een tabel aan de binnenkant van het tankklepje, zodat deze gemakkelijk afleesbaar is. Maar wat moeten we met de verwijzing naar het instructieboekje? Daarin staat dat de tweede vermelde bandenspanningswaarde bijdraagt aan een hoger comfortniveau. Geen enkel merk biedt zodoende de optimale oplossing (tabel aan de binnenkant van het tankklepje, grote zwarte getallen tegen een witte achtergrond). De Hyundai komt nog het dichtst in de buurt van dit ideaal, met een duidelijke aanwijzing op de B-stijl.

Oliepeil checken: alleen met de peilstok gaat het soepeltjes

Hoe is het gesteld met het hart van de auto? Dat vertelt het olieniveau ons, die de peilstok op een betrouwbare wijze weergeeft. Acht van de geteste auto’s bieden de oplossing die wij ideaal vinden. We zien graag een duidelijke markering bij het gedeelte waar je hem beetpakt, een goede stokgeleiding en een licht gekleurde peilstok, die het aflezen in bijvoorbeeld een donkere parkeergarage eenvoudiger maakt. Zo werkt het bij de Hyundai i10, de Kia Stonic en de Jaguar XF. Het gaat er echter niet altijd zo perfect aan toe: bij de Mégane zit de opening zo ver onderin de motor, dat het niet eenvoudig is om de peilstok er in het donker in te steken. En wat moeten we met het zwarte meetgedeelte bij de VW Golf? Donkere olie op donker gekleurd metaal wordt een kwestie van gokken. Audi, BMW en Mercedes-Benz hebben de peilstok helemaal wegbezuinigd; je kunt het oliepeil aflezen op het display. Maar als het toch via het dashboard moet, dan graag net zoals in de A8. Na het starten van de meting krijg je onmiddellijk antwoord. In de BMW moet je eerst het menu zien te vinden en vervolgens de meting starten, daarna moeten we lang wachten om het resultaat te zien. In de Mercedes lukt dat zelfs helemaal niet. In de E-klasse hebben we vijf minuten op de uitslag zitten wachten, maar die kregen we uiteindelijk niet.

Navigatiebestemmingen invoeren/navigatie stopzetten: de lange weg naar de bestemming

Wie ziet door de bomen het bos nog? Zoveel vragen we eigenlijk niet eens: adres invoeren, route berekenen en later de routebegeleiding weer stopzetten. Maar hoe werkt de invoer? Dat doe je door met je hand een commando-orgaan, de controller, te bedienen terwijl je naar boven kijkt om de gang van zaken te volgen op het display (X3) of via een groot touchscreen, zoals in de Golf. Wat je voorkeur heeft, is niet alleen een kwestie van smaak. Stilstaand is het touchscreen de betere methode, als de computer tenminste zo snel reageert en aan de slag gaat als in de Golf. De Jaguar gunt zichzelf daarentegen wel erg veel tijd om te zoeken en te rekenen. Daar komt een verwarrende bedieningslogica bij. Als je voor het eerst met dit systeem werkt, heb je wel tien minuten nodig om een adres in te voeren. Bovendien komt het instructieboekje soms niet overeen met de schermweergaven. Zeer goed en duidelijk werkt daarentegen de BMW-controller, die tijdens het rijden minder afleidt. De BMW herkent slechts enkele tekens, de Audi ook complete geschreven woorden. Desondanks is het spielerei. In de Audi is de bediening ronduit verwarrend: je moet de bestemming onderaan het display invoeren, maar daarboven aflezen wat er gebeurt. De akoestische bevestiging van de letters helpt in dat opzicht ook niet veel, de optische bekrachtiging van de geselecteerde letter is wat dat betreft nuttiger. 

Het instellen van de (zomer)tijd: kwestie van veel geduld

Via gps (dus via het navigatiesysteem) of via een radiosignaal – vaak wordt de tijdweergave in de auto automatisch bijgesteld. Als dat niet het geval is, heb je pech. Dan moet je jezelf een weg door de ingewikkelde menu’s van het multimediasysteem zien te banen. Als de zomertijd ingesteld dient te worden, betekent dit dat je een dik instructieboekje door moet bladeren. In de Hyundai i10 is dat echter niet het geval; op de radio van de Koreaan zit een grote knop met de tekst ‘Setup Clock’ erop, waarmee je direct de digitale weergave kunt instellen. Oké, deze auto uit het A-segment beschikt niet over veel functies; dat maakt de bediening eenvoudiger. Hoe duurder de auto, hoe complexer de bediening. In de Kia Stonic hoef je slechts drie keer een knop in te drukken om de tijd in te voeren, bij de Golf zijn er acht stappen te doorlopen. Tal van zaken lijken bijzonder onlogisch. In de lijvige menu’s raak je snel het overzicht kwijt. BMW verstopt de tijdinvoer in de iDrive-instellingen, waarvoor we het elektronische instructieboekje nodig hebben. Akkoord, als je de tijd via gps-data laat binnenkomen, worden zelfs de zomer- en de wintertijd automatisch ingesteld. De handmatige instelling is echter vaak een ramp, omdat er steeds meer functies ingesteld moeten worden.

Een versnelling inleggen en schakelen bij auto’s met automaat

Het lijkt zo simpel: de keuzehendel in D zetten en wegrijden. In de 3008 gaat dat echter niet zonder slag of stoot. Er was in eerste instantie geen beweging in de hendel te krijgen. De reden: onze tester was vergeten de (verstopte) ontgrendelingsknop aan de zijkant in te drukken, en dan voert de elektronica de schakelopdracht niet uit. Oké, die fout maak je maar één keer, maar het is lastig om het elke keer te moeten uitleggen aan mensen die in je auto gaan rijden. Waarom heeft Peugeot überhaupt voor deze constructie gekozen? Of Jaguar voor de ronde schakelknop, die langzaam uit de tunnelconsole verrijst en bijvoorbeeld later bij het manoeuvreren snel schakelen onmogelijk maakt. Ook bij de Audi A8 is de bediening soms wat onduidelijk, de vergrendeling van de hendel daarvan is niet duidelijk voelbaar in de verschillende standen. In de Golf en de Mégane verloopt het schakelen op een plezierige wijze, bovendien krijg je een optische bevestiging van je handelingen. De automaatbediening van de Mercedes-Benz E-klasse is onovertroffen: de hendel zit aan de stuurkolom, ligt perfect onder handbereik en geeft een goede feedback. Als je de hendel naar beneden tikt, zet je de transmissie in D, een tikje omhoog betekent dat je achteruit kunt rijden. 

Het start-stopsysteem uitschakelen

Er zijn steeds weer verkeerssituaties waarin je het start-stopsysteem wilt uitschakelen. Het is mooi dat dergelijke systemen brandstof besparen, maar ze werken af en toe wel op je zenuwen. Soms moet je dit systeem ook meerdere keren per dag uitschakelen, omdat het elke keer opnieuw wordt ingeschakeld als je de motor start. Er gaat in zo’n geval niets boven een duidelijke knop met een goed te begrijpen symbool. En dan graag met een extra controlelampje. Bij de Mercedes E-klasse zit dat direct in het gezichtsveld van de bestuurder. Ook een logische keuze: bij de BMW zit de knop direct naast de startknop, zodat je het systeem snel kunt uitschakelen. Ook met een geel controlelampje, zoals in de Kia Stonic, kunnen we leven, in tegenstelling tot het rode lampje in de Mégane. Want wat betekent rood: aan of uit? Als je menu’s moet doorspitten om het systeem uit te schakelen, levert dat de nodige frustratie op. In de Volvo moet je een keer opzij swipen en dan het goede ‘uit’-veld zien te vinden – deze procedure zorgt voor veel afleiding. Peugeot verstopt de functie onder ‘rijhulpsystemen’, waarvoor je meerdere keren op knoppen moet drukken. Voordat dit in je systeem zit, ben je wel even verder. Audi brengt de in- en uitschakelknop zelfs onder in het ‘klimaatmenu’(!), waar je hem ook per ongeluk kunt aantikken.

Wisselen van radiozender en opslaan van radiozenders

Weet je nog wat voorkeuzeknoppen zijn? Die vormden een soort ideale lijn richting het gewenste doel: met een simpele vingerbeweging van radiozender wisselen. Handmatige voorkeuzeknoppen vond je vroeger in elke auto, maar in deze test vinden we ze alleen terug in de Hyundai i10. Daar werken ze als vanouds uitstekend, alleen het zoeken naar zenders duurt wat langer via het kleine display. In veel moderne auto’s zitten er echter hobbels in de genoemde weg. Neem bijvoorbeeld de Opel Insigna. Deze auto beschikt weliswaar over virtuele vaste knoppen in het display, maar als je naar een ander radiostation wilt luisteren, moet je eerst in het menu ‘zoeken’ een nieuw station aantikken en vervolgens opslaan. Bij de meeste andere systemen werkt het net zo. Alleen de plek waar de zendstations zijn ondergebracht, verschilt. Vaak moet je lang drukken of naar een ‘favorietenlijst’ wisselen, waarbij in de Jaguar opnieuw de vertraagde invoer stoort. In de A8 kun je de favorieten ook met een vingerbeweging op het touchscreen bewegen, net als op je tablet. Bij de Golf zijn de favorieten als tegeltjes op het touchscreen geplaatst, terwijl BMW daarvoor een reeks fysieke vaste knoppen onder het touchscreen heeft gereserveerd. En daarmee wordt de weg naar het volgende radiostation weer kort.

De temperatuur veranderen

Blauw is koud, rood is warm. Draai het wieltje in de betreffende richting en klaar ben je. Zo zou een intuïtieve aircobediening moeten werken. Bij tal van modellen werkt het ook zo. Neem bijvoorbeeld de Opel Insignia: met dikke draaiknoppen stel je de temperatuur in, een klein display direct daarnaast geeft de waarden (in halve graad-stappen) duidelijk en goed afleesbaar weer. Ook BMW heeft voor een vergelijkbare opzet gekozen. Bovendien kan de bestuurder in de Opel ook via het aanraakscherm de verwarming bijregelen. Dat is al minder zinvol. Volgens hetzelfde principe werken de systemen van bijvoorbeeld Peugeot en Volvo. Met virtuele ‘plus/min’-knoppen pas je in de 3008 en de V90 de temperatuur aan. Dat betekent dat je bij elke verandering even bent afgeleid, de aansturing verloopt minder intuïtief. Het systeem van de E-klasse houdt het midden tussen een draaiknop en een touchsysteem. De regelknoppen en de gradenweergave zijn hier gescheiden; ook dat zorgt voor onnodige afleiding. De Audi wil in dat opzicht modern zijn. Hier zijn meerdere bedieningsvarianten mogelijk op het ‘eigen’ aanraakscherm (aanraken, symbool vasthouden en vegen) – maar dat is extreem laag geplaatst.

De dagteller resetten

De meeste snelheidsmeters beschikken over dagtellers, die na het indrukken van een knop weer op nul springen. Daarvoor moet je die knop echter wel eerst zien te vinden. De modernste auto beschikt over de oudste – en beste – oplossing: in de BMW zit nog een klassieke resetknop onder het instrumentarium. Je hoeft er alleen maar op te drukken om de teller weer op nul te zetten. Op een vergelijkbare wijze werken de tellers van Peugeot en Jaguar. Bij de 3008 en de XF zit de schakelaar echter op de hendel van de stuurkolom. Bij de andere auto’s reset je de teller met de knoppen in het stuurwiel. Plezierig: de grote, duidelijke knoppen in de Hyundai i10. Met de opschriften ‘Trip’ en ‘Reset’ laten die geen ruimte voor twijfel. Bij de Audi en de VW moet je met je vinger door menu’s bladeren om de ‘tripwaarden’ te resetten. Dat is een omslachtige procedure, die voor onnodige afleiding zorgt tijdens het rijden. Let er maar eens op hoeveel kilometers de dagteller aanwijst voordat u hem reset, als dat zo’n lastig verhaal is.

De instrumentenverlichting dimmen

Op een donkere snelweg is een fel verlicht instrumentarium niet heel fijn. De beste oplossing om de verlichting te dimmen is de oude vertrouwde draaiknop, die bij de BMW, de Volvo, de Jaguar, de Mercedes en de Opel naast de lichtschakelaar is geplaatst – een logische plek. Ook acceptabel is de brede knop die Kia en Hyundai op de achterzijde van het stuur hebben geplaatst. Als deze functie echter in het bedieningsmenu is verstopt, wordt het een lastiger verhaal. Bij de Peugeot zit de dimmer in het set-up menu verstopt, je moet zes keer een knop indrukken om bij de beeldschermconfiguratie te komen. In de Volkswagen moet je zelfs negen handelingen verrichten om de verlichting te dimmen – en dan moet je het menu ook nog eens afsluiten. Het toppunt van een omslachtige bediening is de Audi, waarbij niet alleen de functie verstopt zit, in het instructieboekje staat bovendien ook nog eens een heel andere procedure vermeld dan het dashboard van je verlangt. 

Het verbruik en de actieradius opvragen

Het zou zo eenvoudig moeten zijn: de auto kent het verbruik en de tankinhoud tot op de deciliter nauwkeurig, het moet zodoende geen probleem zijn om de resterende actieradius permanent aan te geven. In de BMW staat die vermeld naast de brandstofmeter, bij de nieuwe Audi A8 en de Kia Stonic zit hij vol in het zicht. De op een na beste oplossing is een vaste knop, zoals de Hyundai i10 die heeft. Bij de Jaguar zit hij op de knipperlichthendel links aan de stuurkolom, bij de Peugeot aan de ruitenwisserhendel aan de rechterkant. Een lastiger verhaal wordt het als je voor belangrijke reisinformatie, zoals het gemiddelde verbruik en de actieradius, speciale menu’s moet openen. Renault maakt hiervoor gebruik van de stuurwielknoppen. Bij de Stonic zorgt het feit dat je op het touchscreen rechts naast je moet kijken voor onnodige afleiding. Ook bij de E-klasse is er ruimte voor verbetering. De boordcomputer bevindt zich weliswaar in je blikveld, maar je moet die bedienen met de linker touchpad op het stuur: die is klein, geeft weinig haptische feedback en kan ook per ongeluk worden ingedrukt. 

Conclusie

Alle systemen die de aandacht onnodig van het verkeer afleiden voor de bediening van veelgebruikte functies, zijn geen knip voor de neus waard. We willen niet eindeloos over vettige displays swipen en gokken in welke menu’s de functies verstopt zijn. Deze test maakt duidelijk dat het credo ‘less is more’ absoluut opgaat voor de bediening van auto’s. Een simpele aan-uitknop, het aloude draaiknopje of duidelijke drukknoppen zijn betere oplossingen.