Uitgehold door internet: herinneringen aan Automarkt Beverwijk

"Dinsdagmorgen, nog half in de nacht, een gure wind snijdt meedogenloos door mijn winterjas. Ik baal dat ik mijn muts ben vergeten. En mijn dikke winterlaarzen. Voor een stevig hek staat een groep mannen te blauwbekken, ongeduldig wachtend op het moment dat het brede hek klokslag 6 uur openschuift, om vervolgens een sprintje te trekken naar een bonte verzameling tweedehandsjes die daar een uur eerder zijn afgeleverd door een minstens zo bonte verzameling autohandelaren. De Automarkt in Beverwijk, al negentig jaar elke dinsdag een begrip, opent vandaag voor het laatst zijn poorten, om ze daarna definitief te sluiten."

Zó had ik dit artikel willen beginnen, maar de zoveelste lockdown gooit roet in het eten en zo verdwijnt de beroemdste automarkt van Nederland geruisloos van het toneel. Maar niet zonder een terugblik met de man die al bijna dertig jaar het gezicht is van de Automarkt, Michel Corveleijn. “In plaats van een laatste rondje met AutoWeek tussen de handel zit ik nu met jou in een Teams-vergadering, dat is toch wel heel jammer.” Michel had de laatste dag van de Automarkt  Beverwijk graag anders gezien, want een instituut dat al negentig jaar onlosmakelijk verbonden is met autorijdend Nederland verdient zeker een beter afscheid. Ironisch is het ook wel een beetje. Internet helpt ons in dit geval uit de brand met een uitstekende connectie, maar datzelfde internet heeft de fysieke automarkt ook langzaam maar zeker de nek omgedraaid. Wat blijft, zijn de verhalen, want hoewel Michel er vrede mee heeft dat de automarkt door tijd en technologie is ingehaald, blikt hij graag terug op een jarenlange geschiedenis.

Michel Corveleijn

Einde Koude Oorlog

“Toen ik een kleine dertig jaar geleden direct vanuit school bij de Automarkt van start ging, werd deze nog elke dinsdag georganiseerd bij het veemarktcomplex in Utrecht. Die stad was al sinds het begin van de twintigste eeuw de bakermat van de automarkt, totdat we plaats moesten maken voor woningbouw op het terrein en we in 2012 konden uitwijken naar de parkeerplaats van de Beverwijkse Bazaar. Die eerste jaren dat ik aan het werk ging bij de Automarkt trad er een verschuiving op van Nederlandse handelaren en Nederlandse klanten naar een enorme aanwas van internationale klanten uit het voormalige Oostblok en Afrika. De muur tussen de twee Duitslanden was nog niet zo lang verleden tijd en het einde van de Koude Oorlog betekende dat de grenzen tussen Europa en het Oosten steeds verder open gingen. Tweedehands auto’s uit Nederland bleken enorm populair en zo groeide de markt begin jaren 90 als kool. Van 1.200 parkeerplekken gingen we naar 1.600 stuks en op die dinsdagen wisselden zomaar duizend auto’s van eigenaar. Maar ja, hoe organiseer je dat, al die overschrijvingen en douanepapieren regelen met mensen die geen woord Nederlands, Duits of Engels spreken?”

De handel kwam goed op gang, maar die papierwinkel bleek lastig, waar niet zomaar standaard­oplossingen voor bestonden. Het moeder­bedrijf van de Automarkt, VWE Automotive, verzorgde destijds de papierwinkel voor de handelaren op de markt. Daarvoor had het nog niet eens eigen kantoorruimte, dus dat vroeg het nodige van de creativiteit van de mede­werkers. “Elke dinsdag namen we het plaatselijke restaurant over en daar installeerden we vervolgens ons eigen computersysteem”, vertelt Corveleijn. “Daarbij was internet net een beetje volwassen aan het worden, dus konden we in samenspraak met de RDW en de douane zelf auto’s afmelden en douanedocumenten regelen. Dat ging niet altijd even soepel, want die systemen klapten er nog wel eens uit. Zie dat maar eens op te lossen als er duizend autohandelaren aan je tafeltje staan die de boel geregeld willen hebben … Toch kregen we het elke keer weer voor elkaar. ’s Morgens om zes uur een netwerk klaarstomen, ’s avonds om acht uur weer inpakken. Klaar voor de volgende week.”

Automarkt Beverwijk (Foto: ANP)

Misverstanden

Dat handelen van uiteenlopende types die elkaars taal niet verstaan, leidt regelmatig tot misverstanden. Aan Michel en zijn team de taak om de boel als een goede smeerolie weer in goede banen te leiden. “Het kon er wel eens heftig aan toe gaan, maar linke situaties heb ik eigenlijk nooit mee­gemaakt. Aan het einde van de rit staan er toch twee mensen voor wie de deal vooropstaat, dus die slaan elkaar echt niet zomaar de hersens in. Daarbij hadden we natuurlijk ook het nodige te pionieren in communicatie en administratie. Zie zo’n Nederlandstalig exportformulier maar eens geldig in te vullen als je alleen het cyrillische schrift beheerst! Achter de tafels hadden we inmiddels wel de beschikking over tolken en medewerkers die verschillende talen beheersten, dan kom je er samen wel uit.”

De klanten uit binnen- en buitenland vonden de Beverwijkse automarkt vooral via mond-tot-mondreclame. “We waren soms echt verbaasd hoe het klanten überhaupt lukte om zich bij ons om vijf uur ’s morgens aan de poort te melden. Dat waren in de begintijd veelal nog particulieren. Die kwamen dan op eigen houtje of met een scharrige touringcar helemaal vanuit Rusland en zelfs uit Afrika naar Nederland gereden. Slapen in een hotel was er niet bij, ze sliepen op parkeerplaatsen en kookten onderweg hun eigen potje. En met een zak vol cash op zak, vaak de opbrengst van een half leven sparen. Die kwamen hier een ‘Europese’ auto kopen, voor de prijs waar ze thuis een huis voor konden kopen. Vervolgens ging de hele sliert in de avond weer met de auto de grens over, achter de touringcar aan waarmee ze waren gearriveerd of gewoon weer helemaal op eigen houtje.”

Er zijn talloze anekdotes te vertellen over al die internationale klanten. “Een mooi verhaal is een klant die met de bus vanuit Mongolië naar de Automarkt was afgereisd om vervolgens hier een Lada te kopen. Je zou zeggen dat je in Rusland meer kans maakt, maar blijkbaar was het de moeite waard. Afijn, die reist weer af naar Mongolië, maar vervolgens zien we hem een week of twee later weer aan de balie staan voor een Lada. Blijkt dat hij die andere halverwege met winst heeft verkocht, om vervolgens met die centen hier weer een andere Lada te kopen. Ongelooflijk toch?”

Mooie karakters

Nederlandse occasions waren dus in trek, met name vanwege de apk-plicht en de vele goede wegen in Nederland. Maar de verschillende klanten hadden wel zo hun eigen voorkeuren. “De mensen uit het Oostblok waren vooral gek op Duitse auto’s. BMW, Mercedes-Benz en Audi, dergelijke merken gingen vooral die kant uit. Afrikanen zochten in een heel andere hoek; zonder Toyota-logo op de kap ging er niets mee naar het Zuiden. Ook mooi, de Afrikaanse kopers kwamen vaak met de hele familie, dat ging er dan gezellig aan toe. Maar ook bij onze handelaren zaten als vanouds een paar mooie portretten. Zo kwam er één die steevast zijn gebit vergat in te doen of een ander weer met de hele dag een sigaar in de mondhoek. Ik denk dat de Automarkt één van de weinige plekken was waar echt nog op locatie, met handjeklap, handel werd gedreven. En tevreden klanten kwamen vaak terug met een lekkere traktatie uit hun eigen land. Koekjes, eigen baksels en natuurlijk een fles wodka op zijn tijd. Onze eigen auto’s kochten we ook op de markt he? Dan wist je zeker dat je iets goeds had, die handelaren konden ons natuurlijk echt geen rommel verkopen!”

Het ligt er nu verlaten bij...

Online-platform

In die dertig jaar heeft Michel de markt zien veranderen en dat het ooit tot een eind zou komen werd wel duidelijk met de toename van handel via internet. “De vooruitgang houd je niet tegen. Ons werk was vooral administratief en veel zaken kunnen nu prima online worden afgedaan. Dan maakt het voor een handelaar echt niet uit of hij lijfelijk op de markt aanwezig is of niet. Het is een stuk makkelijker geworden om de juiste auto’s te vinden, vandaar dat wij jaren geleden ook zelf gestart zijn met een online-platform. Op die manier brengen we de handelende partijen nog steeds bij elkaar en nemen we de papierwinkel uit handen, zoals we dat vroeger ter plekke op de markt deden. Die hele fysieke wereld in onze handel verdwijnt; je koopt toch ook geen fotorolletjes meer voor je camera? De romantiek van live zakendoen gaat daarmee echter ook verloren. De hele dag onder de mensen, die sfeer, de hectiek, dat ga ik wel missen, net als de geur van frikandellen en friet en ’s morgens de boel opengooien, rennende klanten op zoek naar de beste auto’s en ’s avonds de boel weer kunnen afsluiten. Daar kijk ik met enorm veel plezier op terug.”