Zo moeilijk is het rijden met een volgauto in een wielerkoers

Het is vroeg in de zondag­ochtend, Pasen 2022. De eerste zonnestralen strelen de daken van het Noord-Franse Compiègne. De stad is nog in diepe rust, maar op de parkeerplaats achter hotel T’Aim aan de voet van de Pont Neuf heerst al volop bedrijvigheid, van­wege de start van een wielklassieker. Ook al heet die Parijs-Roubaix, de Franse hoofdstad doet deze koers al lang niet meer aan. Compiègne is tegenwoordig het startpunt en twee grote wielerploegen, Team DSM en UAE Emirates, hebben voor deze editie dit hotel gekozen als hoofdkwartier.

Terwijl we de start naderen, dwalen mijn gedachten nog even terug naar de vorige dag, toen ik bij de Parijs-Roubaix Femmes, de dameseditie, in een verzorgingsauto van Team DSM zat. Dan rijd je niet in de karavaan, maar steek je steeds binnendoor naar een van tevoren met de coach over de radio afgesproken punt om de passage van de rensters af te wachten, zodat je ze vanaf de kant kunt voorzien van verse bidons en, indien nodig, reservewielen. Dat is nog een aardige uitdaging, want je kunt pas weg van de vorige stop als de laatste renster van je team is gepasseerd en dan moet je zorgen dat je weer ruim op tijd op het volgende punt bent om de auto te parkeren, bidons en wielen bijeen te pakken en positie te nemen langs de kant voordat de eerste deelnemers langs racen. Deze koers is ook voor het materiaal zo slopend dat alle hulp, zelfs van een linkshandige stukjestikker, van pas komt. Aan mij de eer om de wielen voor mijn rekening te nemen en dat betekent dat ik met een voor- en achterwiel in de lucht langs de kant moet staan, waar onze rensters mij duidelijk kunnen zien. Coach Wilbert Broekhuizen, mijn begeleider dit weekend, stelt mij gerust: als een van hen een nieuw wiel nodig heeft, hoef ik het alleen maar aan te geven en misschien de fiets even voor haar vast te houden terwijl zij zelf het wiel verwisselt. Dat lijkt me geen hogere wiskunde, dus bij de eerste stop sta ik met mijn wielen te zwaaien als een blij kind bij een carnavalsoptocht.

De moed in de schoenen

Algauw zakt me de moed in de schoenen: mijn collega-wielenzwaaiers van andere teams blijken wel degelijk de handen uit de mouwen te steken bij het wisselen. Dus mag ik ervan uitgaan dat straks van mij hetzelfde wordt verwacht wanneer een van onze rensters bij mij stopt. Maar niemand heeft mij gevraagd of ik wel eens een racefietswiel heb verwisseld, en al helemaal niet in een situatie waar elke seconde telt. Toevallig ben ik amateurwielrenner (nou ja, toevallig, tegenwoordig probeert bijna elke vent tussen de 20 en 90 Magere Hein op afstand te houden met een veel te dure fiets in zijn bilnaad), dus wissel ik wel vaker een racefietswiel. Toch breekt het zenuwzweet mij uit wanneer Lorena Wiebes vlak voor mijn neus stopt. “Wiel, wiel, wiel!”, begroet ze me geagiteerd. Ik zie twee prima banden op haar fiets, dus groet ik terug met “Voor of achter?” “Achter!”, blaft ze, terwijl ze aan de snelkoppeling van haar voorwiel begint te draaien. “Tool!”, roept ze, en ik trek mijn inbussleutel uit mijn kontzak. Terwijl ze het verse wiel in de vork schuift, begeleid ik de remschijf de klauw in. Lorena springt weer op haar fiets en verdwijnt in de voortrazende menigte.

Grote druk

“Ook lekker afgeblaft?”, vraagt een collega-wielensmurf van Jumbo Visma lachend. “Ach, ik ben thuis wel erger gewend”, zeg ik in een poging de lolligste thuis te zijn. Bovendien snap ik dat Lorena onder grote druk stond, waardoor een gezellig praatje er even niet in zat. “Wacht maar, het ergste komt nog”, vervolgt ze, een vooras met snelsluiting voor mijn neus houdend. Mijn hart slaat over. “Is die van ...?” Jumbo Visma knikt sardonisch. Achteraf moet ze me voor de gek hebben gehouden. Zonder die as had Lorena binnen tien meter in de berm gelegen, maar ze haalde de finish glorieus.

Reservefietsen

Inmiddels zijn we gearriveerd bij het Château de Compiègne, waar op de Place du Général de Gaulle de officiële presentatie van de équipes zal plaats­vinden. De eerdere paasochtendrust is als sneeuw voor de zon verdwenen en heel Compiègne is uitgerukt om zich te vergapen aan de mannen die zichzelf vrijwillig in de Hel van het Noorden werpen. Onze twee volgauto’s, de tourbus en de servicetruck staan in de schaduw van de oude bomen, waar de monteurs de laatste controles aan de fietsen uitvoeren en de renners hand­tekeningen uitdelen aan uitgelaten wielerfans achter de dranghekken. Ik zit in een van de twee volgauto’s, die ik vandaag deel met Wilbert naast me aan het stuur en monteur Maarten achter me. Onze taak vandaag is heel anders is dan gisteren. Op het dak van de auto staan zes reservefietsen opgesteld, een voor elke renner in ons team. De tweede volgauto heeft nog eens een reservefiets per renner. Dat luistert heel nauw, omdat elke fiets heel secuur is afgesteld op de man die erop moet rijden. De fietsen van de belangrijkste (lees: meest kansrijke) renners staan op de hoeken, zodat het tijdverlies bij een wissel bij hen het kleinste zal zijn. De helft van de achterbank ligt vol reservewielen en de kofferbak van de V60 Cross Country is gevuld met overige materialen en een enorme koelbox vol bidons en gels, krachtvoer in tubes.

Speciale apparatuur

De V60 staat bekend om zijn opgeruimde dashboard, maar daar is bij deze koersauto’s weinig meer van over: het gaat grotendeels schuil achter speciale apparatuur. Maarten loopt het arsenaal met me door, zodat ik straks weet wat er op ons afkomt en ik wellicht zelfs een beetje kan meedenken. Het infotainmentscherm van de Volvo valt weg achter twee tablets. Op het linker draait VeloViewer, een soort op professionele wielersport aangepaste navigatie. Het geeft live informatie over de route, de etappes, speciale hindernissen of andere problemen, resterende afstanden, hellingsgraden, kwaliteit (of beter: het gebrek daaraan) van het wegdek en andere gegevens waarmee de coaches de renners via de radio voeden. Op de tablet ernaast kijken we live mee naar de beelden van Eurosport, waarvan zeker de helikopterbeelden waardevol zijn door het overzicht over de karavaan. Onder het dashboard zijn drie radio’s gemonteerd. De de wedstrijd­radio geeft een onophoudelijke stroom informatie van de wedstrijdleiding, de car to car-radio gebruiken we om met de andere begeleidingswagens te praten en de rennersradio staat in contact met de headsets die onze renners dragen. Het geheel veroorzaakt een kakofonie van krakende stemmen in het Frans, Engels en Nederlands die op een bedje van statische ruis om aandacht schreeuwen. Het vereist echt opperste concentratie om uit die lawine van informatie de essentie te filteren.

Knetterhard

Des te meer respect krijg ik voor de stuurmanskunsten van Wilbert. Terwijl ik al meer dan genoeg moeite heb om alle radiokanalen in de gaten te houden, krijgt hij het voor elkaar om de volbepakte Volvo op de weg te houden, waarbij hij af en toe het routeboek uit mijn handen rukt om er doorheen te bladeren. En dat klinkt veel eenvoudiger dan het is, want het gaat knetterhard en vaak letterlijk met slechts centimeters afstand tot de verschillende volg­auto’s, de renners en het publiek, dat met ware doodsverachting voorovergebogen over de weg staat te juichen en te zwaaien. Pas nu realiseer ik me hoe zoiets bizars als het ‘Allez Opi Omi’-incident tijdens de Tour de France van vorig jaar zo gruwelijk mis kon gaan. Keer op keer schiet mijn blik naar de snelheidsmeter en besef ik dat dit tempo wordt bepaald door mensen op de fiets.

Assistentiesystemen helpen

Dat de assistentiesystemen van moderne auto’s een welkome ontwikkeling zijn in deze sport, merken we als ergens in de menigte voor ons iets gebeurt (naar later blijkt een valpartij), waardoor iedereen ineens bijna stil komt te staan. Ondanks zijn prima reflexen en alertheid moet Wilbert erkennen dat we zonder het automatische remmen van de Volvo waarschijnlijk een probleem hadden gehad. De Peugeot 508 van Team Sport Vlaanderen-Baloise achter ons weet daar nog op tijd (al dan niet automatisch) op te anticiperen, maar de Skoda daarachter doet dat niet. Een doffe klap en gekraak getuigen daarvan. De Skoda is te zwaar beschadigd om verder te kunnen. De Peugeot vervolgt met een afhangende achterbumper en verbrijzeld achterlicht de koers, om een klein uur later zelf de fout in te gaan door de voorkant kort te rijden op een andere volgwagen. Zo op het oog is het een gekkenhuis van volgauto’s, die in een soort chaotische stormloop de renners op de hielen zitten. In werkelijkheid is het een kunst die bijeen wordt gehouden door al dan niet ongeschreven wetten en gentlemen’s agreements. Even op de bumper zitten, paar keer toeteren en je concurrent duwt zich met ware doodsverachting tussen twee anderen in om jou door te laten. Helemaal bizar wordt het wanneer een met de koers meerijdende motoragent naar Wilberts zin niet snel genoeg voor ons opzij gaat. Deze manoeuvre zou je onder normale omstandigheden op minstens een jaar rijontzegging komen te staan, maar de motard gaat snel opzij en maakt een verontschuldigend gebaar.

Dit is het tweede seizoen dat Team DSM met de Volvo V60 Cross Country rijdt. Vooral hier op de kasseien van Noord-Frankrijk bewijst hij zichzelf, hoor ik in de gesprekken met de teamleden. “Geen enkele andere auto gaat daar zo soepel overheen”, verzekert een monteur mij. “Bovendien heb je lekker veel ruimte voor alle materiaal.” Team DSM heeft dertig Volvo’s in dienst, waarvan er deze koers vijf meerijden. Ze zijn technisch identiek aan de standaard B5 mild-hybrid met 250 pk, achttraps automaat en vierwielaandrijving. Wilbert prijst de robuustheid en het solide gevoel dat zijn auto biedt. “Maar ook de complete aankleding is prettig. Vooral de stoel­ventilatie is heerlijk. Nu is het nog niet zo warm, maar bij veel wielerkoersen in de zomer zit je hier aardig te zweten.”

Geen overbodige luxe

En al noemt hij het zelf niet, de automaat lijkt me bij deze tak van sport geen over­bodige luxe. Je moet er niet aan denken dat Wilbert tijdens het multitasken ook nog zelf zou moeten schakelen. Toch ziet het er allemaal gevaarlijker uit dan het is, verzekert hij me. Hoewel: je komt niet zomaar achter het stuur van een volgauto in een wielerkoers. Iedereen moet eerst bij de UCI (Union Cycliste Internationale, de inter­nationale wielerbond) in Zwitserland een cursus teamleider volgen. “Daar leer je niet alleen de regelgeving, maar ook veilig in volgorde rijden en alle andere theorie.” Wat vast ook helpt, is dat Wilbert zelf jarenlang op de fiets zat en daarom feilloos aanvoelt wat er in zo’n karavaan leeft.

Geluiden

Voor mij als amateur is Parijs-Roubaix vooral een confronterend lesje in nederigheid. Waar ik mijzelf al heel wat vind als ik een kilometer of vijftig met gemiddeld 30 km/h over de fietspaden door de duinen weet te noteren, rijden deze bikkels onder de meest vreselijke omstandigheden maar liefst 258 kilometer met een gemiddelde van 50 km/h. De Volvo V60 Cross Country krijgt ook ongemeen op zijn falie op het absurd slechte wegdek waar deze koers berucht om is. Op een gegeven moment is het gebonk onderweg zo erg, dat mijn sporthorloge denkt dat ik aan het hard­lopen ben en mijn stappen begint te tellen. De auto zelf geeft echter geen kik. Nou ja, amper. Als we die avond over de E17 door België terug naar Nederland rijden, meen ik ergens rechts voorin toch wat geluiden te horen die er op de heenweg niet waren. Het zij hem vergeven.