Tesla in de literatuur

Wie een beetje regelmatig een boek leest en thuis is in de hedendaagse literatuur kan er bijna niet omheen dat veel schrijvers Tesla kiezen als merk voor hun personages. De Nederlandse auteur Ilse Ruijters bombardeert Tesla tot antonomasie voor auto: een merknaam die tot soortnaam verwordt, zoals jeep voor terreinwagen en luxaflex voor zonwering. In haar nieuwste roman ‘Meisje van me’ is hoofdpersoon Tom een Tesla-rijder. Hij stapt niet in zijn auto, maar in de tesla. Zijn vrouw rijdt de tesla voor en hun tas verdwijnt in de kofferbak van de tesla. In de Nederlandse dramaserie ‘Vlucht HS13’ wordt één van de personages, wanneer hij in een Model S komt voorrijden, goed keurend begroet met: “Het gaat jou voor de wind, hè?” En ook de Amerikaanse best sellerauteur Karin Slaughter gebruikt in haar thriller ‘Pretty Girls’, in ons land uitgegeven als ‘Mooie meisjes’, een Tesla om te tonen hoe succesvol haar personage Paul Scott is.

Ergens halverwege het boek, als Pauls vrouw en haar zus met de auto op pad gaan, gaat het zelfs bladzijdenlang over die Tesla: wat er zo anders aan is, hoe je hem start (het leest bijna als een gebruiksaanwijzing) en hoe lekker hij rijdt. Wat is dat toch met Tesla’s en – vaak vrouwelijke – auteurs? “Een boom van een vent die in een Tesla rijdt, is een ander type dan iemand in een Aygo”, legt Ilse Ruijters uit. “Je ziet meteen iemand voor je. Ik heb eens een mislukte crimineel gehad, in mijn roman ‘De onderkant van sneeuw’, met een grote tribal op zijn achterruit. Die reed in een Nissan Sunny met van die sportkuipjes erin.”

Volgens Ruijters zegt een auto veel over wie je bent. “Je auto is je huis op wielen. Daarin zing je ongegeneerd hard met de radio mee, zit je stiekem te snacken en voer je telefoongesprekken die niemand iets aangaan. Als ik een karakter wil neerzetten, is zijn auto dus belangrijk. In mijn boek is Tom een succesvolle mental coach, een soort goeroe. Zijn boodschap: succes en geluk zijn maakbaar. Hij leidt een snel leven, heeft een jongere vrouw en is de hele dag bezig met spiritualiteit. De witte Tesla waarin hij rijdt, staat hiervoor symbool. Die is snel, sexy en opzichtig, plus schoon, milieubewust en stijlvol. Een Audi zou te poenerig zijn, een BMW te conservatief en een Jaguar te excentriek.”

MILIEU

De Amerikaanse thrillerauteur Karin Slaughter (30 miljoen verkochte boeken) vertelt als dochter van een autodealer bovengemiddeld in auto’s te zijn geïnteresseerd. “Het grappige aan auto’s is dat ze in verschillende landen een verschillende betekenis hebben. Bijvoorbeeld: hier in de VS rijden hufters Mercedes en coole mensen BMW. In Engeland is dat precies omgekeerd. In de periode dat ik Pretty Girls schreef, waren Tesla’s ontzettend cool, maar alleen bereikbaar voor de rijken. Toen raakte Elon Musk de weg kwijt en verloor Tesla zijn glans. Vervolgens kwam de productie echt op gang, werd Model 3 een succes, hield Musk op zich als een mafkees te gedragen en was Tesla weer cool. In Pretty Girls gebruikte ik de Tesla als een verlengstuk van Pauls persoonlijkheid. Wees eerlijk: 150.000 dollar neertellen voor een auto om het klimaat te ‘redden’ is het privilege van rijke mensen.”

Was het dan geen staaltje productplacement, die Tesla in Pretty Girls? “Absoluut niet. Maar mocht Elon Musk er een paar voor mijn deur afleveren, dan zal ik ze niet terugsturen. De auto’s waar ik mijn karakters in laat rijden, zeggen iets over hun persoonlijkheid en/of gemoeds toestand. In mijn Will Trent-reeks rijdt Sara BMW, Will een Porsche 911 en Faith een Mini. Elk van die auto’s zegt wat over zijn berijder: Sara is betrouwbaar en gedistingeerd, Will stuurs en lenig genoeg om erin te klimmen en Faith grappig en praktisch ingesteld. In Pretty Girls rijdt Paul een Tesla omdat het een statussymbool is en omdat hij een controlfreak is. Is je zijn garage opgevallen? Geen spatje olie mag op die smetteloze vloer vallen. Voor zo iemand is een Tesla wel zo praktisch.”

TIJDLOOS

Dus concreet: wat zegt een Tesla over iemands persoonlijkheid? Slaughter: “Dat ligt aan de persoon, maar ook aan het land. In Nederland bijvoorbeeld maken al die fiscale voordelen een Tesla tot een slimme keuze. Hier in de Verenigde Staten kennen we dat niet, al helemaal niet nu Trump vastberaden lijkt de planeet op te branden. Mijn romans spelen zich af in de VS in een bepaalde tijd, dus moet ik vanuit dat perspectief schrijven en tegelijkertijd zorgen dat mijn boodschap ook overkomt bij lezers in andere landen. Als ik, inwoner van het zuiden van de VS, een Tesla zou rijden, zou dat betekenen dat ik van mooie dingen houd en mij bekommer om het milieu en duurzaamheid. Maar Paul geeft geen moer om het milieu, hem gaat het er alleen om dat andere mensen zijn spullen bewonderen. Bovendien lijkt hij in een Tesla belangrijk én deugdzaam. Je kunt er op vele manieren naar kijken. Ik bedoel: kom op zeg, als je echt met het milieu begaan bent, kun je een Prius rijden. Of naar je werk fietsen.”

Hoe kijkt Karin Slaughter naar Tesla? Ook in de dankbetuiging van Pretty Girls komt Tesla uitgebreid ter sprake. “Ik ben dol op alle auto’s, heb geen merkvoorkeur. Toch maakt Tesla een serieuze kans op mijn voorkeur boven alle andere merken, vooral als er een paar exemplaren mijn richting uit komen!”

Het volgende boek van Karin Slaughter, ‘Verzwegen’, ligt op 9 juni in de winkel. Komt daar ook weer een Tesla in voor? “Nee, maar ik sluit niets uit voor de toekomst. De vraag is wel of Tesla er dan nog is. De beste vernieuwers zijn niet per se winnaars. Cadillac trok aan het kortste eind toen Ford het merk verliet en de lopende band uitvond. In de vroege twintigste eeuw was Oldsmobile nog Daimlers grootste concurrent. Als één van de oudste merken werd het in 2004 na meer dan 35 miljoen gebouwde auto’s gesloten. Als je nu een Olds rijdt, betekent dat heel wat anders dan bijvoorbeeld in de jaren 20, 60 of 90.

Daarom moet je als schrijver goed oppassen met de merken waar je over schrijft. In Pretty Girls betaalt Paul een hoop geld voor die auto, omdat het een statussymbool is. Dat soort kerels zul je altijd houden: tijdloos in hun hufterigheid.”