Een dashcam in je auto, wat heb je er aan?

Vooral in Rusland en sommige Aziatische landen lijkt de dashcam onmisbaar, omdat er mensen zijn die automobilisten (lees: hun verzekering) als een mogelijke bron van inkomsten zien. Zoek maar eens op dat fenomeen en er gaat een wereld aan YouTube-filmpjes voor je open. 

Een aanrader vind je bijvoorbeeld op Insurance Scam Backfires on Scammer. Kennelijk gebeurt het ook in ons deel van de wereld, getuige een Brits filmpje. Een jongen rent met zijn scooter hard achteruit tegen de neus van een stilstaande auto aan en smakt via de motorkap theatraal tegen het asfalt. Helaas voor de jongen had de eigenares van de auto een dashcam. 

Je verzint het niet: Aziatische voetgangers die met een aanloopje en een sierlijke snoekduik op de motorkap van een keurig gestopte auto belanden om vervolgens kermend te fingeren dat ze zijn aangereden. Er is zoveel beeld in omloop dat gespecialiseerde sites helemaal van het vertonen van die insurance scams bestaan. Naar verluidt is de dashcam daarom in Rusland zelfs verplicht door veel verzekeraars. Ook in Italië zijn ze populair en daar kun je je wel iets bij voorstellen in steden als Rome, Milaan en Napels.

Soms halen filmpjes zelfs de televisie, zoals een inslaande meteoriet en het neerstortende vliegtuig in Taiwan van twee jaar geleden dat met zijn vleugel nog even een auto aantikt alvorens in een rivier te verdwijnen. Wat te denken van een kantelende truck vol koeien die zijn lading over het wegdek katapulteert. Of twee Russen die elkaar - letterlijk - met honkbalknuppels en sloophamers uit de kofferbak te lijf dreigen te gaan … totdat blijkt dat alles in beeld is. Wie zich verveelt kan er avonden mee vullen.

Slimme dashcams

Tot zover de - met enige fantasie - vermakelijke kant van de dashboardcamera. Maar wat moeten wij er mee in een redelijk gedisciplineerd verkeersland als het onze? Toch is het fenomeen ook hier al jaren bekend. Dashcams doken zelfs bij Aldi en Lidl op - en meer recent bij Blokker. Kennelijk zijn ze populair. 

Laten we het fenomeen daarom eens wat serieuzer bekijken. Wat kun je met een dashcam? Inmiddels zijn er zelfs apparaten waarmee je voor én achter de auto alles filmt. Zodat je na een weekje woon-werkverkeer desgewenst vele uren aan beeldmateriaal kunt bekijken van je voorganger in de file en de lotgenoot achter je, die wellicht iets onbestemds met zijn neus doet. Schrijver en huisdichter van DWDD Nico Dijkshoorn schreef er ooit een briljante column over: ’Als dashcamgebruiker wil je rottigheid vlak voor je’. Ook een aanrader.

Maar terzake, eens in de zoveel tijd zal er iets zijn dat wellicht de moeite van het filmen waard is. Je bent getuige van een ongeval of een vrachtwagen kleeft zo dicht achter je dat je alleen nog een grill ziet. Of een zeer gehaaste medemens snijdt je scherp af en gaat vervolgens zó hard in de ankers dat je hart je in de keel klopt. Of je moet de berm in sturen voor een inhalende tegenligger.

Mocht het tot schade komen dan is het inderdaad nuttig om zulke beelden als bewijs te hebben. Kennelijk kán het helpen, want in Engeland is het vrij gebruikelijk dat verzekeraars kortingen geven als je een dashcam gebruikt, tien procent en meer zelfs. Een Britse dagbladen-collega legt desgevraagd uit dat het onder meer het gevolg is van hoge kosten door ongevallen waar helemaal geen getuigen bij te vinden waren. “Dat wordt dan een welles nietes verhaal. Vaak zullen beide verzekeraars dan de schade van hun eigen klant moeten vergoeden. Aan beide kanten kosten dus.”

In ons land is onverhaalbare parkeerschade nogal eens een probleem. Bij schade is de dader vaak gevlogen. Dan is het handig om te weten dat sommige dashcams automatisch starten met filmen wanneer de auto beweegt. We hebben andere kenmerken van dashcams bij elkaar gezet.

Ondersteunend bewijs

Maar kan zulk dashcam-beeld in de praktijk wel worden gebruikt? Is het geldig bewijs? Volgens de Staf Korpsleiding Politie is die vraag niet zo gemakkelijk met ja of nee te beantwoorden: “De beelden van dashcams kunnen worden gebruikt, maar vormen dan een onderdeel van het totale bewijs. De beelden zelf vormen, over het algemeen, niet voldoende bewijs en zijn dus ‘ondersteunend’.”

Gebeurt het ook dat mensen ermee bij de politie komen? “Meestal worden beelden online gezet, maar het kan voorkomen dat mensen de beelden bij een aangifte willen voegen. Dat kan inderdaad, als het om zware overtredingen gaat. Bij ernstige verkeersongevallen worden de beelden van een dashcam ook zo veel mogelijk veiliggesteld. ”

Ze waarschuwt dat er wel grenzen zijn: “Als beelden online worden gezet, kun je daarmee schade berokkenen bij anderen. Als die vinden dat hun goede naam wordt aangetast, kan er sprake zijn van smaad en dat mag niet.” 

Hoe ziet het verhaal er aan de kant van de verzekeraars uit? Ook het Verbond van Verzekeraars onderstreept dat er duidelijk privacyaspecten aan zitten. Je kunt je zeker niet alles permitteren: “Wij zien meer in het toepassen van een event datarecorder in alle auto’s. Een elektronische blackbox die belangrijke gegevens opslaat, zodat je alle gegevens van de ongevalsomstandigheden snel beschikbaar hebt. We staan neutraal tegenover de vraag of je een dashcam moet gebruiken. Het kán informatie opleveren die je als bewijs bij een schade mag gebruiken. Maar ik zou wel zeggen: een dashcam kijkt doorgaans vooruit, dus gaat het vooral over jou. Kortom: bij het bepalen van aansprakelijkheid zal het niet gauw doorslaggevend blijken, maar het kan nuttig zijn.”

Dat je jezelf inderdaad aardig in de voet kunt schieten met een ‘stoer’ YouTube-filmpje blijkt uit een politiebericht van 12 april 2018. Een 20-jarige bestuurder heeft in zijn AMG meer dan 240 km/h gereden op de A6 en daarbij allerlei capriolen uitgehaald. De politie vraagt getuigen en is met name op zoek naar de bestuurder van een oude Impreza die op het filmpje is te zien terwijl hij met hoge snelheid wordt gesneden. Wat men kennelijk alleen nog wil weten is wanneer dit allemaal plaatsvond. Het laatste stukje van de puzzel om de man juridisch aan te pakken?

Veiligheidshulp

Er kunnen meer pluspunten zijn. Zo geven de meer geavanceerde dashcams een wat oudere auto een ‘injectie’ met moderne veiligheidstechniek. Want zulke dashcams hebben vaak ingebouwde rijbaanassistentie en waarschuwen wanneer de auto voor je plotseling in de remmen gaat, of te dichtbij komt. Nog zo’n handigheidje is een signaaltje wanneer je voorganger in de file begint te rijden. We zijn tenslotte ’s morgens vroeg niet allemaal even scherp. 

En ach, waarom zou je het niet gebruiken om tijdens je vakantie in het buitenland foto’s en filmpjes op de route te maken, zoals Citroën suggereert met de ConnectedCam in de binnenspiegel.

Onschuldig toeristisch filmpje of niet, je moet wel weten dat dashcams in een aantal landen om privacy redenen verboden zijn. Denk daarbij aan

• Duitsland
• Luxemburg
• Oostenrijk
• Portugal
• Spanje
• Zwitserland

Eigenlijk is er geen Europese wetgeving voor. Het verhaal is niet altijd glashelder. Als gebruiker moet je goed nadenken bij wat je doet. “We raden aan om de lokale wet te raadplegen, maar het is in elk geval verboden in Oostenrijk, Luxemburg en Portugal. Er zijn ook landen waar beperkingen gelden, zoals Frankrijk, Duitsland en Zwitserland.”

Eind vorig jaar kreeg een Duitse vrouw van de rechter een boete opgelegd omdat ze de politie  beelden gaf waarop te zien was dat een andere auto tijdens het parkeren haar auto beschadigde. Ze had de camera permanent laten lopen omdat ze de steeds terugkerende parkeerschades zat was. De rechter vond dat er juist daarom sprake was van privacy-schending. In veel landen ben je bovendien de pineut wanneer je het apparaatje tijdens het rijden bedient, daar gelden dezelfde regels als rond smartphones.

Privacy

Wat mag je wel en niet doen met dashcambeelden? We vroegen het specialist Arnoud Engelfriet van ICTRecht: “Filmen op de openbare weg is op deze manier toegestaan, dat geldt net zo goed voor een klein cameraatje op je dashboard als voor een televisieploeg op reportage. Ook als er mensen in beeld komen en ook als die zeggen dat ze dat niet willen. Maar je krijgt mogelijk wél te maken met privacywetgeving als je zulk beeld publiceert, bijvoorbeeld op internet. Wanneer mensen herkenbaar in beeld komen, loop je mogelijk tegen portretrecht aan. Of mensen kunnen een ander redelijk bezwaar maken tegen publicatie. Dat kan overigens net zo voor een nummerbord gelden, want ook dat is een persoonsgegeven. Dat kun je oplossen door gezichten en nummers te blurren of door een betoog waarom het ‘herkenbaar zijn’ belangrijker is dan privacy. Je zult moeten aantonen dat de ‘nieuwswaarde’ van het materiaal op dat moment belangrijker is dan die privacy.”

Je wint het niet snel wanneer er problemen over alledaagse opnames ontstaan. Daarom is nadenken wat je doet en plaatst geraden. Maar is het materiaal wel bruikbaar als bewijs?

“Ja, en je mag er bijvoorbeeld altijd mee naar de politie om aangifte te doen. De discussie kan dan wel gaan over de vraag of je de complete situatie toont. Als jij eerst zelf iemand snijdt en pas dán begint te filmen hoe hij je terugpakt bijvoorbeeld. Dat blijft een discussie en daar zullen veel zaken op stuk gaan, denk ik.”