Saab 9-3 Viggen - Blits Bezit

We missen Saab. Zoals bij veel dingen geldt ook bij Saab dat je pas echt weet wat je mist als het er niet meer is. De historie van het Zweedse merk is een fantastisch verhaal over een vliegtuigbouwer die zich besloot te richten op de productie van auto’s en daarin beroemd werd om zijn lak aan conventies. Saab werd welhaast synoniem voor ‘Turbo’, maar was bijvoorbeeld ook de uitvinder van het diagonaal gescheiden remsysteem en koplampwissers en -sproeiers. Bovendien was Saab nogal gebrand op veiligheid. In Trollhättan werd altijd gezocht naar de beste kreukelzones en werd het contactslot eigenwijs op de middentunnel geplaatst om de knieën van bestuurders bij een ongeluk te beschermen. Veel uitvindingen van Saab werden overgenomen door andere producenten, dus eigenlijk heeft iedereen wel iets aan Saab te danken. Ja, we missen Saab.

BLIKSEMSCHICHT

Dat gemis wordt extra voelbaar als je wordt geconfronteerd met de aanblik van een 9-3 Viggen. Even wat achtergrond. ‘Viggen’ is Zweeds voor ‘bliksemschicht’. Het is bovendien een naam die Saab eerder gebruikte voor zijn misschien wel beroemdste gevechtsvliegtuig, de Saab 37 Viggen. Dat was een deltavormig vliegtuig – een canard, voor luchtvaartnerds – dat tot 2005 dienstdeed bij de Zweedse luchtmacht. Saab verwees graag naar zijn status als straaljagerbouwer en besloot als antwoord op auto’s als de BMW M3 en de Ford Focus RS een vechtersbazenversie van de 9-3 te bouwen en die naar de beroemde Viggen te vernoemen. Door veel mensen wordt de 9-3 Viggen met de kennis van nu beschouwd als de laatste opleving van Saab.

PERSONIFICATIE

Wat verheft zo’n Viggen boven de gewone 9-3? Op het eerste oog is dat in elk geval de kleur. Het knalblauwe Lightning Blue – bliksemblauw – schroeit de vorm van de hatchback onuitwisbaar in je netvlies. Het is het blauw van de Zweedse vlag, en dus was hij was er ook in Monte Carlo Yellow, wat je in het Nederlands gewoon knalgeel zou noemen. Een schreeuwerig type, die Viggen. Buiten de knalkleur verschilt de Viggen slechts op subtiele wijze van zijn brave broeders. De bodykit met aangepaste bumpers, sideskirts en een spoiler is veel meer dan de kleur echt Zweeds: bescheiden, maar duidelijk. Ook vanbinnen is er niet veel veranderd: slechts aan de leren zetels met ingestikte Viggen-logo’s, die naar best Zweeds gebruik fantastisch zitten, zie je dat je met iets bijzonders te maken hebt.

Nee, vooral onderhuids ging Saab echt los op de 9-3 Viggen. Herstel: Saab heeft dat niet zelf gedaan, maar heeft de hulp ingeschakeld van een Schotse rugbyfan. Hoewel de rugbysport draait om van je af bijten, waren het vooral de andere kwaliteiten van deze Schot die Saab aanspraken. Toen de ontwikkeling van de Viggen startte, was Tom Walkinshaw al een legende in de racewereld. Hij kon niet alleen zelf goed sturen, maar leidde ook Jaguar en Jan Lammers naar de winst op Le Mans en Michael Schumacher naar zijn eerste wereldtitels met Benetton. Als eigenaar van Arrows nam hij Jos Verstappen nog in dienst. Walkinshaws bedrijf TWR kreeg de opdracht om de techniek van de 9-3 te transformeren tot die van een geweldenaar. Dat deden de Schotten op geheel eigen wijze. De 9-3 Viggen werd geen tot in de perfectie afgestelde racewagen. Je zou het eerder een personificatie kunnen noemen van Walkinshaw zelf: zo sterk als een beer, onbehouwen en met het hart op de tong.

GROOT HART

Een groot hart heeft de Viggen in elk geval. Om precies te zijn, hebben we het hier over een turbomotor met een inhoud van 2,3 liter, die het schopt tot maar liefst 230 pk en 342 Nm. Die 230 pk moesten stuk voor stuk hun weg naar het asfalt vinden via de voorwielen, en hoewel demping en onderstel ook de nodige aanpassingen hebben ondergaan, gebeurt dat niet bepaald op subtiele wijze. De 9-3 Viggen werd vermaard om zijn torque steer en onderstuur. Deze auto eist van zijn bestuurder dat hij alert is en weet wat hij doet, en zelfs dan leg je het in de bochten af tegen de concurrentie uit die tijd. Dus de Viggen is niet je auto als je van snelle bochten houdt, maar dat betekent niet dat het een slechte auto is. In rechte lijn is hij razendsnel, mede door de korte verhoudingen in de vijfversnellingsbak. De hese brul die de viercilinder bij plankgas produceert, is duidelijk afkomstig uit de donkere wouden rondom Trollhättan, waar volgens de overlevering grote, gevaarlijke trollen leven. Oké, de herrie doet weliswaar niet aan een straaljager denken, maar laat ook geen twijfel bestaan over de spierballen van deze auto. Ook al voor de introductie van de 9-3 Viggen was Saab synoniem aan ‘Turbo’, de Viggen plaatst daar nog een dik, vet uitroepteken achter. Blijkbaar was dat nodig.

BEGIN VAN HET EINDE

Aan al dat geweld hing natuurlijk wel een prijskaartje. Wilde je als consument een turbogedreven 9-3 mee naar huis nemen, dan was je met zo’n € 27.000 klaar. De Viggen kostte nagenoeg het dubbele en tikte op een paar euro na de 50.000 aan. Dat betekent dat de Viggen al bij zijn introductie een exclusieve liefhebbersauto was, en bijna twintig jaar later is die status alleen maar versterkt. Goede Viggens zijn nauwelijks nog te vinden en dat maakt dat ze ook niet voor een habbekrats over de toonbank gaan. Gelukkig zijn ze nog niet onbetaalbaar, dus is zo’n Viggen een mooie investering. Die moet je trouwens niet doen omdat ze binnenkort onbetaalbaar worden, maar omdat je je geld dan investeert in een auto die iets heel bijzonders te bieden heeft.

Hoe raar het ook klinkt, zijn gebrek aan perfectie maakt de Viggen juist begeerlijk. Hij is zeker niet onbetaalbaar en hoewel de motor nogal een bruut is, heeft hij weinig bezwaar tegen een rustige rijstijl. En dan is de Viggen ineens net een normale 9-3. Maar laten we eerlijk zijn: de 9-3 van deze generatie markeerde misschien wel het begin van het einde van Saab, want er kwam steeds meer General Motors in, steeds meer Opel. Saabs verwerden langzaam tot optisch aangepaste Opels en dat deed pijn in Trolhättan. De 9-3 Viggen lijkt een schreeuw van frustratie te Saab-adepten schrikken niet van zo’n getal, deze 9-3 kan nog wel even mee. “Mooier dan origineel” vindt Gerrit Jan dit wiel. Subtiele veiligheidscheck bij het starten. Het Night Panelknopje is ook typisch Saab. zijn. Alsof Saab zich nog even wilde losschudden van het juk van de grote, boze multinational. De Viggen is de enige 9-3 die in niets aan General Motors doet herinneren, met het Lightning Blue als een maar half vermomde middelvinger. Wat moet je daar nu van vinden? Nou, misschien wel dit: de 9-3 Viggen is een dijk van een auto, een liefhebbersobject dat zeker niet perfect is, maar het hart overduidelijk op de juiste plek heeft. Dit is een Saab. Een echte. Saabs laatste opleving? Nou en of.

BLITSE BEZITTER

Deze Viggen, bouwjaar 1999, is al net zo bijzonder als zijn eigenaar. Dat is Gerrit Jan Hallink (58) uit Lemele. Gerrit Jan is een Saab-liefhebber in hart en nieren, maar zijn liefhebberij begon ooit op heerlijk ‘burgerlijke’ wijze: “In 1986 reed ik met mijn Opel Kadett naar mijn werk en toen zag ik een ongeluk gebeuren waarbij een auto onder een vrachtwagen terecht kwam. Toen besloot ik dat ik een veiliger auto moest hebben, voor mijn kinderen. Dat werd een Saab 900 Classic. Sindsdien ben ik verslaafd.” Verslaafd is in dit geval het goede woord, want Gerrit Jan bezit een flinke collectie Saabs. Is de Viggen zijn pronkstuk? “Nou ja, dit is mijn winterauto”, lacht hij. “Ik wil namelijk ook in de winter graag in iets aparts rijden. Een Viggen is apart, en houdt ook nog zijn waarde, ideaal dus!”

Liefhebber Gerrit Jan wilde een goede Viggen, en vond die in Duitsland. Dat wil zeggen, op een Duitse site, maar de auto bleek in bezit te zijn van een Litouwer in Luxemburg. Klinkt op z’n minst een beetje raar, niet? Dat vond ook Gerrit Jan, maar die bleek daar in Luxemburg een ware liefhebber te treffen, die ooit ook stad en land had afgezocht naar een goede Viggen. “Hij bleek de auto in Engeland te hebben gekocht. In Duitsland heeft hij hem laten ombouwen naar linkse besturing.” Gerrit Jan besloot de man te vertrouwen en de Viggen te kopen. “Hij kwam al zijn afspraken netjes na”, zegt Gerrit Jan. “Er was maar één nare verrassing: er zat weliswaar nog een jaar apk op de auto, maar toen ik hem op de brug zette, zag ik dat er een band tot op het canvas was afgesleten. Ook zat er roest in de remvoering. Dat zegt wel iets over de standaard in Litouwen, maar niks over deze auto. Het is een superauto!” Gerrit Jan vindt de onderscheidende factor van zijn Viggen mooi, hij vindt de turbotechniek mooi, hij vindt het mooi om rustig te rijden en prachtig om gas te geven. Maar het meest geweldige vindt hij dit: “Waar je ook komt, een auto als deze levert altijd een positief gespreksonderwerp op!” B