Citroen AX 15 First D (1995)

Dieselen met een klein, licht autootje: voor echte kilometervreters is dat geld verdienen in plaats van het uit te geven. Dat weet ook Citroën. Dus kwam er jaren geleden dwars voorin hun kleinste, de AX, ook een zelfontsteker. Maar welke? Het meest voor de hand liggend was de pittige, stille en toch zuinige 1.8-dieselmotor uit de oude Visa en de succesvolle concerngenoot Peugeot 205. Maar... die paste niet! Dus ontwikkelde Citroën een nieuwe dieselkrachtbron van slechts 1,4 liter. Zuinig? Zeer zeker. Vlot? Voldoende. Maar ook gecultiveerd? Niet zo. Echter, voor de lichte AX was deze dieselmotor toereikend.
Voor de zwaardere concernbroer Peugeot 106, die gebruik maakt van dezelfde motoren, was die 1,4-liter dieselaar iets te zwak. Zie daar de aanleiding voor de geboorte van een nieuwe 1.5 dieselmotor voor beide kleine Fransmannetjes.
Echt traag was de AX-diesel nooit. Maar met de zwaardere motor (5 kiloWatts en 12 Newtonmeters meer) kunnen we zelfs spreken van een vlotte diesel. Met de kleine Citroën van 788 kilo (vijfdeurs) kom je probleemloos mee met het verkeer en, als je attent rijdt, ben je zelfs lekker vlot onderweg. In de eerste overbrenging ben je snel uitgeaccelereerd, maar in de volgende versnellingen blijft de kleine Fransman lekker doortrekken.
Echt stil (zoals bijvoorbeeld een 205 diesel) was de AX nooit. Dat is met de 1.5 D helaas zo gebleven. Er moet gewoon meer geluiddemping in die kleine Citroën worden gestopt, want de dieselbrom blijft onmiskenbaar duidelijk aanwezig. Vooral bij een koude motor en tegen de 120 km/h op de snelweg. Dat eerste kunnen we de auto vergeven en met die tweede omstandigheid kun je als bestuurder rekening houden. Want wie lekker 110 km/h toert, heeft weinig te klagen. En zeker niet aan de dieselpomp. Het meest ongunstige verbruik (te hard gereden op de snelweg en te korte stukjes in stadsverkeer zonder een gedegen opwarming van de motor) was 1 op 17,5. De Citroën AX 1.5 D rijden op de manier waarvoor de auto is bedoeld (meer lange afstanden met gepaste snelheden zoals 110 km/h), leverde een fraaie 1 op 22,9 op. Ga daar eens tussenin zitten en je krijgt: een niet minder fraaie 1 op 20 als gemiddeld verbruik.

Frans comfort
De rest van deze Citroën AX is bekend. Een licht schakelende vijfbak waarvan alleen de achteruit niet altijd trefzeker aankomt, een fijn stuurwiel dat zich licht en toch redelijk precies laat zwengelen (en waarin best wat aandrijfkrachten te voelen zijn) en een behoorlijk sterk bekrachtigd remsysteem dat bij een noodstop best iets minder snel tot blokkerende wielen mag leiden.
De kleine Citroën verloochent zijn afkomst niet. Hij is voorzien van comfortabele vering die ook op slecht wegdek de inzittenden ontziet. Wel is er bij een vlotte rit over beroerd plaveisel hier en daar een rammeltje te horen. De keerzijde van het comfort is dat de AX in bochten wat overhelt.
Voorwielaandrijvers zijn in principe onderstuurd en beginnen als het in een bocht te hard gaat over de voorwielen naar buiten te schuiven. Dit trekje is zelfs in de AX diesel nog vrij makkelijk op te roepen. Zoals in deze situatie gebruikelijk, is een beetje gas minderen voldoende om de zaak weer onder controle te krijgen.
De type-naam First doet anders vermoeden, maar onze AX is voor een instapmodel compleet zat. Interval voorop, wisser achterop, aardig wat aflegruimte binnenin (al zijn de portiervakken in de vijfdeurs uitvoering erg smal), in kleur gespoten bumpers en twee make-upspiegels waarvan die voor de bestuurder afgedekt kan worden. We hebben het wel eens slechter getroffen.
Op het punt 'zitmeubilair' scoort de AX goed. Zijn stoelen, en vooral de wel wat korte zittingen, bieden goede zijdelingse steun. Jammer is dat het verstellen van de rugleuningen niet erg soepeltjes verloopt. De ruimte achterin kan er aardig mee door. Doorslaggevend daarbij is dat de voeten onder de voorstoelen geschoven kunnen worden.
Wie gaat winkelen bij de kleine dieseltjes ziet meteen dat de Citroën scherp geprijsd is. Ruim f 26 mille kost de driedeurs, de vijfdeurs moet zo'n duizend gulden meer opbrengen.