Top 10: exclusieve Britse shooting brakes

Het moge duidelijk zijn dat we de jongste evolutie van het begrip shooting brake, waarbij een sportief gelijnde vijfdeurs wagon er met die term vandoorgaat, vandaag even negeren. Hier gaat het om échte shooting brakes, de driedeurs variant. Dat is een koetswerkvorm waarvan nagenoeg iedere autoliefhebber meteen enthousiast wordt. Markt genoeg, zou je denken, maar toch zijn er maar weinig auto’s in deze vorm gebouwd. Met auto’s als de Volvo 1800ES en BMW Z3 Coupé is er hier en daar wel een shooting brake in serieproductie gegaan, maar vaker ging het om kleine series of zelfs one-offs van tuners en koetswerkbouwers. Met name in de Britse autohistorie zijn daarvan veel voorbeelden te vinden. Een kleine disclaimer: de onderstaande lijst kent een willekeurige volgorde en is incompleet. Eventuele toevoegingen of voorkeuren zien we natuurlijk graag terug in de reacties!

1. Rolls-Royce Silver Spectre Shooting Brake

Niels van Roij slaagt er de laatste jaren goed in om de aandacht van autoland vast te houden. Zo was er een Tesla Model S Shooting Brake (vijfdeurs) en besloot de Nederlander een belofte van Land Rover zelf in te lossen met de Adventum Coupé. Het laatste wapenfeit heet Rolls-Royce Silver Spectre Shooting Brake en is een shooting brake op basis van de Rolls-Royce Ghost. Smaken verschillen, maar wat ons betreft past deze carrosserievariant wonderwel bij de sierlijke Rolls-Royce. Hij is trouwens ook historisch verantwoord, want Rolls-Royce wordt genoemd bij de eerste merken waarbij een klassieke ‘shooting brake’-carrosserie tot de mogelijkheden behoorde. Deze auto’s, die vaak net als bij de moderne Rolls het product waren van carrosseriebouwers, beantwoordden nog aan de letterlijke invulling van deze bijzondere naam. Zo moesten Shooting Brakes plaats bieden aan een chauffeur en een jachtgezelschap inclusief uitrusting, zodat de jacht op een zo gerieflijk mogelijke manier kon verlopen. Dat is toch wel een wat andere invulling dan de naoorlogse variant, die in feite een stationwagon en een sportauto in één model verenigt. Toch heeft de Rolls-Royce Silver Ghost uit 1910 - wellicht toevallig - wel wat kenmerken van wat wij een shooting brake noemen, onder meer door het lange en deurloze achtercompartiment.

Van Roij heeft zich er met de moderne interpretatie niet makkelijk vanaf gemaakt. Zo is de complete achterzijde opnieuw getekend, met een andere locatie voor de kentekenplaat, een verzonken achterruit en natuurlijk een grote hatchback-klep als unieke kenmerken. Het immense dak is aan de binnenkant voorzien van een verlichte sterrenhemel, zoals Rolls-Royce dat zelf ook levert. Hoewel zichtbaar kosten nog moeite zijn gespaard, is hier en daar toch duidelijk dat het om een ombouw gaat. Zo lijken de achterklepscharnieren opgebouwd uit een stuk van het origineel en een speciale toevoeging en is de vorm van de originele zijruitpartij nog zichtbaar in het stevig verlengde eindresultaat. Is dat erg? Nee, het draagt wat ons betreft alleen maar bij aan de charme van deze uiterst exclusieve auto. In totaal worden er niet meer dan zeven exemplaren gemaakt.

2. Aston Martin DB5 Shooting Brake

Rolls-Royce was eerder, maar Aston Martin is er goed in geslaagd om het shooting brake-thema weg te kapen bij zijn landgenoten. De Aston Martin DB5 Shooting Brake kwam naar verluidt tot stand op verzoek van David Brown (jawel, die DB) himself, vooral uit praktische overwegingen. Het bijzonder lekkere resultaat werd in totaal twaalfmaal geproduceerd, uiteraard grotendeels door een koetswerkbouwer. Opvolger DB6 kreeg eveneens een shooting brake-koets aangemeten en werd in die vorm in een nog kleinere oplage geproduceerd.

3. Aston Martin Vanquish Zagato Shooting Brake

Heel wat minder exclusief is de meest recente creatie van Zagato, de Aston Martin Vanquish Zagato Shooting Brake. Met 99 stuks is de meest praktische van de vier varianten van de Vanquish Zagato natuurlijk nog steeds erg exclusief. Bovendien is het een waar kunstwerk om te zien, met tal van bijzondere details en toch een gestroomlijnde, langgerekte koets. Het ver naar achteren doorlopende dak is voorzien van een met glas afgedekte inkeping in de lengterichting van de auto, een uniek stijlkenmerk.

4. Aston Martin Virage Shooting Brake

Heerlijk mysterieus zijn de zeldzaamste carrosserievarianten van de Aston Martin Virage uit de jaren 80 en 90. Behalve een sedan en een vijfdeurs stationwagon met de historische naam Lagonda zijn er ook shooting brakes gemaakt op basis van dit oer-Britse monster, al past afgaand op de persfoto’s de naam ‘golfing brake’ beter bij het model. Diezelfde foto’s maken duidelijk dat de Volkswagen Scirocco-achterlichten van de coupé hier plaatsmaakten voor exemplaren van de Renault 21 Nevada. Naar verluidt zijn er slechts zes exemplaren van de Virage Shooting Brake gebouwd. Aan het eind van de jaren ’90 was er ook nog een shooting brake op basis van de iets gladdere Vantage, de V8 ‘Sportsman’. Hiervan zijn er slechts twee gebouwd, die zich ook nog eens onderscheidden door de plaatsing van de achterlichten.

5. Lynx Eventer

Opnieuw een ‘coachbuilder’, ditmaal met de naam Lynx. In het gezelschap op deze pagina behoort de Lynx Eventer tot de minder zeldzame exemplaren, maar dat zegt vooral wat over de rest. In totaal zijn er naar verluidt zo’n zeventig XJS-en omgebouwd tot shooting brake, waarbij de pre-facelift-exemplaren met de oude achterlichten het minst zeldzaam zijn.

6. Reliant Scimitar GTE

Oké, de Reliant Scimitar is eigenlijk een beetje een vreemde eend in de bijt. Zeldzaam is deze auto namelijk niet bepaald, maar het is wel één van de bekendste voorbeelden van een Britse shooting brake. De driedeurs GTE verscheen in 1968. In goede Engelse traditie werd het model vervolgens eindeloos doorontwikkeld, aangepast en opgelapt, waardoor het in feite stokoude ontwerp het tot 1990 wist vol te houden. Dit is ook waar het stukje exclusiviteit om de hoek kwam kijken, want in totaal zijn er volgens de overlevering slechts 78 Scimitars gebouwd onder het bewind van Middlebridge Scimitar Ltd., dat de rechten tot de bouw van de auto in 1987 overnam van het noodlijdende Reliant. Wie zo'n Middlebridge-Scimitar vindt, mag zich meteen aanmelden bij de MESS. Juist: de Middlebridge Enthousiasts Scimitar Set.

7. Jensen GT

Zeg ‘shooting brake’ en de gedachten gaan wellicht al snel uit naar de Jensen Interceptor. De legendarische Jensen met de heldhaftige naam heeft inderdaad iets shooting brake-achtigs, maar komt toch niet helemaal door de AutoWeek-shooting brake-keuring. De schuin aflopende kont met panoramische achterruit maakt het enigszins een twijfelgeval. Gelukkig heeft Jensen ook een échte shooting brake in huis, de GT. Dat was niets meer of minder dan een Jensen-Healey met een vast, lang dak, een hatchbackklep en twee (kleine) extra zitplaatsen. Het moet gezegd: dit staat ‘m wel! De GT bleef wel een stuk zeldzamer dan zijn open broertje, want in totaal zijn er maar 511 exemplaren gebouwd. Gezien de kleine oplage en het relatief vriendelijke prijskaartje is het opvallend hoe goed de GT is afgewerkt. De met chroom afgezette achterruit doet dienst als glazen achterklep en is zelfs voorzien van een heuse ruitenwisser, een onderdeel dat op de open roadster uiteraard ontbreekt.

8. Aston Martin Virage Shooting Brake Zagato Centennial

Weer een Aston Martin? Weer een Aston Martin. Weer een Zagato? Jup. De Virage Shooting Brake Zagato uit 2014 mag wat ons betreft niet ontbreken. Zagato is het aan zijn stand verplicht om iets heel bijzonders van zo’n one-off te maken, en dat is zeker gelukt. Net als de Vanquish Zagato die op plek 2 te vinden is, is de Centennial er een uit een kleine serie. Samen met een coupé en een open Volante vormde de driedeurs een bijzonder trio, met als doel het honderdjarig bestaan van Aston Martin te vieren. Opmerkelijk detail: de coupé is gebaseerd op een DBS, de cabrio op een DB9 en de Shooting Brake vindt in de laatste Virage zijn basis. Deze drie modellen zijn in feite verschillende versies van dezelfde auto, maar toch is het opvallend dat Zagato zijn creaties over alle drie de varianten uitsmeerde.

9. Bentley Continental Flying Star

Je zou het bijna vergeten, maar buiten een unieke koets levert de shooting brake-vorm natuurlijk ook het nodige praktische gebruiksgemak op. Carrozzeria Touring Superleggera doet daar niet moeilijk over, en gaf in 2010 gewoon aan dat de hyperexclusieve en peperdure Bentley Continental Flying Star over een bagageruim van 400 liter beschikt. Gooi de in delen neerklapbare bank plat, en er onstaat zelfs een bagageruim van 1.200 liter. De Flying Star is op een creatieve manier net even anders gemaakt en kan buiten de inmiddels bekende driedeurskoets ook bogen op een bijzonder interieur en op slimme wijze afgedekte achterlichten. Ook bijzonder: in plaats van een coupé koos Touring voor een open GTC als basis, zodat de koets van zichzelf al een stuk steviger is. Zo’n Flying Star kostte in 2010 overigens € 560.000, waarbij er maximaal twintig stuks zijn gebouwd.

10. Lotus Elan S4 Estate ‘Elanbulance’

Een Lotus in deze lijst? Jazeker. Een Engels garagebedrijf kreeg begin jaren 70 het idee dat er markt zou zijn voor een iets praktischer versie van de vederlichte en uiterst sportieve Elan. Het resultaat is een auto die aan de ene kant goed doordacht lijkt, maar aan de andere kant ook duidelijk oogt als een achteraf bedachte oplossing. Om met het doordachte stuk te beginnen: de laadvloer is vlak en de tildrempel is laag, dankzij een klep die tot net boven de bumper loopt. Het minder harmonieuze aspect komt het best tot uiting in de daklijn, die boven de voorstoelen nog de bolling van het origineel vertoont. Erna loopt de boel recht naar achteren door. Een succes werd de Elanbulance niet en het bleef bij slechts twee exemplaren. Twee 1:1-exemplaren althans, want het is opvallend genoeg wel mogelijk om een schaalmodel van deze opmerkelijke creatie te kopen. Een must-have voor de shooting brake-liefhebber, zeggen wij.