Achtergrond: portret Elon Musk van Tesla

Elon Musk heeft af en toe iets van een god. Zoals eind juli, toen hij, omringd door een menigte aanbidders, zijn Model 3 onthulde. Autobilds Hauke Schrieber was een van die uitverkorenen, een van de weinige uit de Oude Wereld: "Want ik ben een van de wat ze bij Tesla 'trusted journalists' noemen, hoewel ik zeker niet alleen positief over het bedrijf heb geschreven. Maar wie negatief denkt over elektrische auto's in het algemeen en Tesla in het bijzonder, wordt door god niet vertrouwd. Die laat hij niet in de buurt van zijn nieuwste creatie. Smeken heeft dan geen zin."
Musk heeft met Tesla de wereld in minder dan een decennium volledig op zijn kop gezet. Zonder zwaar pr- of reclame-offensief, zonder veel machtsvertoon op grote beurzen. Het draait om het product en de naam Tesla is hard op weg een zelfstandig naamwoord te worden, zoals Jeep een eponiem werd voor terreinwagen. Zie je een Tesla rijden, dan kijk je even om. Zijn geruisloosheid is bijna net zo indrukwekkend als het gebrul van een supercar.

Slap handje
"Ik kan me mijn eerste ontmoeting met Musk nog goed herinneren," mijmert Schrieber. "Het was herfst 2011, de onthulling van de Model S. Ik schudde god de hand. Het was een slap handje en zijn stem klonk zacht, bijna verlegen. Ik vroeg hem hoe het voelt als de hele wereld reikhalzend naar je auto uitkijkt. Hij glimlachte en mompelde iets in de trant van 'doet me niet zoveel, het is okay'.
Afgelopen juli was het opnieuw zover. Toen Musk zijn nieuwe meesterwerk, de Model 3, onthulde, stonden enkele duizenden medewerkers en een handjevol genodigde VIP's als schooljochies aan zijn voeten. Musk hief zijn handen ten hemel met de woorden: "Dit is een heel bijzondere dag voor ons bedrijf."
Schrieber behoorde tot de weinige gelukkigen die aansluitend een stukje met Musk in de Model 3 mocht rijden. "Ongelofelijk wat deze man heeft opgebouwd, dacht ik toen. Tesla is, op de beurs tenminste, inmiddels ongeveer net zo veel waard als General Motors. Gottlieb Daimler, Carl Benz, Henry Ford, Ferdinand Porsche, Elon Musk. Of is dat nog net wat te veel eer?"

Bruistablet
In 2007 huisde Tesla in een garagepand in het armoedigste deel van Silicon Valley en was Elon Musk slechts een van de investeerders. AutoBild reed toen zijn eerste ronden in de Tesla Roadster en was meteen onder de indruk. "Toch gaf ik het project maximaal een jaar, voordat de plannen van de dappere knutselaar als een bruistablet zouden zijn opgelost," memoreert Schrieber.
Wellicht vreesde Musk hetzelfde. Hij ontsloeg de hoogste managers en ging zelf op de troon zitten. Hij schroefde het tempo op, verhoogde de risico's en hing een jaar later aan de rand van de afgrond. Het was uitgerekend Daimler dat met een investering een faillissement wist af te wenden. "Ik rekende erop dat het zou mislukken, maar wie dat niet riskeert, is niet innovatief genoeg," zou Musk daarover hebben gezegd.

Kansloze missie
Op zijn 24e breekt Elon Musk al na twee dagen zijn studie af om zijn eerste eigen bedrijf op te zetten. Hij bedenkt het online-betaalsysteem PayPal en verkoopt het voor 165 miljoen dollar aan Ebay. Met een zak geld onder de arm besluit hij als volkomen nieuwkomer zijn tanden in de ruim honderd jaar oude auto-industrie te zetten. Een volslagen kansloze missie, zou elk weldenkend mens destijds hebben gedacht. Inmiddels weten we wel beter. Ongedurig, genadeloos, nooit tevreden; een geniale blaaskaak die niet groot denkt, maar gigantisch. In zijn hoofd ontstaan bezopen ideeën, waarvan de meest maffe doodleuk worden gerealiseerd. Een automerk dat de gevestigde orde de stuipen op het lijf jaagt. Een van 's werelds grootste gebouwen, de Gigafactory. De Hyperloop, een soort metro die 1.200 km/h moet halen. De Boring Company, die tunnels bouwt waar door auto's met 200 km/h onder de files door worden getransporteerd. SpaceX schiet raketten de ruimte in en laat ze weer landen en is serieus voornemens mensen naar Mars te sturen. Is dat maf genoeg?

Beeldschone actrice
Schrieber vroeg Musk ooit wat hij zou doen als Tesla failliet gaat. "Ik zal zijn blik nooit vergeten en heb de vraag snel weer teruggetrokken," zegt Schrieber. Musk zegt dat hij 85 uur per week werkt, en van wie voor hem werkt, verlangt hij hetzelfde. Klachten over werkdruk, magere lonen en secundaire arbeidsvoorwaarden en stress zijn talloos. Maar wie er tegen kan, mag zich verheugen op een plek aan Musks zijde, zoals ontwerpchef Franz von Holzhausen en hoofd techniek Jeffrey Straubel. Privé is het dan ook niet veel anders. Musk is tweemaal gescheiden, heeft vijf kinderen en zette onlangs de beeldschone actrice Amber Heard (ex van Johnny Depp) bij het oud vuil.

Tomeloze arrogantie
In 2014 ontmoet Schrieber Musk opnieuw, ditmaal in Hamburg op de redactie van AutoBild, ter ere van de uitreiking van het Gouden Stuurwiel. Wanneer Musk vanaf de negentiende etage wat dromerig omlaag kijkt, vraagt Schrieber hem waar hij aan denkt. "Over vijftien jaar rijden daar meer elektrische auto's dan met verbrandingsmotor," luidt het antwoord. Schrieber vindt het meer klinken als een feit dan als een verwachting. Om half twee die nacht was hij nog steeds op het feest, een sigaar rokend, respect afdwingend, ook bij de groten der Duitse auto-industrie.
In datzelfde jaar doet hij iets wat het midden houdt tussen ongekend altruïsme en tomeloze arrogantie: hij geeft alle Tesla-patenten vrij. Elke concurrent mag zich er aan laven, alles voor de elektromobiliteit. Ooit vertelde de kleine start-up de gevestigde orde hoe het moet, nu laat Tesla openlijk zien hoe ze het hebben gedaan. Opnieuw bewijst Musk dat hij een man met ijzersterke principes is: wanneer president Trump zich terugtrekt uit het Parijse klimaatakkoord, stapt Musk uit Trumps economische adviesraad.
Elon Musk heeft ooit gezegd dat hij op Mars wil sterven en dat zijn as in het heelal verstrooid moet worden. Maar eerst wil god de aarde nog even redden, de planeet die eigenlijk te klein voor hem is.