Achtergrond: de vroege jaren van Henry Ford (1)

Henry Ford komt op 30 juli 1863 ter wereld met een mix van Iers/Engels en Belgisch bloed. Zijn vader William heeft Engelse voorouders en is zeventien jaar eerder vanuit Ierland via Canada in de Verenigde Staten terecht gekomen. William trouwt in Michigan met Mary Litogot, een weesmeisje en dochter van een Belgisch-Amerikaanse vader en Engelse moeder, en het jonge stel vestigt zich in de eigenhandig gebouwde boerderij van Mary's pleegouders in Springwells Township, destijds landelijk gelegen ten westen van Detroit. Tegenwoordig een memorial parkje, ingekneld tussen brede freeways, Henry Ford Village en Leo's Coney Island diner.
De Fords zijn in die tijd een boerengezin en de kinderen (Henry heeft twee zussen en drie broers) werken al op jonge leeftijd hard mee in het boerenbedrijf. Als oudste krijgt Henry waarschijnlijk ook de zwaarste klussen en dat zal een van de reden zijn geweest dat hij al gauw een hekel aan het boerenwerk ontwikkelde. Met de koeien rondsjouwen en ze melken, hout hakken, de akkers bewerken; de jonge Henry Ford vond het allemaal niks. Geslepen was hij toen al wel; de lichtste klusjes waren 's morgens het eerst vergeven, dus deed Henry stroop in de laarzen van zijn broertjes, zodat hij ze voor kon zijn, zo schrijft Ford R. Bryan, auteur van een aantal biografieën van Henry Ford. Henry vertelt later dat het werk op de boerderij te weinig opbracht voor wat het aan inspanning kostte.

Horloges
Liever knutselt Henry in de werkplaats van zijn vader aan gereedschappen en fijne mechanica. Als het aan de kleine Henry had gelegen, was de naam Ford vandaag de dag in één adem genoemd met Tag Heuer, Seiko en TW Steel: hij is gek op de kleine, precieze tandwielstelseltjes van horloges en haalt ze uit- en in elkaar. Dit alles tot groot ongenoegen van zijn vader, die liever ziet dat de koeien op tijd weer op stal staan en de akkers geploegd zijn. "Hij lijkt zijn draai niet te kunnen vinden en ik weet niet wat er van hem moet worden," aldus Ford senior. Henry's moeder daarentegen neemt het voor haar oudste op en des te harder komt de klap van haar dood aan bij de dan twaalfjarige Henry.
De jongen heeft het op school niet naar zijn zin en blinkt alleen uit in rekenen. Liever knutselt hij aan alles wat maar riekt naar techniek en Henry is dan ook diep onder de indruk wanneer hij op een dag, hij is dan dertien, oog in oog staat met een stoommachine op wielen. Ondanks Williams twijfels over de toekomst van zijn zoon is vader ook gevoelig voor de verleiding van moderne technologie. In 1876 bezoekt hij de eerste officiële wereldtentoonstelling in de Verenigde Staten, de Centennial Exposition van 1876 in Philadelphia. Hij neemt een stapel brochures mee naar huis, waar de kleine Henry zich bovenop stort.
Drie jaar later, het is 1879 en Henry is zestien, vinden we de jonge Ford terug als leerling-bankwerker in Detroit. Drie jaar later keert hij terug naar Dearborn, waar hij weer aan de slag gaat op zijn vaders boerderij. Ditmaal echter doet hij dat met een Westinghouse, een soort universele stoommachine op wielen, voortgetrokken door een paard, die in die dagen veel werd ingezet op het Amerikaanse platteland om van alles aan te drijven. Henry toont zich zo handig met het vehikel, dat hij wordt ingehuurd door de fabrikant. In die periode studeert hij onder meer handel in Detroit en leert hij Clara Bryant kennen, met wie hij in 1888 trouwt. Het stel betrekt een boerderij die ze van William Ford hebben gekregen. Drie jaar later kan Henry bij de Edison Illuminating Company in Detroit aan de slag en het stel verhuist naar een huurwoning in de stad, waar in 1893 zoon Edsel het levenslicht ziet.

Geknetter
Het is in de vroege ochtend van 4 juni 1896 dat de stilte in Bagley Avenue ruw wordt verstoord door het geknetter van de tweecilinder motor van Henry Fords Quadricycle. Het gevaarte hobbelt achter het twee onder een kap-huis op nummer 56 vandaan, slaat meteen linksaf de Grand River Avenue op om vervolgens rechtsaf de Washington Boulevard in te slaan. Hij is zo'n vijfhonderd meter onderweg als de ontsteking het begeeft en hij stil komt te staan, pal voor het Cadillac Hotel. Dat bestaat nog steeds onder de naam Westin Book Cadillac en zit grappig genoeg elk jaar in januari vol autojournalisten die in het verderop in de straat gelegen Cobo Center de NAIAS (Detroit Motor Show) bezoeken. De woning van Henry en Clara heeft de tijd helaas niet overleefd; slechts een gedenkplaquette in de muur van het gebouw dat er nu staat, Michigan Building, wijst de voorbijganger er aan dat hij zich op historische grond bevindt.
Henry laat zich uiteraard niet uit het veld slaan en verbetert de ontsteking, zodat hij al gauw met vrouw en kind per automobiel zijn vader in Dearborn kan bezoeken, een respectabele vijftien kilometer rijden.
Twee maanden na zijn eerste rit met de Quadricycle, Henry werkt inmiddels aan zijn tweede auto, heeft Ford een ontmoeting die zijn leven zal veranderen. In New York wordt hij voorgesteld aan Thomas Edison, waarschijnlijk de grootste uitvinder die Amerika heeft gekend en de man die de Verenigde Staten van elektriciteit voorzag. Edison is onder de indruk van Fords Quadricycle en moedigt hem aan door te gaan. Ford zegt zijn baan op en wijdt zich volledig aan de automobiel. In 1898 is zijn tweede auto een feit en richt Henry de Detroit Automobile Company op. Deze is geen lang leven beschoren en Ford doet in 1901 een tweede poging met de Henry Ford Company. Na een verschil van mening met een zakenpartner verlaat Henry het bedrijf, dat vanaf dat moment de Cadillac Automobile Company heet.

Klik hier voor deel 2 van dit verhaal, over de vroege jaren van Ford, waarin Henry's omstreden sympathieën voor de nazi's, het drama met zijn zoon Edsel en zijn wraak op Ferrari.

Dit verhaal verscheen eerder in AutoWeek 43/2017.