Kirgizië per UAZ – Reportage
Met een icoon op Kirgizisch avontuur
Fanatiek reiziger Jos Oosterbroek (35) maakte van zijn eigen avonturen zijn tweede beroep. Met De Verdwaalde Jongens organiseert hij groepsreizen waarbij de deelnemers met een UAZ door Kirgizië dwalen. “Er gaan zo vaak dingen mis, maar juist dat maakt het elke keer weer zo’n avontuur.”
In het dagelijks leven staat hij als gym- leraar tussen de zwetende pubers op een middelbare school in Weesp, maar in zijn vrije tijd trekt Jos Oosterbroek er het liefst op uit. Zo stond hij vlak voor de corona-uitbraak nog met zijn vrouw en zoontje (1) op de Argentijnse zoutvlaktes. “Dat heeft er altijd al in gezeten”, verklaart de goedlachse Jos. Op zijn 25ste beleefde hij naar eigen zeggen zijn eerste echte avontuur. “Toen reed ik met mijn oude Kever vanuit Nederland recht door Afrika naar Kaapstad. Zo geweldig!” Dat bracht Jos op een idee. “Ik dacht: hoe leuk zou het zijn om een dergelijke reis te organiseren voor mensen die dat niet zelf van A tot Z durven te ondernemen. Ik facili- teer, als een soort reisleider, maar het avontuurlijke aspect blijft behouden." De grote vraag: waar moet het zich dan afspelen?
Jos had een zwak voor de Kever en wilde misschien wel naar Mexico, maar er waren ook andere aanlokkelijke opties. Tijdens zijn zoektocht stuitte hij bij toeval op de Russische UAZ-bus, met Kirgizië als speel- veld. UAZ, vroeger OeAZ, is een Russische fabrikant die in de Tweede Wereldoorlog het levenslicht zag en het Sovjet-leger van transportmaterieel voorzag. Na de compacte OeAZ 69 en 469 volgde halverwege de jaren 60 de 452. Die bus, die ‘Bukhanka’ (broodje) wordt genoemd, rijdt bijna zestig jaar later nog steeds rond, vrijwel ongewijzigd. Jos: “Zo’n bus is op papier al goed voor avontuur en bij Kirgizië had ik meteen een goed gevoel. Je kunt er goedkoop naar- toe vliegen en het land is overzichtelijk, niet al te groot. Gebeurt er iets, dan ben je altijd binnen 24 uur bij een vliegveld.”
KIRGIZISCHE OPA
Tijd om op onderzoek uit te gaan. Drie zomers geleden reisde Jos samen met zijn vriend Yme af naar het onherbergzame land. Daar maakten ze voor de eerste keer kennis met de Bukhanka. “Een briljant ding. Anno 2020 ziet een fonkelnieuw exemplaar er nog precies hetzelfde uit als de eerste die ooit uit de fabriek rolde. Er is technisch hier en daar wat aangepast, maar in de basis is zo’n bus al stokoud.”
Jos’ eerste reis met de UAZ verliep dan ook allesbehalve gesmeerd. “Tijdens die zomer hadden we een exemplaar uit 1988 ter beschikking. Die was écht nog van de oude stempel. De motor zit tussen de voorstoelen. Onderdelen als de carburateur en het luchtfilter zijn basic, maar het hele ding is vreselijk onbetrouwbaar”, vertelt Jos. “We kregen midden op de weg pech omdat de motor in een mum van tijd oververhit raak- te. De deuren vielen pas in het slot na zes keer dichtslaan en de ramen trokken we met de hand omhoog, het glas tussen de vingers geklemd. Nadat de handrem het voor gezien hield, begaf na twee dagen de startmotor het. De bus startte dan wel, maar alleen als hij een aanloopje kreeg door van een bergje te rollen. Bergopwaarts was het onmogelijk de bus te starten. Nu voel je hem al aankomen ...”
Doordat op Jos’ gezicht een tegelijk pijnlijke en glunderende blik verschijnt, durven wij een gokje aan: het Russische stukje techniek raakte bergopwaarts wederom oververhit. “Een Kirgizische opa zag ons staan en wist gelijk wat er mis was. Hij bond een handdoekje om het benzinepomp- je en gooide er water over. Basale technieken vragen om basale oplossingen”, aldus Jos. Sindsdien behoren handdoekjes en water tot zijn standaardvoorzieningen. Na een week vol ellende kende hij de bus vanbinnen en vanbuiten.
OP DE THEE
Kirgizië kon een jaar later wederom op een bezoek van Jos en kompaan Yme rekenen. Deze keer echter met een grotere aanhang, want in de zomer van 2017 organiseerden zij een pilotreis voor veertien mensen. Het aantal auto’s werd voor de reis vervijfvoudigd, wat minstens vijf keer zoveel extra problemen met zich meebracht. “Drie van de Bukhanka’s dateerden van 2015 en waren dus vrijwel nieuw, de andere twee waren net zo oud als die van de voorgaande reis. Dat werd al snel pijnlijk duidelijk, want nog geen twee dagen later moesten we die twee al achterlaten. Ze maakten plaats voor twee Lada's Niva, minstens zulke bekende Oostblok-auto’s als de Bukhanka.”
Het feit dat die drie andere UAZ’en destijds nieuwer waren, maakte van de reis overi- gens niet een minder groot avontuur. “Hoe- wel die een injectiemotor, stuurbekrachtiging en andere basissnufjes hadden, bleven oude gebreken gewoon terugkomen. Dus ook deze motor raakte binnen een mum van tijd oververhit, de deuren sloten amper en de brandstofpomp verdiende nog steeds geen prijs voor betrouwbaarheid.” Vergeleken met de exemplaren uit 1988 waren de UAZ’en van 2015 dan wel wat betrouwbaarder, maar avontuurlijk blééf de onderneming. “Twee meiden die in Utrecht studeerden, waren mee. Hun rijgedrag was erg voorzichtig, om fouten te voorkomen, maar ook zij kwamen met pech langs de weg te staan. Later zeiden ze dat dit juist hoogtepunten waren. Ze werden bij locals thuis uitgenodigd voor een kop thee, terwijl de bus werd gemaakt. Dat zijn ingrediënten voor een supergave reis.”
GREPPEL
Naast de gebrekkige betrouwbaarheid van de voertuigen bleek ook de taalbarrière bij te dragen aan het gehalte avontuur. “Niemand daar spreekt Engels en wij natuurlijk geen woord Russisch. Daardoor moet je soms creatief zijn. Eén keer bleek onze UAZ niet geheel vrijwillig te starten en brak op de snelweg een wiellager. Toen kwamen we dus met panne langs de weg te staan en tot overmaat van ramp belandde de bus bij het aanduwen in een greppel”, vertelt Jos met peinzende blik. De lokale bevolking schoot binnen de kortste keren te hulp. “Zonder dat je een zinnig woord kunt delen, slepen die mensen je naar het eerst- volgende dorp waar een garage is”, vertelt Jos. Hij noemt het woord ‘garage’, terwijl hij met zijn vingers aanhalingstekens in de lucht maakt. “Zo’n werkplaats is een bij elkaar geraapt zootje met onderdelen van tachtig jaar oud en monteurs die natuurlijk geen Engels spreken en die na de lunch al aan de wodka gaan. Hoewel dat de diepste ellende voor je vakantie lijkt, ben ik dan op mijn gelukkigst. Alles komt uiteindelijk toch weer goed.”
BOOS
In de mooie zomer van 2018 organiseerde De Verdwaalde Jongens zijn eerste echte reis. “De groep van maximaal 25 mensen vloog op eigen houtje naar Kirgizië, waar wij hen welkom heetten. We werkten vanaf het begin met coördinaten, zodat iedereen vanaf het eerste moment ‘aan’ stond. De reis begon bij een foute bar voor de eerste kennismaking met de Kirgizische gewoonten. Een dag later kreeg iedereen zijn vervoermiddel met een roadbook.”
Het merendeel van de deelnemers kreeg een UAZ 452, maar kleinere groepen kon- den ook meedoen in een UAZ Hunter (‘de Russische Land Cruiser’) of een Lada Niva. Om het niet op een georganiseerde groeps- reis te laten lijken, kreeg elke groep iedere dag de vrijheid om te gaan en staan waar ze wilden. “Als ze ’s avonds maar op tijd bij het eindpunt waren, anders ging de leiding op zoek”, vertelt Jos. Twee weken lang trokken de groepen zo door Kirgizië.
Tot nu toe meldden heel verschillende soorten mensen zich bij Jos aan. “Van studentes met twee linkerhanden tot echte technische Harry’s”, vertelt hij. Vorig jaar deed er een groep vrienden mee, die al snel met hun neus op de feiten werden gedrukt. “Een schokdemper van hun Bukhanka begaf het. In eerste instantie bereikten ze een afgelegen dorpje. Een gozer haalde daar een lasapparaat tevoorschijn en ging met wat losse stukken staal aan de slag.” Dat bleek boven verwachting een prima oplossing, hoewel het plezier van korte duur was. De constructie ging slechts 40 kilome- ter mee, waarna de schokdemper het weer begaf. “Wij wilden de jongens niet helpen, hoewel het voor hen de meest oncomfortabele rit ooit was. Daar waren ze eerst best verontwaardigd over, maar later dankbaar. Ze wisten het namelijk uiteindelijk zelf door middel van communicatie met handen en voeten op te lossen. In een grotere stad. Dít soort dingen maken van zo’n reis een avontuur! Als je zoiets zelf oplost, smaakt je bier die avond zoveel beter.”
Dit artikel is gratis te downloaden in PDF-formaat. Hiervoor maak je eenmalig een AutoWeek account aan, waarna je onbeperkt uit het AutoWeek archief kunt downloaden.
