Bij overgang van W108 naar W116 kreeg de Mercedes S-klasse vorm

Topklasse Mercedes-Benz in 1972 gedefinieerd

Tekst en foto's AutoBild Klassik
Autotest

25 december 2022 om 14:24

De Mercedes S-klasse is al meer dan veertig jaar een begrip in limoland. Een jaar of vijftig geleden sprak je echter nog niet van een S-klasse, en heette een van de dikste Benzen bijvoorbeeld gewoon 220 S of 280 SE, afhankelijk van de motorisering. Pas bij de overgang van de limo met interne code W108 naar W116 kreeg de S-klasse echt vorm. Over die fase in de geschiedenis van de Mercedes S-klasse gaat deze test. Hoe groot was die stap?

Dat Mercedes tot in de jaren 70 vasthield aan een oeroude achteras-techniek, grensde aan starheid. Pas toen dit de reputatie begon te bedreigen, draaide het merk bij.

De pendelas van Mercedes-Benz, hoonde Helmut Werner Bönsch, technisch directeur van BMW, is “het meest bewonderenswaardige staaltje huisvlijt, toegepast op het minst geschikte object in de geschiedenis van de automobiel”. Inderdaad grensde het vasthouden aan een type wielophanging dat zijn oorsprong vond in de Mercedes 170 uit de jaren 30, aan constructieve starheid, ook al was het principe in de loop der jaren steeds verder verfijnd. In de modelreeks 108/109, de voorloper van de later pas officieel zo genoemde S-klasse, werd die pendelas toegepast tot maar liefst 1972.

Links de W108 nog niet de Mercedes-Benz S-klasse maar wel een voorganger.

Een jaar eerder liep de zilverkleurige 280 SE van de band die op de foto’s figureert. Hij herbergt daarom onder zijn achterkant de laatste evolutiefase van de “Fritz Nallinger gedenk-as”, zo genoemd naar Mercedes’ hoofd ontwikkeling sinds jaren her. De ergste gebreken waren er toen allang uitgehaald. Maar toch bleven de aan het principe klevende nadelen aanzienlijk: wanneer de voorkant van de auto bij hard remmen naar beneden duikt, krijgt de achteras “o-benen”. De onbelaste achterwielen ontwikkelen dan een positief camber, de spoorbreedte wordt smaller en dat kan vooral in bochten tot instabiel rijgedrag leiden. Bij de opvolger W116, op de foto’s hier in het weer helemaal hippe ‘Ikonengold’, treedt dit verschijnsel niet op. Hij is namelijk voorzien van de toen nieuwe as met schuingeplaatste wieldraagarmen en maakt daarmee figuurlijk een reuzensprong voorwaarts.

Rechts de limo die al wel als Mercedes-Benz S-klasse bekend zou worden. Met veel betere rij-eigenschappen!

Maar op één punt was ook de conservatieve W108 revolutionair: met dit model brak Mercedes in 1965 met de eenheidscarrosserie, dat wil zeggen de gewoonte om de middenklasse- en topmodellen van hetzelfde koetswerk te voorzien met alleen een iets langere neus en wat detailverschillen, zoals bij de Heckflosse-reeks. Maar net als voorheen belichaamt de W108 de Mercedes-stijl uit de goeie, ouwe tijd: een dun stuurwiel met claxonring, kwaliteit die hier en daar wel handwerk lijkt, een vorstelijk uitzicht op een plechtstatig gewelfde motorkap met aan het eind de trotse, voor het laatst op een sokkel geplaatste ster.

De W108 vanbinnen

Het rijcomfort is voortreffelijk, alleen de bij hoge toeren wat rauw klinkende zescilinder en de nogal grofstoffelijk uitziende automaatbediening storen de gevoelige fijnproever.

Pas bij geforceerde lastwissels merk je de gebreken die inherent zijn aan de constructie, al leveren ze nauwelijks gevaar op, behalve tijdens abrupt remmen in bochten. De hydropneumatische compensatieveer onderdrukt verraderlijke uitbreekpogingen van de achterkant, de grens ligt verder weg dan verwacht. Ondanks heftige carrosseriebewegingen blijft de W108 ook bij heftige manoeuvres zijn koers vasthouden. Maar testrijders merkten destijds al dat de kleinere ‘Strich-8’, die met de nieuwe ‘diagonaal-pendelas’ was uitgerust, zich op de limiet goedmoediger gedroeg. In zijn laatste jaren ging het stigma ‘technologisch achterhaald’ de W108 daarom steeds meer aankleven.

Zijn kleinere broer Strich-8, voorouder van de E-klasse, reed beter dan de W108 in zijn nadagen.

Mercedes S-klasse

De goudkleurige W116 kan inderdaad alles beter. Bij sterk afremmen blijft hij steeds de rust zelve, ook als hij op dat moment niet rechtdoor aan het rijden was. Dat hij niet eerder tot stilstand komt dan zijn voorganger, is in dit geval waarschijnlijk vooral aan de zachtere banden te wijten. Bij de slalom bereikt hij hogere bochtsnelheden. Het kenmerkende logge gedrag van een topklasse-Mercedes vertoont hij echter evengoed, hoewel de handgeschakelde bak in combinatie met de toerenminnende zescilinder dubbelnokker (M110) hem stiekem tot een best dynamische auto maakt.

Kijk, een handbak, het maakt hem stiekem best tot een dynamische auto.

Tegenover de delicate, fraai gedetailleerde W108 lijkt de S-klasse uit de jaren 70 een lompe homp metaal. Het interieur, met zijn dik omrande stuurwiel, portieren die sluiten als kluisdeuren en brede met velours beklede zetels, ademt de achteloze welstand van die tijd, toen een Mercedes nog de ‘gute Stern auf allen Strassen’ was. Bovendien is de geluidsisolatie van de W116 beter dan bij zijn voorganger en is hij daarom tijdens het rijden meetbaar stiller.

Een grote stap, die W116

Revolutionair is, naast de genoemde ondersteltechniek, niet in de laatste plaats het uiterlijk. Met de overgang van rechtopstaande naar horizontaal liggende koplampen breekt in 1972 ook stilistisch een nieuwe tijd aan in Stuttgart. Drie jaar na de maanlanding is het een kleine stap voor de mensheid, maar een grote voor Mercedes.