Waarom accurecycling op termijn interessanter wordt dan hergebruik

Nederland is koploper in het recyclen van afgedankte auto’s. Volgens cijfers van Auto Recycling Nederland ARN wordt op dit moment 98,7 procent van het wagengewicht omgezet in gebruikte onderdelen en herbruikbare reststoffen . “Wat aan het eind van de keten overblijft van je auto, past in één boodschappentas”, vertelt ARN-woordvoerder Martijn Boelhouwer.

Batterijpakketen gaan langer mee dan gedacht

Met elektrische auto’s wordt dat een ander verhaal. Niet alleen is een aandrijfaccu heel anders samengesteld, hij maakt ook nog eens een aanzienlijk deel – meestal ruim een kwart – van het wagengewicht uit: daar gaat die mooie 98,7 procent. Omdat de batterijpakketten langer meegaan dan menigeen had verwacht, is het aanbod van te recyclen exemplaren nog laag; de eerste echt bruikbare huis-tuin-en-keukenauto’s op stroom kwamen immers iets meer dan een decennium geleden de weg op, maar met de groei van de afgelopen jaren zal dat spoedig een ander verhaal worden. Dat zet de deur open voor een nieuwe industrie, die des te belangrijker wordt als je weet dat accu’s vol zitten met zeldzame grondstoffen, waarvoor we op dit moment grotendeels afhankelijk zijn van landen waarmee de geopolitieke verhoudingen soms wat stroef zijn waar of milieu en mensenrechten met voeten worden getreden. Een lelijk voorbeeld daarvan is kobalt, dat voor meer dan de helft in de Republiek Congo uit de grond wordt gehaald met dwang- en kinderarbeid. Een gemiddelde aandrijfaccu met 50 kWh opslagcapaciteit bevat 12 kilo van dat materiaal, 12 kg nikkel, 33 kg grafiet, 11 kg mangaan en 4 tot 8 kg lithium. De Europese Unie heeft dan ook een accuverordening gedefinieerd: op dit moment moet 50 procent van de accu recyclebaar zijn, maar dat gaat naar 90 procent en vanaf 2031 zelfs 95 procent.

Importeur EV regelt dat batterij wordt ingezameld

In ons land is ARN de partij die hiermee bezig is, vertelt Martijn Boelhouwer. “Driekwart van de importeurs laat dat al aan ons over. Een ander deel van de merken regelt het zelf. Wat ARN betreft: als een batterij op de markt komt, wordt hij geregistreerd. Daarbij wordt een bedrag tussen de 10 en 60 euro overgedragen, waarvan de hoogte afhankelijk is van het gewicht van de accu. De importeur regelt daarmee dat de batterij aan het einde van de rit wordt ingezameld en gerecycled. Op dit moment zien we dat nog niet veel en als er een batterij binnenkomt, is dat als gevolg van een terugroepactie of een ongeval. Afgelopen jaar verwerkten we 495 batterijen, zo’n 113 ton, waarvan we meer dan 80 procent konden recyclen.”

Boelhouwer onderscheidt twee routes: “Ten eerste second use. Een batterij die niet meer geschikt is voor gebruik in een EV is een afvalproduct, maar de importeur is er nog steeds verantwoordelijk voor. Op het moment dat hij de second use in gaat, stopt echter de producentverantwoordelijkheid van de originele importeur. Die gaat over naar degene die de batterij opnieuw op de markt brengt, bijvoorbeeld in een fluisterboot of voor energieopslag.” Met dat laatste doelt Boelhouwer onder meer op de inzet van de accu’s ter vervanging van aggregaten, als opslag van eerder opgewekte zonne-energie in huishoudens en bedrijven en op laadstations.

Steeds vaker revisie bepaalde accumodules

Het relatieve aantal accupakketten dat wordt afgedankt, neemt volgens Boelhouwer de laatste tijd wel wat af, omdat vaker een revisie mogelijk is. “Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat het BMS (battery management systeem, red.) zegt dat bepaalde modules moeten worden vervangen, zodat niet het hele accupakket verloren is. De andere route, ongeveer 75 procent en naar verwachting zal het percentage groeien, is recycling en dan heb je het over het onttrekken van de herbruikbare stoffen, waaronder kobalt, lithium, mangaan en nikkel. Dat gebeurt op dit moment in Duitsland, België of Scandinavië, omdat er in ons land nog geen fabriek is die dat kan. Maar er zijn wel gigantisch veel ontwikkelingen gaande waarmee we die industrie ook in Nederland zullen krijgen. Daarmee kunnen we straks wat we noemen de black mass, waar al die zeldzame aardmaterialen in zitten, op een zo slim mogelijke manier hergebruiken. Gelukkig gaat die ontwikkeling erg snel.”

Hergebruik gaat het op termijn niet worden

Daarom denken Boelhouwer en de zijnen ook dat second use, wat op zich heel aantrekkelijk klinkt, het op termijn niet gaat worden. “Dat klinkt gek, want recyclen van aandrijfbatterijen is op dit moment erg duur, nog los van inzameling, transport en in geval van kritieke batterijen speciale verpakking. Maar omdat de technologie zo ontzettend snel gaat, denken wij dat recyclen op den duur interessanter wordt. Ook omdat een batterij die nu uit een auto van tegen de tien jaar komt, eigenlijk alweer achterhaald is.”