Achtergrond: Chipcrises

Het strak gestroomlijnde productieapparaat van de auto-industrie hapert. Lopende banden draaien langzamer of vallen zelfs helemaal stil, de aflevering van nieuwe auto’s vertraagt. En dit alles niet doordat het productiepersoneel nog steeds collectief in thuisquarantaine zit, nee, het is een gebrek aan micro-elektronica. Tijdens de eerste coronagolf vorig voorjaar heeft de autoindustrie zijn toekomstverwachtingen naar beneden bijgesteld. Die verwachtte daarom beduidend minder chips af te nemen van zijn toeleveranciers. Tegelijkertijd zijn thuiszittende consumenten en masse elektronica gaan kopen. In eerste instantie laptops, tablets, pc’s en andere apparatuur voor thuiswerk of -onderwijs.

Vervolgens steeg, om de verveling tegen te gaan, de vraag naar spelcomputers. Op deze manier heeft de halfgeleiderindustrie de wegvallende vraag uit de auto-industrie kunnen opvullen met de productie van chips voor consumentenelektronica. De mondiale vraag naar nieuwe auto’s lijkt zich nu echter sneller te herstellen dan aanvankelijk verwacht, met als gevolg een grotere behoefte aan chips dan gepland. De hiervoor benodigde productiecapaciteit is bij de chipproducenten echter al vergeven en opschalen lukt niet van de ene op de andere dag. De chipfabrieken draaien al volcontinu. Hoe gaan de autofabrikanten hiermee om? Een overzicht.

DIPLOMATIEKE HULP

De Volkswagen Group is groot in China en daardoor als één van de eerste getroffen door het chiptekort. Inmiddels kampt echter ook de fabriek in Wolfsburg met tekorten aan chips, net als de vestiging in Mexico waar de Audi Q5 wordt gebouwd. Ook in Ingolstadt en Neckarsulm ontkomen ze er niet aan. Daar zou halverwege januari voor 10.000 mensen arbeidstijdverkorting zijn aangevraagd. Bij de Nederlandse importeur zeggen ze dat ze er in de praktijk weinig hinder van ondervinden en dat ze op dit moment met een gezonde voorraad aan de klantvraag kunnen voldoen. Verwacht wordt dat de situatie bij de fabriek in het tweede kwartaal weer normaliseert.

Bij de Nederlandse Mercedes-importeur melden ze ons dat de productie volgens plan loopt. Wat dat plan precies inhoudt, wordt niet duidelijk. Uit de Duitse media vernemen we namelijk dat met name de fabrieken in Bremen en Rastatt (waar de A-klasse wordt gebouwd) een verminderde output hebben door een gebrek aan chips.

Het chiptekort bij Volkswagen en Mercedes noopte de Duitse minister van Economische Zaken Peter Altmaier eind januari om contact te zoeken met zijn Taiwanese ambtgenoot Wang met het verzoek om druk uit te oefenen op ’s werelds grootste chipfabrikanten, die in dat land zijn gevestigd. De reactie uit Taiwan is dat het probleem de aandacht heeft, maar dat er sowieso niet of nauwelijks ruimte is om de productie op te voeren. Wang heeft Duitsland per kerende post gevraagd om hulp bij de inkoop van coronavaccins, maar er expliciet aan toe gevoegd dat het absoluut niet om een ruil gaat van chips tegen vaccins. Tja …

Elon Musk ziet de donkere wolk als een kans: bij Tesla grijpen ze het gebrek aan chips aan om van eind februari tot begin maart de fabriek in Fremont stil te leggen en het productieapparaat een upgrade te geven. Wat dit voor invloed heeft voor de levering in Nederland kan de importeur niet zeggen. Wat dat betreft zijn ze bij Ford concreter. In Europa worden volgens de Ford-importeur met name de fabrieken in Saarlouis, Keulen, Craiova en Valencia getroffen. Die eerste is vijf weken dicht geweest, met als gevolg dat de levering van nieuwe Focussen ongeveer een maand vertraging oploopt.

De Honda-importeur wil niet reageren. Wel weten we van de financiële pagina’s dat Honda in januari als gevolg van het tekort aan halfgeleiders een productieterugval van 8,8 procent had en dat ook de fabriek in het Engelse Swindon om deze reden in januari dicht is geweest.

OP VERLOF

Renault zegt de impact op de productie zoveel mogelijk te beperken door flexibel te schakelen en nauw samen te werken met zijn leveranciers. Een crisisteam monitort dagelijks de toeleveringsketen. Het hoogtepunt (of moet het dieptepunt zijn?) van het tekort wordt bij Renault verwacht in het tweede kwartaal. Uitgaande van een inhaalslag in de tweede helft van het jaar zou de schade beperkt moeten kunnen blijven tot een productieverlies van 100.000 auto’s in 2021. De impact op de Nederlandse markt voor Renault en dochtermerk Dacia wordt nog onderzocht. Ook bij alliantiepartner Nissan is het een uitdaging om de productie op peil te houden en wordt die waar dat nodig is aangepast.

Namens de Stellantis-merken Peugeot, Citroën, Opel, DS, Fiat en Jeep wordt ons meegedeeld dat er continu wordt gestuurd op de actuele omstandigheden. Verder geen commentaar. Via de Italiaanse vakbonden weten we dat als gevolg van het chiptekort begin februari verlof is aangevraagd voor ruim 7.000 medewerkers die in de fabriek in het Zuid-Italiaanse Melfi de Jeeps Compas en Renegade en de Fiat 500X bouwen. Daarnaast is er ook verlof aangevraagd voor 1.300 personeelsleden van de Mirafiori-fabriek in Turijn, waar de elektrische Fiat 500 wordt gebouwd.

De Mitsubishi-importeur weet te melden dat de fabriek niet kan aangeven om hoeveel auto’s het precies gaat en hoe groot de vertraging is, maar dat het voor de Nederlandse markt gaat om de L200 en de nog te introduceren Eclipse Cross PHEV. Van de L200 heeft de importeur er in elk geval nog genoeg op voorraad. Omdat de Eclipse Cross PHEV nog moet worden geïntroduceerd, is het voor de importeur lastig in te schatten of de gevraagde aantallen er zullen komen. Voor de eerste zes maanden voorziet de importeur geen problemen. Er kan direct na de lancering uit voorraad worden verkocht, maar hoe het daarna verloopt, is nog onzeker.

HET BETERE INKOPEN

We hebben ook de Mazda-importeur om een reactie gevraagd. Die laat weten dat er wereldwijd in februari 6.000 Mazda’s minder zijn gebouwd dan de bedoeling was. Voor de levering in Nederland heeft het echter geen gevolgen. Een vergelijkbaar verhaal horen we bij Subaru, waar de bestelde aantallen gewoon zijn gearriveerd en in de nabije toekomst ook gewoon blijven komen. De geheel nieuwe Outback zal in Nederland dan ook gewoon volgens schema in april worden geïntroduceerd.

Hyundai en zustermerk Kia hebben, meer dan andere fabrikanten, de productie van een groot deel van hun componenten in eigen regie. Daarnaast speelt ook mee dat Hyundai een paar jaar geleden problemen heeft gehad met de aanvoer van onderdelen uit Japan, waardoor het just-in-time-bevoorradingssysteem in de knel kwam. Op basis van de lessen die hieruit zijn geleerd, is Hyundai in de loop van 2020 tegen de trend in extra chips gaan inkopen. Hierdoor is er nu niet alleen genoeg op voorraad, maar ook nog eens voor een lagere prijs. De Nederlandse Kia-importeur zegt dan ook nergens last van te hebben. De Hyundaiimporteur merkt wel dat processen hier en daar iets stroever lopen, maar dat de klant daar in de praktijk weinig van merkt.

Dit lijkt op de strategie die ook Toyota volgt. Pers bureau Reuters meldt dat ook Toyota nog even vooruit kan. Ze hebben daar namelijk voor vier maanden chips op de plank liggen (en dan te bedenken dat nota bene Toyota het just-in-time-principe heeft groot gemaakt!). Het enige probleem is dat de voorraad niet evenredig over de wereld verspreid ligt. Zo is in Amerika de productie van de grote Toyota Tundra teruggeschroefd. De Nederlandse importeur meldt ons dat in het Noord-Franse Valenciennes de productie van de Yaris met conventionele benzinemotor enigszins naar beneden is bijgesteld. Ook bestaat de kans dat Toyota in andere Europese fabrieken de productie moet aanpassen. Vooralsnog loopt de levering van Toyota’s in Nederland echter geen vertraging op.

KLEIN MAAR FIJN

Is het dan alleen maar kommer en kwel? Nee, (nog) niet overal. Volgens de Nederlandse BMWen Mini-importeur heeft de levering van elektronische componenten nog niet tot onderbrekingen in de productie geleid. Hetzelfde zegt de Suzuki-importeur. De levering loopt daar gewoon volgens schema. Bij MG en Polestar lijkt er evenmin een vuiltje aan de lucht en ook bij Polestars zustermerk Volvo melden ze ons dat ze nog altijd auto’s kunnen afleveren. Wel heeft een team experts daar voortdurend contact met de chipleveranciers, maar doordat ze niet de grootste speler in de auto-industrie zijn, zeggen ze vrij flexibel op de zaken in te kunnen spelen. Hoe kleiner je bent, hoe makkelijker het lijkt te gaan. Dat wordt ons nog eens bevestigd bij McLaren met de mededeling dat ze veel te klein zijn om last te hebben van de chipcrisis. Iets verderop in Engeland, bij Jaguar Land Rover, laten ze weten dat ze bekend zijn met de situatie en dat ze het scherp in de gaten houden.

De ene autofabrikant wordt dus meer getroffen dan de andere. Een schrale troost is misschien dat het probleem niet alleen autofabrikanten treft. Heeft iemand zijn kinderen (of zichzelf) voor Sinterklaas al een PlayStation 5 beloofd?