Na val communisme was optimisme in Oost-Europa zo groot dat er een Tatra supercar werd gebouwd

Eigenlijk zou ik moeten stilstaan bij de bewogen periode aan het einde van de jaren 80. De tijd waarin de Koude Oorlog langzaam ontdooide en de communistische satelliet­staten zich één voor één van het Sovjetrijk losmaakten. Niet veel later volgde de val van de Berlijnse Muur, de Fluwelen Revolutie waarin de Tsjecho-Slowaken in 1989 onder leiding van schrijver Václav Havel de communisten van hun troon stootten en die het land vier jaar later in twee aparte democratieën opsplitste. Daarmee zou ik kunnen onderstrepen hoe bijzonder het is dat al vóór die ingrijpende ommekeer in het toen nog zeer communistische Tsjecho-Slowakije een stel autogekken met een missie het plan opvatte om een heuse supercar in elkaar te zetten. Nota bene gebaseerd op technologie van een automerk dat bij uitstek bedoeld was voor de communistische partijtop. Maar de enige gedachte die me bekruipt op het moment dat ik achter het stuur van de MTX Tatra V8 glijd, is: de laatste niet-Tsjech die in deze auto heeft gereden, was Kanye West. Wat best vreemd is, want ik weet verder vrijwel niets van de verrichtingen van de fameuze hiphopper. Behalve dan dat hij deze Tsjechische supercar aan de vergetelheid heeft weten te ontrukken door de auto te laten figureren in de ­eerste minuten van zijn epische, ruim dertig minuten lange videoclip Runaway uit 2010. Kortom, het is inmiddels wel ­duidelijk dat er in de plot rond deze bijzondere auto een ­heleboel verhaallijnen samen­komen. Voor ons reden genoeg om koers te zetten naar het noordwesten van Tsjechië.

Sportwagenmuseum Muzeum Sportovních Vozů

Lány is een slaperig dorpje op ruwweg een uurtje rijden ten westen van Praag. Aan de hoofdstraat ligt het in een vaag pand gevestigde hotel Classic. Achter het hotel, in een ietwat grauw en onooglijk gebouw, ligt het Muzeum Sportovních Vozů, het sportwagenmuseum van Lány. In feite omvat de autocollectie van het museum niets minder dan de privé­verzameling van Antonín Charouz, één van de beroemdste en succesvolste Tsjechische autocoureurs, en diens vriend en zakenpartner Jan Trajbold, ook een bekende naam in de Tsjechische racewereld. Charouz is inmiddels met pensioen als coureur, maar runt een succesvol zakenimperium. Hij is één van die Tsjechen die al vóór de desintegratie van het voormalige Oostblok een succesvolle carrière had. Zijn autocollectie is daar een weerspiegeling van.

Metalex, een bouwer van rally-Skoda's

De Tatra-achtige waarvoor we hier zijn, is één van de pronkstukken. In 1986 vatte het Tsjechische bedrijf MTX het plan op om een supercar te bouwen. Overigens is MTX de afkorting van Metalex, een bedrijf dat ooit was begonnen als een in Skoda gespecialiseerd reparatiebedrijf. Destijds was het allang ­actief in de autosport, als bouwer van rally-Skoda’s. Daarmee werd in het Oostblok – dat al sinds de late jaren 50 een actieve motorsportcultuur kende – in ­eigen rallycompetities geracet. Metalex bedacht ook bijzondere versies van ‘gewone’ Skoda’s. MTX vroeg de Tsjech Václav Král een ontwerp te maken voor een auto die als een soort pacecar voor de Formule 1 kon dienen. Het pakte iets anders uit.

Gebaseerd op de Tatra T613

Král baseerde zijn ontwerp op de techniek van de Tatra T613. Geen wonder, want het Tsjechische Tatra, na Daimler en Peugeot het oudste automerk op aarde, maakte destijds de meest geavanceerde auto’s in het land. Opgericht in 1850 als bouwer van rijtuigen, bouwde het bedrijf in 1897 zijn eerste auto. In de decennia daarna groeide Tatra uit tot een bijzonder innovatieve fabrikant. Zo was het één van de eerste merken waarbij de aerodynamica een integraal onderdeel van het design werd. Daarnaast had de fabrikant de eigenwijze ­gewoonte zijn luxueuze producten te voorzien van technologisch hoogstaande, luchtgekoelde motoren, die achter in de auto’s waren gebouwd. Tatra’s waren de Rolls-Royces van het Oostblok. De T613, die in 1968 werd ontwikkeld maar pas in 1973 in productie ging, vormde de climax. Ontworpen door het Italiaanse designhuis Vignale was het dé auto waarin communistische partijbonzen, hoge ambtenaren en andere notabelen rondreden. Gewone stervelingen konden de auto simpelweg niet betalen. Maar dat maakte sowieso weinig uit; de enkele gewone burger die dat wel had gekund, mócht de Tatra niet kopen.

Op het chassis van de T 613 ontstond deze supercar.

V8 van T623

Hoe Král derhalve aan zijn donor-T613 kwam, vermeldt de historie niet, maar zeker is dat zijn supercar het chassis van zo’n auto had. Daarnaast beschikte de auto over de V8 van de T623 (een snellere tweezitsversie van de T613, ontwikkeld als assistentiewagen voor autoraces en later veelvuldig ingezet bij ambulance- en reddingsdiensten). Král tekende vervolgens een carrosserie van het destijds beproefde supercar-
recept: laag, breed, wigvormig en stoer, gemonteerd op een buizenchassis, bekleed met versterkt glasvezel. Het duurde even voordat de auto klaar was; het concept werd uiteindelijk in 1991 gelanceerd op de Praagse autoshow. Daar bleek het monster een hit. In het nog maar net gedemocratiseerde Tsjecho-Slowakije bleken ruim 200 gegadigden bereid er ­eentje te kopen. Fascinerend, want de MTX Tatra V8 had een toen al stuitende vraagprijs van 2,7 miljoen Tsjechische kronen – omgerekend naar hedendaags geld komt dat neer op een kleine 180.000 euro.

MTX plande serie van 100 stuks

MTX was van plan een serie van zo’n 100 stuks te bouwen, maar nadat het project was verkocht aan een andere partij, verwoestte een brand de fabriek. Dat legde de productie ­terminaal lam. Er zijn nooit meer dan vier exemplaren gebouwd, vertelt onze gids Richard Trajbold. Trajbold, zoon van Jan en namens Antonín Charouz de beheerder van diens sportwagenmuseum, is de enige sterveling die af en toe in Tsjechiës enige supercar ooit rijdt. Tussen 1991 en 1993 zijn maar drie complete auto’s gebouwd, vertelt hij. “Een witte, een rode en een zwarte; elk jaar één. Deze zwarte is van 1993 en tevens de laatste. Twee van de auto’s zijn in privébezit, hier in Tsjechië, en naast deze is er voor zover wij weten nog een los chassis met wat plaatwerk en onderdelen ergens in Amerika. Ik heb begrepen dat daar een Chevrolet-motor bij zit, maar ik heb geen idee wat de status van die auto is.”

Ook een versie met injectie en 306 pk

De MTX Tatra V8 was leverbaar in twee motorsmaken, blijkt uit de originele brochure. In beide gevallen had de luchtgekoelde DOHC-V8 een inhoud van 3.919 cc. Bij de ‘instapversie’ was deze goed voor 218 pk, maar met benzine-injectie leverde hetzelfde blok 306 pk. In het eerste geval goed voor een sprint van 0 tot 100 km/h in 6,2 seconden en een topsnelheid van 246 km/h. In het tweede geval duurde de 0-100-sprint in de 1.350 kilo zware MTX 5,6 seconden en bedroeg de topsnelheid 265 km/h. Vergeet niet dat de V8 al een paar decennia oud was toen hij in deze auto werd gehesen en dat westerse supercartechnologie tijdens het ontwikkelproces voor MTX net zo onbereikbaar was als McDonald’s en creditcards voor de gewone Tsjecho-Slowaakse burger. Dat het allemaal geen hightech is, zie je ook wel aan de afwerkingskwaliteit van de snelle Tsjech. Zo vertoont de koets her en der krassen en butsjes en het lijkt wel alsof de ruiten met Bison Kit in de sponningen zijn geplakt. Nee, de algehele indruk is niet die van een auto in concoursstaat. Ondanks alles heeft de MTX V8 wel een klein westers tintje: de klapkoplampen zijn afkomstig van de BMW 850i. De achterlichten zijn dan weer gewoon overgenomen van de Tatra T613.

De klapkoplampen zijn exotischer dan de achterlichten, de eerste zijn van de BMW 8-serie en de tweede van de Tatra T 613.

Bij elkaar geraapt interieur

Instappen is, zoals gebruikelijk bij auto’s van dit kaliber, een heel gedoe. Temeer omdat de dempers van de omhoog scharnierende deuren niet meer optimaal werken en je de deur dus moet openhouden terwijl je je lichaam eronderdoor manoeuvreert. Is dat gelukt, dan kom je terecht in één van 
de twee smalle kuipstoelen, voorzien van vierpuntsgordels. En dan valt je blik op het dashboard: een dompertje, eerlijk gezegd. Ook hier verraadt de MTX zijn leeftijd. Het is een allesbehalve ergonomisch geheel, met vooral in de middenconsole een aantal qua stijl lukraak bij elkaar geraapte items. Dikke drukknoppen, een achteraf ingebouwde radio, een friemelig (en gebruikt) asbakje, een slordig gemonteerde afdekplaat op de plaats waar vermoedelijk de airco had moeten zitten en tapijt dat veel wegheeft van een deurmat. De pookknop is te lang voor een auto van dit kaliber en lijkt uit een vrachtwagen te komen. Er staat slechts 7.000 kilometer op de teller, maar het interieur wekt de indruk dat de auto al vele honderdduizenden kilometers heeft afgelegd. De kuipstoelen zitten echter prima, de pedalen zijn goed geplaatst en het zicht rondom valt niet eens tegen.

Start de motor en er klinkt een mooi, droog gerasp achter je; de middenmotor klinkt veel scherper dan een Amerikaanse V8, metaliger en minder gorgelend. Binnenin is het geweld beschaafd, buiten de auto kun je er optimaal van genieten.
Zoals zo vaak met dit soort eenlingen, hebben we strikte instructies meegekregen: rustig aan, niet te snel, bij het minste geringste onraad stoppen. De Tatra is immers een museumstuk. Sterker nog, die ochtend is hij voor het eerst in maanden uit de museumcollectie gehaald en naar buiten gebracht. Hoe? Door hem van de eerste verdieping van het museum met een heftruck naar beneden te halen.

Best comfortabel wegens slechte wegen

De Tatra voelt zwaar aan, de bak schakelt hakerig, de besturing laat je hard werken. Je hebt zoveel concentratie nodig om het ding in bedwang te houden, dat je er niet aan toe komt om na te denken over ideale lijnen en rempunten. Maar je voelt de potentie van de V8. Het onderstel is hard, maar comfortabeler dan je zou denken, een concessie aan de vaak slechte Tsjechische wegen. Daardoor helt de Tatra ietsje meer over dan andere supercars. Dat onverwachte comfort is hier wel prettig, want echt hardrijden is eigenlijk onmogelijk op de drukke doorgaande wegen in de omgeving. “Ik neem hem een paar keer per jaar mee naar Praag”, vertelt Trajbold. “Ik kan helaas nooit veel harder dan zo’n 160 kilometer per uur. Het is alweer jaren geleden dat deze auto een aantal lange, snelle ritten heeft gemaakt. De eigenaar is er destijds een paar keer mee op en neer naar Milaan gereden.”
Dat moet een hele ervaring zijn geweest. De 3,9-litermotor achter je rug hapt bij vol gas behoorlijk amechtig naar lucht, houdt dan even in, maar pakt vervolgens lekker smeuïg op. De acceleratie is mooi lineair en je voelt dat de Tatra best de sporen wil krijgen. Hij is prima geschikt voor hard rechtuit­rijden, maar serieus boenderen is andere koek. Temeer omdat de MTX minder solide en minder stabiel aanvoelt dan andere supercars van zijn generatie. Remmen doet de auto gelukkig prima, maar ik heb in de beperkte tijd die me is ­gegund nergens de kans – of het lef – om de grenzen van zijn kunnen op te zoeken.

Altijd prototype gebleven

Eigenlijk maakt me dat ook niet zo veel uit; waarom bruut tekeergaan in een unicum? En dan nog; de MTX V8 is nooit het prototypestadium ontgroeid. Misschien had er meer in gezeten als er gelegenheid was geweest het concept door te ontwikkelen. Tatra bouwt inmiddels allang geen personenauto’s meer, alleen vrachtwagens. Metalex schijnt zich te hebben gespecialiseerd in het ontwikkelen van opbouwen en interieurs voor vracht- en bedrijfswagens. Václav Kral is in 2006 overleden en Skoda bouwt tegenwoordig RS-en, gezinsauto's die bijna net zo snel als de MTX Tatra V8 zijn. Tijden veranderen.

Op de heftruck! 

Na mijn terugkomst bij het museum kijk ik met open mond toe hoe Richard Trajbold met geroutineerde handelingen de onbetaalbare supercar op de lepels van een heftruck laadt en hem de eerste verdieping van zijn museum in tilt. Een exercitie als deze moet je zien om het te geloven. Tijdens dit opmerkelijke schouwspel bedenk ik me dat het wel toepasselijk is dat Kanye West en zijn entourage destijds de halve wereld afreisden voor een paar minuten video met dit apparaat. Eén van ’s werelds grootste exponenten van opulente rijkdom in een vroeg-kapitalistisch experiment van een stel ambitieuze Tsjechen die zich aan het communisme wilden ontworstelen. Zo’n plot bedenk je van tevoren niet.

Technische gegevens MTX Tatra V8

Motor V8, 4 kl./cil.
Cilinderinhoud 3.919 cc
Max. vermogen 218 pk bij 6.000 tpm
Max. koppel 310 Nm bij 4.600 tpm
Gewicht 1.350 kg
Versnellingen 5, handgeschakeld
Aandrijving achterwielen
Banden 245/45ZR17 vóór, 335/35ZR17 achter
Topsnelheid* 246 km/h
0-100 km/h* 6,2 s

* = fabrieksopgave

Bizar, daarom drie foto's van de MTX op de heftruck!
Dit artikel is eerder gepubliceerd in AutoWeek GTO.