Test: Mazda MX-5 Superlight (2009)

Toen de Mazda MX-5 in 1990 op de markt kwam, maakte hij vooral indruk met één ding: zijn lage gewicht. Net als bij zijn spirituele voorbeeld, de Lotus Elan, was alles dat niet puur noodzakelijk was voor het rijden achterwege gelaten. Maar wij autokopers raakten steeds meer verwend en vroegen om tal van luxe voorzieningen, met als gevolg dat het gewicht in de loop der tijd flink toenam. Van de 950 kg die de oorspronkelijke MX-5 op de schaal zette kan de huidige generatie alleen maar dromen: de huidige 1.8 weegt dik 100 kg meer. In een poging die opgaande spiraal te doorbreken heeft Mazda nu de Superlight op de wereld gezet, een uitgeklede variant van de MX-5. Uiteraard zijn we heel benieuwd of de Japanners het toch al uitstekende rijgedrag van hun icoon nóg verder hebben verbeterd, tijd dus om de Superlight eens stevig aan de tand te voelen!
We laten ons in het met leer beklede koolstofvezel Sparco-kuipje glijden, maken onze vierpuntsgordel vast, maar voelen ons nog altijd naakt. Een voorruit schittert namelijk door afwezigheid, in de deuren ontbreken de bekledingspanelen. Het instrumentenpaneel is er weliswaar, maar op de middenconsole tref je in plaats van de gebruikelijke bedieningselementen slechts twee kloeke tuimelschakelaars aan met daaronder zichtbare bedrading. Geen wonder, want in plaats van tegen een serieus te nemen dashboard zit je tegen naakt metaal aan te kijken, alles wat niet werkelijk nodig was om de auto te bedienen is simpelweg achterwege gelaten. En de Japanners zijn overduidelijk héél ver gegaan in hun streven naar gewichtsbesparing. Waar je ook kijkt, overal zijn dure lichtgewicht materialen gebruikt, zoals koolstofvezel en een speciale textielsoort voor de bekleding van het kleine dashboardje. Op de tunnelconsole prijkt een uit de kluiten gewassen pook, met een opengewerkte binnenkant zodat je hem heerlijk beet kunt pakken. Een heerlijk racy sfeertje al met al. Het gevoel in een raceauto te zitten wordt nóg groter wanneer je de tuimelschakelaars omzet (één om te kunnen starten, eentje om de brandstofpomp te activeren) en met de startknop de motor start. Die komt vervolgens met een dermate agressief geblaf tot leven dat je denkt met een gespierde V6 van doen te hebben. Niets is echter minder waar: onder de motorkap gaat gewoon de 1,8 liter vierpitter uit de gangbare MX-5 schuil, die voor de gelegenheid is echter voorzien van een roestvrijstalen luchtinlaat en het grotere uitlaatsysteem van de Mazda 3 MPS. In de Superlight heeft de motor echter, zoals de naam al zegt, een stuk minder kilo's mee te torsen dan gewoonlijk.

Verjaardagscadeau
Waarom is er eigenlijk zo'n extreme versie van de MX-5 ontwikkeld? Dat vragen we aan Peter Birtwhistle, Mazda's Europese designchef die werkzaam is bij het R&D-centrum nabij Frankfurt. "Ik wilde altijd al een puristische versie van de MX-5 maken", legt de Brit uit. "De twintigjarige verjaardag van onze icoon was een mooie gelegenheid om zijn sportieve karakter extra uit te diepen, zonder de milieuvriendelijkheid geweld aan te doen." Het eindresultaat van Birtwhistle's missie is een compromisloze pretauto waar alles draait om waar de MX-5 als vanouds sterk in is: het rijplezier. Luxe snufjes werden daarom achterwege gelaten en vervangen door puristische voorzieningen.
Om te voorkomen dat ons gezicht wordt gezandstraald, zetten we een helm op voordat we de koppeling intrappen, de eerste versnelling inleggen met de lange pook en gas geven. Daarmee wekken we de meest extreme wervelstorm tot leven die we ooit vanachter het stuur van een auto hebben ervaren. Het gevecht tegen de wind houdt ons zó bezig dat we spontaan vergeten om de snelheidsmeter en toerenteller in de gaten te houden. Dan ontdekken we dat de naald tegen de toerenbegrenzer aanhangt en schakelen op naar z'n twee. Bij 70 km/h overstemt het windgeruis rond je helm het motorgeluid met gemak, zodat je de toerenteller heel goed in de gaten moet houden. Heel veel sneller dan de gewone MX-5 1.8 is de Superlight overigens niet eens, de acceleratie van 0 naar 100 km/h vergt 8,9 seconden. Maar doordat je vol in de wind zit is de snelheidsbeleving een stuk groter.

Scherper
Het strenge dieet waaraan de Mazda-ingenieurs de MX-5 hebben onderworpen heeft tot een gewichtsafname van meer dan 100 kilo geleid. Omdat het grootste gedeelte hiervan rond de middensectie van de auto plaatsvond (zoals het ontbrekende dak en voorruit) is de gewichtsverdeling van de Superlight nagenoeg onveranderd ten opzichte van de gewone MX-5. We hebben de indruk dat het verwijderen van de voorruit het zwaartepunt een tikje naar achteren heeft verplaatst, zodat in krappe bochten een toefje overstuur mogelijk is. En uiteraard zijn de reacties van de lichtere Superlight veel scherper.
Als je hem bijvoorbeeld vol overgave een bocht in smijt, reageert hij veel sneller en directer. Hij onderstuurt niet zo sterk als de reguliere MX-5, je bespeurt het hooguit bij fikse bochttempi nog een klein beetje. Als je op zo'n moment het gas lift, draait de voorkant geleidelijk de bocht in en de achterkant doet pogingen om een beetje naar buiten te komen. Maar omdat hij het zo gelijkmatig doet blijf je altijd in control, je kunt overstuur met je rechtervoet en het stuur praktisch naar wens oproepen. Echt een feest.
Het uitstekende weggedrag is eveneens het resultaat van het 20 millimeter verlaagde onderstel, de 20 mm grotere spoorbreedte en nieuwe Eibach-torsiestangen. Ook de reminstallatie is onderhanden genomen, met als gevolg kortere remwegen en een beter gevoel in het rempedaal. De geperforeerde schijfremmen van de Superlight worden in de houdgreep genomen door vier remklauwen.

Dag en nacht
Mazda-ontwerper Hassip Girgin gaf leiding aan het ontwerpteam dat zich op deze bijzondere MX-5 stortte. De afgelopen drie maanden werkte men dag en nacht om de Superlight op tijd klaar te krijgen voor zijn debuut op de IAA-show in Frankfurt. "We wilden ontdekken hoe ver we konden gaan met gewichtsbesparing zonder het toegankelijke rijkarakter van onze roadster te verstoren", zo legt hij uit.
Zijn team nam de zuinigste versie van de MX-5 als uitgangsbasis, de 1.8 met een vermogen van 126 pk. Vervolgens stripten ze de auto tot op het chassis en de absoluut noodzakelijke carrosseriedelen en nodigden de testrijders van het merk uit om met de spartaanse auto te rijden. Al snel werd duidelijk dat de rijkarakteristiek niet was veranderd door het dieet. Sterker nog, het sportieve rijkarakter van de Mazda wordt er alleen maar door aangescherpt. Omdat er geen grote structurele delen veranderd hoefde te worden, namen de mannen de gestripte MX-5 als uitgangsbasis en vervingen vervolgens de meest noodzakelijke delen door lichtere varianten van aluminium en koolstofvezel. Door het ontbreken van de voorruit moest de motorkap worden verlengd met een koolstofvezel deel om ook het dashboard te beschermen tegen de weersinvloeden. Voor zover mogelijk dan, want een dak heeft de Superlight door het verwijderen van de softtop niet meer. In plaats daarvan is de achterkant getooid met twee rolbars die voorzien zijn van een geïntegreerd windschermpje en tevens van remlichten aan de achterzijde. Deze layout zorgt ervoor dat je ogen bij de Superlight meer richting de achterkant van de auto gaan, wat de sportieve uitstraling van de MX-5 beslist vergroot.

Leren riempje
Omdat de auto dakloos is, hoeven de deuren niet te worden voorzien van deurhendels. In plaats daarvan open je ze met een leren riempje aan de binnenzijde van de deur, net als bij de Porsche 911 RS uit begin jaren '90. Het instrumentenpaneel is gemaakt van licht GFK, oftewel fiberglass reinforced plastic. De versnellingspook en de handrem zijn van aluminium gemaakt en gedeeltelijk bekleed met leer. Uiteraard tref je in deze auto geen airconditioning aan, dat zou immers weinig zin hebben. Maar ook een verwarming kun je vergeten, net als elke vorm van geluidsisolatie. Dit geeft je het gevoel dat je nauw verbonden bent met de auto. Eigenaren van sportieve klassiekers kennen het: alsof je met je achterwerk en je vingertoppen vergroeit bent met het chassis. Dat heeft voor- en nadelen. We proberen voorzichtig 200 km/h uit en op zich is dat geen enkel probleem, maar boven de 160 km/h voelt het alsof je een motorfiets aan het besturen bent. Probeer maar even niet te niezen bij dat soort snelheden!
"Mazda staat voor geavanceerde lichtgewicht technologie", vindt Peter Birtwhistle. Dat is de reden waarom Mazda's Europese ontwikkelingsteam aan dit project begon. Het eindresultaat biedt het beste uit twee werelden: de Superlight combineert de Britse traditie van lichtgewicht sportieve rijmachines met de Japanse knowhow van geavanceerde technologie. En hij herinnert ons er nog maar eens aan dat gewichtsbesparing een ander belangrijk facet is in het streven naar milieuvriendelijkere auto's, naast het efficiënter maken van motoren. Voordat Mazda binnenkort haar eigen hybridetechniek zal onthullen, laat het merk zien waar het voor staat: het bouwen van lichte auto's die veel rijplezier bieden. "Wellicht gaan we een model als de Superlight in gelimiteerde oplage brengen", laat een Mazda-ingenieur zich ontvallen. En hij voegt eraan toe: "Dit project zal ons absoluut beïnvloeden bij de ontwikkeling van nieuwe modellen." Dus, MX-5-fans: koop alvast maar een helm!