Citroën Visa Spécial (1980) – Ondanks Peugeot 104-basis op en top Citroën-karakter

Na een reeks tot niets leidende pogingen om de Lelijke Eend, de Dyane en de Ami te vervangen, begint Citroën in 1973 nog maar eens opnieuw, nu met Projet TA. Hierbij wordt vastgehouden aan voor het merk beproefde techniek: het voor en achter gekoppelde veersysteem en naar keuze twee- of viercilinder-boxermotoren met luchtkoeling. Prototypes van Projet TA doen sterk denken aan de Visa en vooral ook de Axel. De overname van het noodlijdende Citroën in 1974 door Peugeot betekent echter dat er voor een kleine Citroën gebruik moet worden gemaakt van het platform van de in 1972 geïntroduceerde Peugeot 104. Dat is een serieuze omschakeling, want de 104 heeft vóór McPherson-veerpoten en achter enkele draagarmen met schroefveren. Hoewel Projet TA zich al in een vergevorderd stadium bevindt, gaat het zo over in Projet VD.

Op basis van het Peugeot 104-onderstel volgt Projet VD twee sporen, een snel spoor en een spoor waar meer tijd voor wordt uitgetrokken. Het snelle spoor is ingezet om de markt op korte termijn te kunnen bedienen met een compacte mini waarmee snel geld kan worden verdiend. Zodoende debuteert in 1976 de Citroën LN. Dit is kort door de bocht niet veel anders dan een variant op de korte versie van de 104: de 104 Z met een wielbasis van 223 centimeter. Waar de 104 een dwarsgeplaatste viercilinder-in-lijnmotor heeft, gebruikt Citroën alleen de 602 cc grote en 32 pk sterke tweecilinder-boxermotor uit de Dyane en Ami, gewoon in lengterichting gemonteerd. In 1978 verschijnt de LNA (waarbij de A staat voor Athlétique) met een iets grotere motor (652 cc en 36 pk) en elektronische ontsteking.

Neef Axel

Voor het tweede spoor van Projet VD mag Citroën wel zelf een koetswerk tekenen. Deze auto staat op het platform van de vierdeurs Peugeot 104 en heeft net als die 104 de langere wielbasis van 242 centimeter. Het lijnenspel van de lange VD borduurt voort op dat van de prototypes van Projet TA. Dat betekent dat de auto een vijfdeurs hatchback wordt. De lichter gemotoriseerde versie van de lange VD deelt de voortrein met de LNA, inclusief de tweecilinder-boxermotor met 36 pk. In tegenstelling tot Projet TA zijn er voor de VD geen viercilinder boxermotoren. De potentere versie heeft de 57 pk sterke 1.124 cc viercilinder in lijn van de Peugeot 104 dwars voorin staan. O, en hoe de lange VD heet als hij in 1978 aan het publiek wordt voorgesteld? Visa! 

Projet TA verdwijnt na de overname van Citroën door Peugeot niet definitief in het archief. In 1976 gaat Citroën een overeenkomst aan met het Ceausescu-bewind om in Roemenië auto’s te produceren en daarbij brengt het een ontwerp in dat direct is gebaseerd op Projet TA, inclusief de gekoppelde vering. Deze auto, die wij in 1984 (ja, er zat enige vertraging in het project) leren kennen als de Citroën Axel, is weinig anders dan de driedeurs-variant van Project TA. Geheel volgens de oorspronkelijke TA-plannen heeft de Axel alleen maar boxermotoren: naast de tweecilinder uit de Visa is hij er ook met de viercilinder-boxermotoren uit de GS en GSA. Projet TA is dus niet voor niets geweest.

Deze witte Visa Spécial komt uit Frankrijk

De witte Visa Spécial op deze pagina’s heeft ruim dertig jaar in Frankrijk doorgebracht voor hij met nog geen 20.000 km op de teller naar Nederland is gehaald. Veel kilometers zijn er vervolgens niet bijgekomen. Deze Spécial oogt dan ook zowel vanbinnen als vanbuiten nog heel fris. De Spécial was het basismodel. Zeker naar huidige maatstaven is de aankleding karig, overigens zonder dat het armoedig aandoet, want we missen niets. Een compact Peugeot-platform of niet, de relatief ruime Visa zit vol eigenwijze Citroën-trekjes. Neem het eenspaaks stuurwiel, waardoor je prima zicht hebt op het instrumentarium. De multifunctionele satelliet links achter het stuur laat zich al snel intuïtief bedienen. Niet alles is anders dan anders. In tegenstelling tot de 2CV of de Dyane bedien je de versnellingsbak gewoon trefzeker met een pook op de vloer in plaats van in het dashboard. De bij 36 pk piekende tweecilinder-boxermotor is niet overbemeten, maar toch krachtig genoeg om voldoende snelheid in het lichte karretje te brengen. Ook voor de afstemming van het onderstel heeft Citroën zijn eigen koers gevaren. Dat is volwassener dan bij de 2CV, maar evengoed heerlijk comfortabel op de klassieke Franse wijze. We zouden bij deze auto niets anders willen.