Citroën CX GTI (1986) - Klokje Rond Klassiek

De CX mag dan bij zijn debuut in 1974 niet zo’n grote schok hebben veroorzaakt als de DS in 1955, hij is in vrijwel alle opzichten minstens zo uitzonderlijk. De perfecte auto voor iemand die zich graag onderscheidt van de massa, zoals Ralph Nijhuis, bij wie een alledaagse auto geen kans maakt. We snappen hem wel, als we samen naast de statige CX staan en beseffen dat je hem vrij zelden in het zwart ziet. De wielen – met de dure TRX-banden van Michelin – zijn iets anders gedecoreerd dan origineel; dan zijn ze zilverkleurig. “Dit is mijn tweede CX. De eerste was een Prestige Turbo II, zo ongeveer de topversie. Dat bleek helaas geen goed exemplaar, wat vooral veel ergernis veroorzaakte. Toen ik bij Gert de Jong, waar ik al jaren voor onderhoud kom, deze GTI zag, besloot ik om afscheid te nemen van de Prestige. Dat namen de kinderen mij niet in dank af. Die zaten vorstelijk achter in die verlengde CX.”

Wat het verhaal extra leuk maakt, is dat Ralph in 2010 al eens met exact deze CX reed. “Wij woonden naast een reclamebureau waar de toenmalige eigenaar van deze CX werkte. Ik kwam met hem aan de praat, we deelden ons enthousiasme over Citroën en ik mocht een blokje om. Negen jaar later kocht ik die auto. In het verleden heb ik twee keer een DS gehad. De laatste was een 23 Pallas. Toch vind ik de CX de fijnere, modernere auto voor dagelijks gebruik en lange vakantiereizen. Thuis groeide ik op met de Dyane en de GS van mijn moeder, mijn vader reed DS en later CX. Mijn broer is echt de absolute Citroën-koning in onze familie. Hij heeft al drie DS’en laten bouwen en is de trotse bezitter van een DS Cabriolet. Maar ik kan dan weer zeggen dat Johan Cruijff ooit bewonderend naar mijn DS stond te kijken.”

Wennen aan Diravi: de bijzondere stuurbekrachtiging CX

De hoge kilometerstand komt vooral door de leeftijd van de CX, Ralph is met een jaargemiddelde van circa 18.000 kilometer zelf niet zo’n kilometervreter. “De langste ritten zijn naar Twente, waar ik ben opgegroeid en nog familie heb. De vorige eigenaresse heeft er niet gek lang van genoten. Ze kon niet tegen stilstaan. Want ja, ik sta gemiddeld één tot twee keer per jaar stil. Daarmee zijn alle vooroordelen die sommigen hebben bevestigd, maar ik schrijf het toe aan de leeftijd. Het is een auto van 37 jaar oud, daaraan gaat wel eens iets stuk. Dramatisch is het nooit hoor, meestal een slangetje dat scheurt of ergens een slecht contact. Daarnaast moet je incalculeren dat je jaarlijks een paar duizend euro aan onderhoud kwijt bent. Ik heb het er graag voor over. Het grootste nadeel van deze auto vind ik de drietraps automaat, waardoor het toerental op de snelweg vrij hoog is. Als je anderen laat rijden, moet je ze eerst nadrukkelijk leren omgaan met de stuurbekrachtiging en het rempedaal. En vertellen dat je de richtingaanwijzer zelf moet terugzetten na de bocht.”

Ralph heeft gelijk, de stuurbekrachtiging is heel bijzonder. Het systeem heet Diravi en debuteerde in 1970 op de SM. De afkorting staat voor Direction Rappel Asservi. Ingenieus en vooral gecompliceerd, ontwikkeld voor een voorwielaangedreven auto met veel vermogen, zoals de SM met zijn motor van Maserati. Door het ontbreken van een mechanische verbinding is er geen feedback en je moet enorm wennen aan de grote snelheid en de gevoeligheid waarmee het systeem reageert. Dan is er nog het extreem zelfcentrerende effect. Het stuur gaat als een malle terug naar de rechtuitstand en dat bijna op het gevaarlijke af.

Chaotisch leidingwerk

Uit eigen ervaring weten we dat het sturen (en het remmen) inderdaad gewenning vereist, maar binnen de kortste keren ben je eraan gewend en stuur je met de vingers en rem je met je grote teen. Ook keurmeester Dennis Koldewijn van Carrec Technocenter is enthousiast na zijn hernieuwde kennismaking met de CX en samen verwonderen we ons over de bijzondere techniek, die met name aan de onderkant goed is te zien. Zo staat de zelfdragende carrosserie toch op een soort van ladderframe, waaraan de voortrein en de achterwielophanging zijn gemonteerd. Overal lopen leidingen en slangen, het oogt nogal chaotisch. We zien veel nieuwe onderdelen, een teken dat er goed voor de auto wordt gezorgd.

Dennis stuit echter ook op een lekkage, waar Ralph meteen een foto van maakt, die hij naar zijn garagist stuurt. Kijken we in de machinekamer, dan valt op dat de grote viercilinder voorover gekanteld ligt en dat er zelfs nog ruimte is voor een volwaardig reservewiel. De radiateur oogt vrij nieuw en blijkt recentelijk gemonteerd te zijn en tijdens datzelfde garagebezoek is de motorkap opnieuw gespoten. In het interieur trekt niet alleen het excentrieke dashboard de aandacht, ook de zetels zijn allesbehalve doorsnee. “Ik vind met name de middenconsole van de CX Type II heel mooi en het exterieur staat mij meer aan dat dat van de eerste serie”, zegt Ralph. “Toch begrijp ik goed dat er mensen zijn die juist de vroege CX het fraaist vinden. In grote lijnen is mijn CX in goede staat en als er iets is, gaat hij meteen naar de dealer. Hij moet wel in goede staat blijven, want een andere auto komt er voorlopig niet en zeker geen ander merk. Wat ik zo bijzonder aan Citroën vind: er is geen enkel ander merk met zo’n cultus eromheen. Dat is alleen niet de reden om een CX te rijden, want het is in alle opzichten een unieke en eigenzinnige auto.”

De geschiedenis van de Citroën CX

Ga er maar aan staan: een minstens zo sensationele en spraakmakende auto ontwerpen als de DS, de iconische voorganger van de CX. Toch was dat precies de taak die het team van grootmeester Robert Opron in de jaren 60 kreeg opgedragen. Toen was daar de gestroomlijnde BMC 1800, een door Pininfarina ontworpen studiemodel voor de British Motor Company (BMC) waar Austin nooit iets mee had gedaan. We zien er misschien iets van terug in de Rover SD1, maar zeer zeker ook in de Citroën GS en CX. Ja, monsieur Opron liet zich overduidelijk inspireren door het futuristische ontwerp van zijn Italiaanse collega en maakte de lage luchtweerstand zelfs tot hoofdthema, waar dat bij de DS het hydropneumatische veersysteem was en bij de Traction Avant de voorwielaandrijving. Andermaal wist Citroën de wereld te verrassen met een revolutionaire auto.

In 1974 werd de CX geïntroduceerd, maar de DS bleef nog even in productie. En vond je de buitenkant al niet bijzonder genoeg, dan wist het interieur je bijna vijftig jaar geleden totaal te verbluffen. Een dashboard zoals nog nooit iemand dat had gezien, misschien wel een beetje de Tesla van de jaren 70. Achter het stuur zweefde een soort UFO met daarin alle bedieningselementen en de zogeheten ‘lunules’ waarin je de snelheid en het motortoerental kon aflezen. Alles was met de vingertoppen te bedienen. Bij de facelift in 1985 verdween dit sciencefiction-instrumentarium en kreeg de CX gewone klokken. Hij was uiterlijk te herkennen aan de kunststof bumpers. De Break had dezelfde wielbasis als de Prestige (bijna 3,10 meter) en was bijna 27 centimeter langer dan de limousine. Snelste versies waren de GTI Turbo en de destijds spectaculaire 2500 TRD Turbo 2 met zijn top van 195 km/h. In 1989 maakte de CX plaats voor de XM, de CX Break bleef tot en met 1991 in productie.

Onderhoudshistorie

Deze CX is altijd uiterst nauwkeurig onderhouden bij Citroën Aalsmeer. Oorspronkelijk was het een handgeschakelde 22 TRS, maar begin jaren 90 werd hij door Citroën Aalsmeer omgebouwd tot een 25 GTI automaat. De kilometerstand correspondeert met de transmissie, niet met de motor. De stand is feitelijk nog 150.000 kilometer hoger.

De mening van Carrec Technocenter

Dennis: “Ik heb een beetje een rare verhouding met Citroën. Het moderne spul doet me niets en modellen zoals deze CX vind ik altijd maar wat vreemd. Het verschil in spoorbreedte voor en achter, het hydraulisch-pneumatische veersysteem, de Diravi-stuurbekrachtiging, de bedieningsschakelaars: het is allemaal net even anders en voor de monteur die er niet alles van weet ook best ingewikkeld. Maar als je er dan toch weer eens mee onderweg bent, wordt het altijd weer een magnifieke ervaring. Wat een comfort! Mijn complimenten ook voor de ombouw naar GTI. Ik dacht met een echte onderweg te zijn.”