'Nederland pakte dieselsjoemelaars onterecht niet aan'

In 2017 concludeerde toenmalig demissionair minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz van Haegen (VVD) dat er ‘geen juridisch aanknooppunt’ was om fabrikanten aan te pakken die in hun dieselauto’s uitstootfilters van ‘bedenkelijke kwaliteit’ hadden geïnstalleerd. De RDW stelde destijds dat fabrikanten bewust zoveel mogelijk vasthielden aan oudere (goedkopere) filtertechnieken en met sjoemelsoftware voorkwamen dat de motor te snel zou slijten. Gevolg: veel hogere uitstoot wanneer de dieselwagens de weg op gingen. De bedrijven verwezen naar een uitzonderingsclausule uit de Europese emissieregels die het gebruik van sjoemelsoftware toestaat als die nodig is om de motor te beschermen.

Schultz van Haegen keurde die handelwijze af, maar concludeerde dat ze er niets tegen kon doen. En dat zou onterecht zijn. De uitzonderingsclausule voor ‘motorbescherming’ kan alleen worden gebruikt om sjoemelsoftware te rechtvaardigen die acuut gevaar voorkomt, aldus het Hof. En niet om de motor te beschermen tegen slijtage of veroudering omdat de componenten van mindere kwaliteit zijn.

In 2015 kwam de zogenoemde sjoemelsoftware voor het eerst aan het licht bij de Volkswagen Group. Het bleek in zo'n 11 miljoen auto's aanwezig te zijn en achteraf zou blijken dat dit al jaren toegepast werd. Het leidde tot 'dieselgate', waarin diverse topmensen van Volkswagen werden ontslagen en later vervolgd, het concern enorme aantallen auto's moest terugroepen en aanpassen én miljarden aan boetes moest betalen. Later kwamen er ook sjoemelpraktijken aan het licht bij andere autofabrikanten.