Michel Vaillant verliest zijn schepper; Jean Graton
VROOOAAARRR en vaarwel
De naadloze versmelting van feitelijke autosport en fictief avontuur stond centraal in het omvangrijke oeuvre van Jean Graton, de geestelijke vader van Michel Vaillant. Donderdag overleed de 97-jarige Franse striptekenaar die een racelegende werd met tekenpen en papier.
Welke autosportliefhebber is er niet mee opgegroeid? Complete generaties verslonden tijdens hun jeugd de avonturen van Michel Vaillant en zijn goede vriend Steve Warson. Jean Graton zette Formule 1-legenden als Alain Prost ertoe aan met racen te beginnen en hij inspireerde befaamde designers zoals Luc Donckerwolke tot het bouwen van Lamborghini's. De Michel Vaillant-serie ontstond 63 jaar geleden in het stripweekblad Kuifje en groeide uit tot een stripmatige catalogisering van een halve eeuw autosportgeschiedenis.
Graton werd in 1923 in het Franse Nantes geboren, maar verhuisde na de Tweede Wereldoorlog naar Brussel, de bakermat van de negende kunst. De eerste tekening van Graton werd gepubliceerd in de krant Le Soir toen hij amper 8 jaar oud was. Zijn professionele tekencarrière begon bij het stripweekblad 'Robbedoes'. Niet veel later werd hij opgepikt door het weekblad 'Kuifje' dat toen werd geleid door Hergé, de geestelijke vader van Kuifje en zelf ook een groot autoliefhebber. Zijn gevoel voor compositie en beweging kwam vooral tot uiting als hij covers voor het blad mocht tekenen. Niemand werd zo vaak gevraagd om de voorpagina voor zijn rekening te nemen als Graton en toen was er van Michel Vaillant nog helemaal geen sprake. Eén op de drie covers was van zijn hand!
De figuur van Michel Vaillant dook voor het eerst op in het korte verhaal Bon sang ne peut mentir (vrij vertaald: de appel valt niet ver van de boom) dat op 7 februari 1957 verscheen in het stripweekblad. Er volgden nog vier korte verhalen voor in 1959 het eerste volledige album verscheen. Dankzij Hergé en het al snel groeiende internationale succes van de stripserie krijgt Graton carte blanche om zijn stripkarakter uit te diepen. De Klare Lijn, het strip-ideoom van Hergé, is hem op het lijf geschreven: het heldere realisme, de nauwgezette weergave van de auto's en het circuitdecorum, de onkreukbare helden met stoere kaaklijn. Graton reist met camera en schetsboek de hele wereld over om de internationale racerij zo adequaat mogelijk uit te beelden. In een tijd dat er nauwelijks autosport op televisie wordt uitgezonden, tekent en fotografeert hij alles wat hij op en rond de circuits ziet en tegenkomt, om het later achter zijn tekentafel te bewerken tot een hyperrealistisch verhaallijn.
Juan Manuel Fangio, Jean Graton en Asterix en Obelix-tekenaar Albert Uderzo.
Elke tekening is bijna een popart-kunstwerk, lang voordat die tekenstijl als zodanig wordt erkend. Vrooaarppp. Vroaaammm. Iiiiiii. Shhaa. Bang. Tchak. Die schreeuwerige letters – les bruitages in het Frans – brengen tempo in de prenten en vertalen de trommelvlies-verscheurende soundtrack van het raceparcours naar het stille papier. Hoewel al die fraai getekende bolides stuk voor stuk meesterwerkjes zijn, droomt Jean Graton nooit van een carrière als autodesigner. Daarvoor ligt de creatieve vrijheid van het stripverhaal hem veel te dicht aan het hart.
Na het eerste avontuur van Michel Vaillant volgen er nog 69 andere onder zijn hoede. In tegenstelling tot Hergé, die Kuifje mee in het graf nam en nadrukkelijk verbood om er na zijn dood een vervolgreeks van te maken, had Graton er geen enkele moeite mee dat zijn zoon Philippe in 2004 - Graton was inmiddels 80 - het tekenpotlood van hem overnam. Onder Phillipe Graton verschenen nog eens negen albums met een gemoderniseerde verhaallijn. De originele Michel Vaillant-serie, met 70 albums, eindigde in 2007 na 20 miljoen verkochte exemplaren in 16 landen. Volgens aloude striptraditie werd Michel Vaillant nooit ouder en evolueerde mee met alle ontwikkelingen van de auto- en motorracerij.
Jean Graton en de Franse Ferrari Formule 1-coureur Patrick Tambay op het circuit van Zandvoort in 1983.
Michel Vaillant bleef onsterfelijk, in tegenstelling tot de levensechte coureurs die Graton gespreid over vele generaties als strip-cameo's in zijn verhalen verwerkte. In 2003 werd van de serie een succesvolle film gemaakt door de Franse regisseur Louis-Pascal Couvelaire, met Luc Besson als scenarist en producent. Als tekenaar kreeg Jean Graton verschillende onderscheidingen in zowel Frankrijk als België.
