'Handhaving 30 km/h-limiet wordt lastig verhaal'

50 km/h is de standaard maximumsnelheid binnen de bebouwde kom is, maar er zijn veel partijen die dat graag zien veranderen. Zo gaven de vier grote steden eerder al aan meer te voelen voor een 30-limiet, stemde het merendeel van de Kamer vóór en zijn ze in Brussel - waar al een maximum van 30 km/h geldt - tevreden met de effecten.

In Nederland zijn alle wegen volgens het Duurzaam Veilig-principe ingedeeld in categorieën met een bijpassende standaardsnelheid. Binnen de bebouwde kom is de categorie met de laagste maximum nu 50 km/h. Waar sprake is van een 30-limiet, rijd je in een zone. Om aan de wens voor een breder toepasbare 30-limiet te voldoen, wordt er een nieuwe wegcategorie in het leven geroepen: de GOW-30, ofwel een gebiedsontsluitingsweg waar een maximumsnelheid van 30 km/h geldt.

Grijze wegen

Die categorie moet de zogenaamde 'grijze wegen' laten verdwijnen. Dat zijn wegen waarvan niet duidelijk is wat nu de voornaamste functie is: grijze wegen hebben erfaansluitingen (of in- en uitritten), maar dienen ook een goede doorstroming te faciliteren. Vaak vind je er fietsstroken die aan de rijbaan liggen, maar geldt er een max. van 50 km/h voor het wegverkeer. Dat kan gevaarlijke situaties opleveren. De GOW-30-categorie moet door de grijze wegen te vervangen het aantal gevaarlijke situaties terugdringen.

Een 30-limiet is met de huidige wet- en regelgeving echter niet zomaar toegepast. Die stelt namelijk dat een 30-limiet alleen kan op wegen waar de zogenoemde verblijfsfunctie de voornaamste is, terwijl bij de GOW-30's ook de afwikkeling van verkeer tot de hoofdfuncties behoort. Daarbij dient de inrichting van 30-wegen nu zo te zijn, dat sneller rijden wordt ontmoedigd. GOW-30-wegen moeten echter ook een goede doorstroming van OV- en hulpdiensten bieden, waardoor obstakels en andere snelheidsbeperkende maatregelen niet zomaar uitkomst bieden. Voor uitgebreide toepassing van een 30-limiet - en dus van de nieuwe GOW-30-categorie - moeten dus óf heel veel separate verkeersbesluiten worden genomen, óf de wet- en regelgeving moet veranderen.

Handhaving lastig uitvoerbaar

Daarbij komt ook nog dat de volgens de plannen gewenste handhaving op GOW-30-wegen lastig uit te voeren is. In de regel wordt pas ingezet op handhaving als de weginrichting al is aangepast naar de situatie, maar door de botsende belangen van GOW-30 (verblijven én doorstromen) is een passende, snelheidsremmende inrichting lastig te realiseren.

De hoofdofficier van justitie Parket CVOM (Central Verwerking OM) oordeelde eerder dat handhaving alleen mogelijk is, als er sprake is van een geloofwaardige snelheidslimiet. Dat wordt lastig bij de 30-wegen die ook doorstroming moeten faciliteren. Ook moet er voor handhaving sprake zijn van verkeersonveiligheid en van een maximumaantal overtreders, zo stelde de hoofdofficier in 2019 in een brief. Wanneer meer dan 20 procent van het verkeer de limiet overtreedt, wordt een limiet als niet-geloofwaardig gezien. En omdat de meerderheid te hard rijdt op 30-wegen, is dat al snel het geval.

Tegelijkertijd wordt handhaving bij de invoering van de nieuwe GOW-30-categorie in de plannen wel wenselijk geacht. De eerdere uitspraken van de officier van justitie staan daar haaks op. Daaruit blijkt dat het nog onduidelijk is of de politie op GOW-30-wegen überhaupt kán handhaven, concludeert Bonhof (BonoTraffics) op Verkeerskunde.nl. Hoewel de ontwerprichtlijnen voor een breder toegepaste 30-limiet in de bebouwde kom aanstaande zijn, zou het zomaar nog een tijdje kunnen duren voor de nieuwe maximumsnelheid daadwerkelijk geldt. De wetgeving moet eerst worden aangepast, daarna de weginrichting zelf. Of er vervolgens voldoende grondslag is voor handhaving lijkt vooralsnog onwaarschijnlijk.