UV-licht in koplampen - De Vluchtstrook
Toch maar niet ...
Misschien heb je het je wel eens afgevraagd: is UV-licht als aanvulling op verlichting van auto's wel eens overwogen? Het korte antwoord daarop: jazeker. Daarvoor moeten we wel 30 jaar terug in de tijd.
Begin jaren 90 vatten onder meer Volvo en Saab het idee op om UV-licht toe te passen in koplampen. Uiteraard niet ter vervanging van de halogeen-units, maar ter aanvulling. UV-licht heeft immers de eigenschap dat het fluorescerende stoffen of objecten oplicht. Als het daarmee in aanraking komt, is het effect van UV voor het menselijk oog zichtbaar. Je voelt 'm al aankomen: het idee was dat het in combinatie daarmee interessant kon zijn voor gebruik in auto's. UV zou met andere woorden het zicht onder donkere omstandigheden kunnen verbeteren.
Je kent de veiligheidshesjes van wegwerkers natuurlijk wel. Die lichten behoorlijk op als je er gewoon licht op zet, dat is immers het hele idee erachter, maar ze worden vanwege hun fluorescerende eigenschap nog duidelijker zichtbaar onder UV-licht. Zelfs gewone kleding kan die eigenschap hebben, bijvoorbeeld als de kleding is gewassen met witmakers. Wat nou als je ook wegbelijning fluorescerend maakt? Dan kun je ervoor zorgen dat dat ook een heel stuk duidelijker zichtbaar wordt als je auto UV-licht erop straalt. Dat was het idee achter een experiment van onder meer Volvo. Dat wilde uitproberen hoeveel beter het zicht op de weg en diverse objecten zou worden met UV-verlichting, als extra bij de standaardverlichting.
Veelbelovend
Dit blijkt een nogal obscuur en behoorlijk in de vergetelheid geraakt experiment. We moesten dan ook flink graven om er nog iets over terug te vinden. De eerste informatie over het experiment van Volvo en Saab vonden we in AutoWeek nummer 40 uit 1990. Daarin werd gesteld dat het zicht op fluorescerende zaken onder slechte of donkere weersomstandigheden maar liefst twee keer zo goed kon worden. Zo zou het licht van conventionele lampen destijds goed zijn geweest voor een verlichting van objecten tot 75 meter afstand, maar met UV-licht zouden zelfs zaken op 150 meter afstand al oplichten, mits fluorescerend.
Na nog iets verder graven, troffen we een onderzoeksrapport uit de Verenigde Staten. Hierin wordt onder andere gerefereerd aan een Volvo 960 die behalve zijn halogeen-schijners ook UV-lampen van Ultralux aan boord had voor een uitgebreid experiment. Tal van experimenten werden er mee uitgevoerd in de Amerikaanse staat Virginia. Zo werden proefpersonen onder meer voor onbekende situaties gezet met een auto mét en een auto zonder UV-lampen. Er moest onder meer in het donker een onbekende route worden gereden en er werden op variabele afstanden objecten of personen voor de auto gezet, soms met een tegenligger met koplampen aan erbij om het signaleren ervan nog uitdagender te maken. Wat bleek: ook al werden de proefpersonen volledig in het duister gelaten over de aanwezigheid van UV-lampen, het merendeel bemerkte aanzienlijk beter zicht bij de auto die UV gebruikte.
De detectie van objecten werd gemeten. Met UV-licht werd een bocht slechts 8 meter eerder ontdekt, maar een zebrapad maar liefst 73 meter eerder. Ook werd onderzocht wanneer objecten zo goed zichtbaar waren, dat de proefpersonen ze konden omschrijven. Bij een bocht was dat met UV-licht 27 meter eerder het geval dan zonder, bij een kruispunt zelfs dik 57 meter eerder. Bij voetgangers werkte het ook, die werden 29 meter eerder (kinderen) en 22 meter eerder (volwassenen) opgemerkt. Fietsers zelfs 157 meter eerder! Dat laatste komt ongetwijfeld door de fluorescerende attributen op fietsen, zoals reflectoren. Ook fluorescerende wegbelijning bleek veel beter zichtbaar. Zo kon men zo'n twee middenstrepen verder op de weg kijken en was de ononderbroken belijning aan de rechterkant van de weg bijna 40 meter verder zichtbaar dan zonder UV-lampen.
Toch maar niet
Al met al dus zeker geen gekke gedachte om UV-licht als extra te voeren op auto's, zou je zeggen op basis van deze resultaten. Echter was toen ook al bekend dat er waarschijnlijk vooral vanwege de schadelijkheid problemen zouden rijzen. UV-licht is op verschillende golflengtes in verschillende mate schadelijk. Begin jaren 90 stelde men in dit onderzoek nog dat er 'geen schadelijke gevolgen voor de volksgezondheid zouden zijn'. Dat zou onder meer zijn gebleken uit onderzoek van een Zweeds verkeersinstituut. De gebruikte UV-straling had een golflengte van 320 tot 380 nm, ofwel UV A-straling. Dat werd destijds nog gezien als 'veilig', maar later zou blijken dat ook deze UV-straling onder andere huidkanker kan veroorzaken.
Ongetwijfeld heeft dat inzicht het werkelijk grootschalig gebruik van UV-licht in koplampen de kop in gedrukt. Toch speelt er mogelijk ook iets anders mee. Terwijl deze experimenten plaatsvonden, werd er ook al gewerkt aan een andere soort verlichting die vooral vanwege een simpelweg krachtigere bundel meer zicht boden: HID-lampen (High Intensive Discharge). In de volksmond uiteindelijk vooral bekend als xenon-lampen. Die namen uiteindelijk de rol van de verouderde halogeenlampen over. Weer later werd ledverlichting het helemaal en daarmee is het slechte zicht waarvoor begin jaren 90 een oplossing werd gezocht helemaal verleden tijd.
