De Vluchtstrook: Rügen, de EV-proeftuin van de jaren 90

Een belangrijke aanjager voor het 'large scale electric vehicle experiment' op Rügen was het Duitse Bundesministerium für Bildung und Forschung (BMBF), vergelijkbaar met ons Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De Duitse overheid zag eigenlijk helemaal niet zoveel in de ontwikkeling van EV's. Het Ministerie van Milieu zei destijds zelfs dat elektrische auto's maar beperkte voordelen hadden, onder meer omdat 55% van de Duitse elektriciteit opgewekt werd door kolencentrales. Ook het Ministerie van Transport zag weinig in deze technologie. Desondanks zette het BMBF door, met als doorslaggevende argument het 'Zero-Emission Vehicle Mandate' uit Californië. Deze achteraf iets te ambitieuze milieurichtlijn uit 1990 schreef voor dat minimaal 2% van het aanbod van grote autofabrikanten in Californië emissieloos moest zijn. Dat percentage zou dan met de jaren toe gaan nemen. Voor de Duitse markt was dit niet direct relevant, maar Duitse autofabrikanten moesten op het vlak van emissieloze mobiliteit de leiding gaan nemen, vond het BMBF. Daarom spendeerde het ministerie grof geld aan de ontwikkeling van batterijen en EV's. Het experiment op Rügen moest het nut van de nieuwe technologie in de praktijk aantonen.

Het experiment

Rügen, een eiland in de Oostzee, viel om meerdere redenen in de smaak. Om te beginnen is het geen groot eiland, waardoor de beperkte actieradius van de EV's in veel gevallen toereikend was. Daarnaast heeft het eiland veel natuurgebieden die extra gebaat zijn bij stille, schone voertuigen. Tot slot was de stroomvoorziening op het eiland dankzij windenergie al grotendeels 'groen', waardoor het opladen van de auto's het milieu niet extra belastte. In financieel opzicht was de ligging van het eiland in de voormalige DDR geschikt. De Duitse overheid wilde de uitwisseling van kennis met het oosten bevorderen, waardoor men een extra subsidiepotje aan kon wenden. In totaal droeg de Duitse overheid 60 miljoen DM bij aan het experiment. Omgerekend naar euro's is dit ongeveer €30,6 miljoen. Tot op heden is dit het grootste experiment dat in Duitsland met elektrische auto's is uitgevoerd.

De elektrische Mercedes-Benz 190

Aan het experiment namen onder meer Mercedes-Benz, BMW en Volkswagen deel. Diverse bedrijven, waaronder taxidiensten, mochten gratis gaan rijden met de elektrische auto's. Ze hoefden alleen te betalen voor de gebruikte stroom. Op deze manier konden de fabrikanten de functionaliteit en betrouwbaarheid van de auto's in de praktijk beoordelen. In totaal reden er 60 elektrische auto's rond op het eiland. Mercedes-Benz bood omgebouwde 190E's aan, terwijl BMW met de E-mobil een 3-serie coupé (E36) voorzag van batterijen. Volkswagen kwam op de proppen met de Golf III City Stromer en een elektrische variant van de Transporter T3. Waar moderne EV's krachtig en snel zijn, waren deze auto's dat allerminst. De batterijen gebruikten sodiumchloride en nikkel en waren daarmee veel minder effectief dan de huidige lithium-ionbatterijen. De Golf haalde een actieradius van 90 km in de stad, de E36 kwam ongeveer 150 km ver. Toch maakte men toen ook al gebruik van technologieën die vandaag de dag nog steeds gangbaar zijn. Mercedes en Volkswagen pasten het regeneratief remmen bijvoorbeeld al toe.

Praktisch nut

Ondanks de grote mate van overheidssteun leidde het experiment op Rügen niet tot een massale doorbraak van EV's. Dat kwam niet omdat de auto's in de praktijk niet bleken te werken. Sterker nog, ze waren veelal behoorlijk betrouwbaar. Eén elektrische Mercedes-Benz 190 reed 100.000 km gedurende een jaar zonder noemenswaardige problemen. Er bleken echter nog wel wat andere struikelblokken te zijn. De batterijen waren nog niet efficiënt genoeg en bovendien behoorlijk duur. Daarbij waren de gebruikte materialen zich moeilijk te recyclen en was er op landelijk niveau geen toereikende laadinfrastructuur aanwezig. Op het eiland Rügen zijn de afstanden veel korter, waardoor het experiment wat betreft de bruikbaarheid van de auto's een vertekend beeld gaf. De auto-industrie zag weinig marktpotentieel voor EV's en richtte zich liever op de optimalisatie van de verbrandingsmotor.

De Golf III City Stromer

Verder heeft de Duitse overheid de ontwikkeling van vernieuwende concepten behoorlijk geremd. In 1994 presenteerden de betrokken autofabrikanten in samenwerking met batterijproducenten en nutsbedrijven een voorstel aan de overheid. Met het juiste raamwerk aan maatregelen was de schatting dat er in het jaar 2000 een half miljoen elektrische auto's konden rondrijden in Duitsland. Als suggesties voor deze maatregelen noemde men belastingvoordelen, milieuzones en het bouwen van een toereikende laadinfrastructuur. De overheid negeerde het -de skeptici hadden gewonnen- en de industrie kwam er vervolgens niet meer op terug. Nu, ruim 25 jaar later, zien we dat overheden deze maatregelen alsnog nemen. Het Rügen-experiment was zijn tijd dus eigenlijk ver vooruit.