De Elon Musk van de vorige eeuw heette Preston Tucker

Een van de markantste persoonlijkheden van de hedendaagse automobielwereld is onweerlegbaar Elon Musk. Lang voordat hij zijn eerste luier vulde, werd de industrie gekleurd door iemand die niet onderdeed voor de man die Tesla groot maakte: Preston Tucker, geboren op 21 september 1903 in Capac, een kilometer of vijftig ten noorden van het kloppende hart van de Amerikaanse automobielindustrie. Zijn wiegje moet met het hoofdeinde richting Detroit hebben gestaan, want nog voordat Preston de baard in de keel krijgt, rijdt hij al auto. Terwijl Detroit vooral heel veel nieuwe auto’s maakt, is de jonge Preston druk met het oplappen en weer verkopen van afgedankte exemplaren. Het snelle wagenpark doet Tucker besluiten bij de politie te gaan.

Benzinebloed

Een dikke 13.000 kilometer en een kleine zeventig jaar van dit verhaaltje verwijderd kijkt een kleine Elon Musk gretig de wereld in. Het is 28 juni 1971 als in het welgestelde gezin Musk in het Zuid-Afrikaanse Pretoria de eerstgeborene ter wereld komt. Waar bij Tucker het benzinebloed onder de rook van Detroit op hem neerdaalt, krijgt Musk het avontuurlijke ondernemerschap met de paplepel ingegoten. Zijn vader is zakenman, die net als zijn opa graag achter de stuurknuppel van een vliegtuig kruipt. De kleine Elon schijnt geen gemakkelijke jeugd te hebben gehad. Volgens zijn moeder was hij een verlegen jochie en daarom een geliefd mikpunt van pestkoppen.

Politiecarrière

Op zijn 18e vertrekt Musk naar Canada en een jaar later vinden we hem terug als student natuurkunde en economie in Ontario en ­later Pennsylvania. Op die leeftijd is ­Preston Tucker met heel andere dingen ­bezig. Hij trouwt op zijn 20e en het echtpaar runt een benzinestation, terwijl Preston ook nog eens lange uren maakt aan de lopende band van Ford. Zijn moeder heeft zijn politiecarrière in de kiem gesmoord. Na een korte periode als pomphouder en fabrieksarbeider klopt Tucker opnieuw aan bij de lokale hermandad, maar ditmaal ­verprutst hij zijn toekomst als agent zelf. Op een creatieve manier, dat moet gezegd: hij brandt een gat in het dashboard van een surveillanceauto, zodat de hitte van de ­motor de winterkou kan verdrijven. Dat kan zijn chef niet waarderen en Tucker moet pet en fluitje weer inleveren. Hij wordt auto­verkoper en komt in de jaren 30 terecht in de racerij.

Musk vult zijn dagen daarentegen in de collegebanken en heeft allerlei baantjes en projecten bij internetbedrijven. Hij is 24 jaar wanneer hij samen met zijn jongere broer Kimbal, nog een derde man en een kapitaalinjectie van zijn vader Zip2 opzet, een bedrijf dat digitale stedengidsen maakt. Nog geen vier jaar later verkopen ze de zaak en heeft Elon Musk, nog geen 27 jaar oud, zijn eerste 22 miljoen dollar binnen.

Preston gaat failliet

Rond diezelfde leeftijd heeft Tucker een logistiek bedrijfje, maar zakendoen zit hem duidelijk minder in het bloed. Waar Elon de miljoenen ziet binnenstromen, gaat Preston failliet. Hij laat zich niet uit het veld slaan. Tucker is op de Indianapolis Speedway een flamboyante, geliefde verschijning en hij maakt veel interessante vrienden. Louis Chevrolet neemt zijn hoed af wanneer zijn pad dat van Tucker kruist. Wellicht de belangrijkste vriend die Tucker op Indianapolis opdoet, is de vooraanstaande race­wagenbouwer Harry Miller. In 1935, twee jaar na Tuckers faillissement, leidt dat tot de firma Miller & Tucker, die met wisselend succes racewagens bouwt.

Van X.com naar PayPal

Ook Musk zit rond zijn dertigste niet stil, ­hoewel hij dat met die 22 miljoen dollar op zak en een niet eens zo sobere levensstijl gemakkelijk tot zijn honderdste jaar had kunnen doen. Hij gebruikt het met de verkoop van Zip2 verworven vermogen om een online bank op te zetten, X.com. Dit mondt later uit in het voor ons veel bekendere PayPal. In 2002 wordt het bedrijf van de hand ­gedaan voor het kerngezonde bedrag van anderhalf miljard dollar. De transactie ­reduceert Musks vorige klapper tot een nat rotje: het voormalige pispaaltje uit Pretoria steekt van dat bedrag 176 miljoen dollar in eigen zak. Bij astronomische bedragen ­horen astronomische ambities en na wat ­geflirt met andere organisaties die to Mars and beyond willen reizen richt Musk zijn ­eigen SpaceX op. Dat grapje kost hem ­honderd miljoen dollar, maar hé, een ­hobby mag geld kosten.

De dampkring in en uit

Net als Musk wordt het ook Tucker te heet onder de wielen, zij het dat in 1940 de dampkring van de aarde ambitieus genoeg is. Hij richt de Tucker Aviation Corporation op. In de loop van de jaren 30 begint het op geopolitiek niveau nogal te rommelen. Tucker bedenkt een snel tactisch gevechtsvoertuig, waarvan hij hoopt dat het in geval van oorlog met de nazi’s op het slagveld het verschil kan maken. Wanneer de Nederlandse strijdkrachten belangstelling tonen, voegt Tucker de daad bij het woord. Hij bouwt een prototype van een opmerkelijk voertuig. Het bestaat uit rechte vlakken die door scherpe hoeken verbonden zijn, waardoor het sterke gelijkenissen vertoont met de Tesla Cybertruck van bijna tachtig jaar later. De Nederlandse belangstelling is voor Tucker hoopgevend, maar blijkt op 10 mei 1940, wanneer de Duitse krijgsmacht ons land onder de voet loopt, niets meer waard. Tucker probeert het Amerikaanse leger nog warm te maken voor zijn Tucker Combat Car, maar slaagt daar niet in en dat blijkt het prenatale einde voor de Tucker Tiger, zoals het karretje ook wel werd genoemd.

Falcon 9

Ruimtevaart blijkt voor Musk geen raketwetenschap, want al na vier jaar maakt zijn zelfontwikkelde raket de eerste testvlucht. Musk gaat bijna failliet, maar de aanhouder wint en in dit geval wint Musk ook het vertrouwen van NASA, dat vervanging nodig heeft voor de gepensioneerde Space Shuttle. In 2012, tien jaar na de oprichting van SpaceX, legt de Falcon 9 voor het eerst aan bij het ISS. Alleen taxi spelen voor NASA is niet genoeg voor Musk, want met Starlink begint hij aan het uitzetten van een satellietnetwerk waarmee zelfs de meest godvergeten uithoeken van de planeet internetdekking krijgen.

Oorlogsmaterieel

Preston Tucker ontwerpt gedurende de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog een gevechtsvliegtuig, Tucker XP-57 genaamd. Zoals Musk met zijn Falcon NASA weet te imponeren, zo weet Tucker met zijn vliegtuig de interesse van het Amerikaanse leger te wekken. Net als Musk gaat Tucker tijdens de ontwikkeling door diepe dalen, maar anders dan Musk verliest hij gedurende die periode de belangstelling van overheidswege en zijn XP-57 ontstijgt daarom nooit de tekentafel. Hij verkoopt zijn bedrijf vervolgens aan een producent van oorlogsmaterieel. Kort daarop, we schrijven 1943, begint hij de Tucker Corporation, waarmee hij pas echt geschiedenis gaat schrijven.

Tesla Roadster

Hoewel Musk zijn handen vol moet hebben aan SpaceX, heeft hij nog tijd en geld over om zich in te kopen bij een fabrikant (to be) van elektrische auto’s. Daar bemoeit hij zich met de ontwikkeling van het eerste productiemodel, de Tesla Roadster. De sportwagen heeft in 2008 al een actieradius van bijna vierhonderd kilometer, waaraan menig EV vandaag de dag nog een puntje kan zuigen. Dat lukt de Roadster mede dankzij de inzet van een lithium-ionbatterij, tegenwoordig de standaard, maar toen een primeur. Dat maakt van de Tesla Roadster ontegenzeglijk een pionier, net zoals de Tucker 48 Sedan in zijn tijd.

The Big Three

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het grootste deel van de industrie ingezet voor de wapenproductie. Nu de oorlog voorbij is, hebben The Big Three het veel te druk met het terugzetten van de boel naar de situatie voor de Japanse fly by over Pearl Harbor en zo kan het gebeuren dat je, op zoek naar een nieuwe auto, bent aangewezen op iets wat jaren geleden is ontwikkeld en ontworpen. Dat moet anders, denkt Preston Tucker, en dankzij zijn eigen kleinschaligheid kán dat ook snel anders, besluit hij. Tucker bedenkt zijn car of tomorrow. De auto die hij voor zich ziet, blinkt uit door zijn futuristische design, innovatieve gadgets en vooral door veel veiligheid. Dat laatste is belangrijk, want, zo zegt hij, De Grote Drie bouwen liever onveilige auto’s teneinde de kosten te drukken en de winst te maximaliseren dan aan de veiligheid van hun klanten te denken.

Tucker 48

Het uiterlijk van de auto is op papier gezet door de bekende ontwerper George S. ­Lawson, en kenmerkt zich door wulpse ­lijnen, een coupé-achtige achterkant en nog het meest door de spits toelopende neus die eindigt in een derde, met de besturing ­meedraaiende koplamp. Al gedurende het ontwerpproces zorgt Tucker voor de nodige publiciteit om het publiek klaar te stomen en meningen te peilen. De eerste schetsen laten onder meer een centraal geplaatste bestuurdersstoel en vleugeldeuren zien, maar die extravaganties halen het productiestadium niet. Dat geldt wel voor onder meer ingebouwde rollbars, een invouwbare stuurinrichting, een overzichtelijk dashboard met alles binnen handbereik, een zachte bekleding en een voorruit die niet kan breken dan wel bij een botsing uit de sponning springt. De motor, een 160 pk sterke 5,5-liter zescilinder boxer van Aircooled Motors (maar omgebouwd naar waterkoeling), komt achterin. De gehele aandrijflijn hangt met zes bouten aan een subframe en kan binnen minuten worden verwijderd voor onderhoud.

Grootste fabriek ter wereld

De Tucker 48 is een uiterst geavanceerde auto. Tucker zelf, niet gehinderd door veel bescheidenheid, noemt zijn creatie ‘the first completely new car in fifty years’. Waar of niet, de 48 maakt de gevestigde orde knap nerveus. Ondertussen brengt hij alles in gereedheid om met zijn 48 de automobielwereld van zijn tijd te veroveren. Hij huurt de Dodge Chicago Aircraft Plant. Op dat moment is het de grootste fabriek ter wereld, wat symbolisch is voor de ambities van Preston Tucker.

Voorschot op succes

Terwijl Elon Musk zijn nieuwe bedrijven zelf kan financieren, geldt dat niet voor Preston Tucker. Met alleen de bank redt hij het evenmin, maar wat Tucker dan wel weer gemeen heeft met Elon Musk is zijn vindingrijkheid. Wetend dat de wereld reikhalzend uitkijkt naar de productieversie van zijn auto, verkoopt hij licenties om straks dealer te mogen worden. Dat brengt al een aardig startkapitaal op, maar hij gaat nog verder. Wie straks een Tucker 48 wil kopen, kan bij Preston vast wat voorpret aanschaffen in de vorm van accessoires als bijpassende koffersets, stoelhoezen en de radio. Om te begrijpen waarom mensen dat zouden doen, moet je weten dat kort na de oorlog nieuwe auto’s niet aan te slepen zijn, waarbij veteranen ook nog eens voorrang genieten op wat er wél wordt geleverd. Door vast accessoires te kopen, krijg je bij Tucker een gegarandeerde productieplaats. Het is een creatieve manier om een voorschot op je succes te nemen. Spoedig zal blijken dat de overheid daar heel anders over denkt en dat zal Tucker als automerk fataal worden.

Tesla Model S

Elon Musk is een stuk voortvarender van start gegaan. De elektrische roadster is natuurlijk een leuk openingsakkoord, maar van de in totaal 2.500 stuks die er worden verkocht kan de tent niet draaien. In 2012 volgt daarom de eerste personenauto: de Model S is de 48 van Musk, waarna hij zijn repertoire kan uitbouwen met de Model X, de Model 3 en de Model Y. Inmiddels zijn de Cybertruck, een vracht­wagen (de Tesla Semi), en een nieuwe roadster in de maak.

Wanneer Preston Tucker in de zomer van 1947 ten overstaan van drieduizend gasten zijn 48 feestelijk onthult, gaan er dingen fout. Dat de champagne waarmee zijn dochter het prototype doopt over zijn vers gesteven pak gutst, kun je nog grappig vinden; zelf staat hij in elk geval te schuddebuiken op het podium. Minder hilarisch vindt hij hoogstwaarschijnlijk dat er twee draagarmen bezwijken en dat de motor zo rumoerig is dat hij de band aanmoedigt om zo hard te spelen als ze kunnen om dat te verbloemen. Omdat het prototype nogal waggelt en de achteruit aanvankelijk niet werkt, insinueert een columnist dat de ­Tucker 48 een poging tot fraude is. In die tijd kunnen kleine auto­fabrikanten een staatssubsidie krijgen (laat Ursula von der Leyen het niet horen) en de columnist vermoedt dat het Tucker daarom te doen was. Alleen heeft Tucker er nooit om ­gevraagd – en dat geld heeft hij ook nimmer ontvangen.

Waakhond blijkt bloedhond

Het trekt wel de aandacht van de financiële waakhond SEC, net als de ongebruikelijke manier waarop Tucker bij toekomstige dealers en klanten geld ophaalt. Het loopt uit op een aanklacht en op rechtszaken. Andermans ellende is voor sommigen dubbele pret, zodat de media de zaken op de voet volgen. Wanneer de bekende radiopresentator Drew Pearson opnieuw beweert dat de Tucker 48 nooit is bedoeld als productieauto, duikelt het aandeel Tucker van vijf naar twee dollar, wat voor het bedrijf een verlies van bijna zes miljoen betekent. Om Pearsons ongelijk te bewijzen, rijdt Tucker in een voltooid model urenlang rondjes om diens kantoor. Het is niet ­bekend of dat indruk maakt, wel dat de beursval het faillissement betekent voor het veelbelovende, jonge merk. Slechts ­vijftig exemplaren hebben de gigafabriek dan verlaten.

Dat Tucker van alle aanklachten wordt ­vrijgesproken, kan aan de ondergang niets meer veranderen. En evenmin helpt het dat de openbaar aanklager, die hem als een bloedhond aan de kuiten hing, later zelf wordt veroordeeld voor corruptie, samenzwering en meineed. Opmerkelijk is dat ­dezelfde SEC bijna driekwart eeuw later Elon Musk verdenkt van handel met voorkennis en het verspreiden van misleidende berichten. De twee krijgen het vaker met ­elkaar aan de stok, maar terwijl de SEC Tucker Corporation sloopt, komt het met Musk tot schikkingen, zodat die kan doorgaan met Tesla. En SolarCity. En ­Neuralink. En SpaceX. En The Boring Company. En Hyperloop. En Twitter. En ga zo door.

Hetze tegen Tucker

Tucker en Musk gelden beiden als grote geesten met een vooruitziende blik en een ongekende veerkracht. Tucker is inmiddels vergeten, Tesla is het waardevolste automerk ter wereld. En terwijl Preston ­berooid overleed, is Elon ’s werelds rijkste man. En een druk baasje. Tucker, ten slotte, is er altijd van overtuigd geweest dat het de grote autofabrikanten waren die achter de hetze tegen hem en zijn auto zaten. Het is niet te geloven: toch blijft Preston na de val van zijn levenswerk optimistisch. “Zelfs Henry Ford ging de eerste keer op z’n bek”, schijnt hij te hebben gelachen na het faillissement. Hij vertrekt naar Brazilië om daar een sportwagen te bouwen. Niet onder zijn eigen naam, want het recht is verkocht in het faillissement, maar als Carioca.

Miljoenen waard

Zover komt het niet. Het OM en de Grote Drie hebben Tucker niet klein gekregen, de Grote Boze K wel. Op tweede kerstdag 1956 overlijdt een van de grootste vernieuwers in de automobielindustrie, 53 jaar oud, aan longkanker. Zijn automerk is nooit geworden wat hij zich erbij had voorgesteld, maar het zou Preston Tucker vast goed hebben gedaan te weten dat de zeldzame exemplaren van de Tucker 48 tegenwoordig op ­veilingen miljoenen opleveren.