Dankzij 500e kan Fiat weer testen op beroemde testbaan op dak

Daar is de befaamde kombocht, we moeten hem even in ons opnemen. We stoppen, doen het raam naar beneden, steken ons hoofd naar buiten en sluiten onze ogen. We staan halverwege de kombocht en ademen diep in en uit, waarna we ons weer even in de jaren 50 wanen. Het is als een reis door de tijd. We denken terug aan het bont gekleurde spektakel dat zich hier vroeger knetterend voltrok. Het hese zingen van de tweecilindermotortjes, 600 cc, 16,5 pk, die zich achter in de kleine ­charmante karretjes bevonden. Ze waren felblauw, rood en groen. Het rook naar olie, naar gelode benzine, naar verbrand rubber. Ja, zo moet het er hierboven in de autohemel aan toe zijn gegaan. En nu? Nu is het doodstil. “Hé, wakker worden. En probeer de volgende ronde een beetje op je baan te blijven!”

Fotografen gaan niet altijd subtiel te werk als ze je weer met beide benen op de grond willen zetten. We zijn hier om te werken. Daar komt bij dat het bij hoge uitzondering is dat de medewerkers van Fiat ons op het testparcours hebben toegelaten, hier op een hoogte van 28 meter. We mogen de geschiedenis nieuw leven inblazen.

We bevinden ons in Lingotto, een stadsdeel van Turijn en de thuisbasis van de Italiaanse autofabrikant. Lingotto is ook de naam van een voormalige autofabriek, waarvan de bouw in 1916 begon. Je hoeft geen architectuurstudie te hebben afgerond om te zien dat we met een monumentaal pand van doen hebben. Het verhaal gaat dat Giovanni Agnelli (1866-1945) bij Ford in Detroit op bezoek was en onder de indruk raakte van wat hij daar zag. Hij besloot een moderne productielocatie te laten bouwen voor zijn Fabbrica Italiana Automobili Torino, kortweg Fiat. In de periode 1915 tot 1918 kocht de oprichter 378.000 vierkante meter land op aan de rand van Turijn, waarvoor hij 55 koopcontracten met grondeigenaren moest sluiten. In 1916 begon de bouw, tien jaar ­later was de fabriek klaar. En nu rijden wij hier rond, in een elektrische nakomeling van de aloude 500.

De elektrische versie moet zich eerst een weg naar boven banen, etage na etage. Daarbij blijkt hij stil, wendbaar en snel, als een soort mini-Ferrari. We beseffen dat hij in deze betonnen wereld ongeveer twintig uur sneller op het dak belandt dan de Fiats van vroeger. Die moesten immers eerst nog worden gebouwd. Daarbij schoven ze elke keer een etage op naar boven.

Van onder naar boven gebouwd

Fiat gaf indertijd ingenieur Giacomo ­Matté-Trucco (1869-1934) de opdracht zich te bekommeren om project Lingotto. Hij creëerde twee lange hoofdprofielen met een lengte van elk 507 meter en een breedte van 24 meter. Op vijf etages werden vanaf 1923 de auto’s ‘van onder naar boven’ gebouwd en als het productieproces was voltooid, ­reden de Fiat-medewerkers een rondje over het testparcours op het dak, dat een lengte heeft van circa een kilometer. Zo controleerden ze de kwaliteit. Als er iets klapperde of trilde, ging de auto terug naar beneden.

Laatste was een Lancia Delta

In nog net geen zestig jaar tijd werden in ­Lingotto zo’n tachtig automodellen ­gebouwd, waarvan de Fiat 500 natuurlijk het meest bekende voorbeeld is. Als laatste auto verliet in 1982 een Lancia Delta de ­fabriek, uiteraard na een rondje te hebben gereden over het ­vermaarde dak. In de jaren 30 zagen ze bij Fiat langzamerhand in dat een productieproces dat over meerdere ­etages is verdeeld niet bijster ­efficiënt is. Bovendien was de fabriek te klein geworden. Vier kilometer ofwel tien minuten ­verderop kwam in Mirafiori een nieuwe ­fabriek van de grond en daarin rolden ­vanaf 1939 de eerste ­auto’s van de band.

Emissieloos

Fast forward naar 2022. Geen tweecilinder achterin, nu drijft een elektromotor in het vooronder de Fiat 500 aan. En in plaats van 21 liter benzine in de tank hebben wij de ­beschikking over een accupakket met een bruikbare capaciteit van 37,3 kWh.

Dat we hier überhaupt mogen rijden, ­hebben we te danken aan deze auto: een Fiat 500e, oftewel een EV in plaats van een auto met verbrandingsmotor. ­Alleen emissieloze modellen mogen dit dak nog ‘betreden’, want benzine willen ze hier niet meer ruiken. Lingotto wordt groen! Het is een groots project dat La Pista 500 heet. De aanplant van 40.000 gewassen moet de voormalige testbaan omturnen in de grootste daktuin van Europa, die voor iedereen toegankelijk is. Het is de bedoeling dat hier uiteindelijk 300 verschillende plantensoorten groeien, waarbij vooral is gekozen voor snel groeiende soorten. En alleen elektroauto’s mogen als gezegd nog over de ­testbaan rijden. Zoals wij vandaag.

Als je alleen maar rondjes rijdt – 443 meter rechtuit, even naar links sturen, dan het stuur weer recht zetten en na 443 meter weer insturen – voel je je als een hamster in een looprad. Als je echter af en toe remt zonder het ­rempedaal in te trappen, oftewel de stroom recupereert en weer terug laat vloeien naar de accu om de stroom vervolgens weer te benutten voor vurige sprintjes, waan je je opeens Speedy Gonzales, of Jerry op de vlucht voor Tom.

De elektrische 500 voelt tijdens het rijden lekker lichtvoetig, vlot en brutaal aan. Dit zou in het benzinetijdperk niet mogelijk zijn geweest. Hij ligt in de kombocht zo strak op de weg dat je even twijfelt of ze hem niet per ongeluk hebben voorzien van Ferrari-veren en hij schiet met zijn koppel van 220 Nm zo enthousiast van zijn plek dat het voelt alsof de carabinieri ons op de hielen zitten.

Ons rode testexemplaar is een Fiat 500 Red, een speciale uitvoering met rode ­bestuurdersstoel. De Cabrio is uitgerust met een elektrisch bedienbaar vouwdak, hij komt met de grote accu 320 kilometer ver, hij laadt in 35 minuten met 85 kWh op van 10 naar 80 procent en hij staat voor een ­bedrag van €35.500 in de prijslijst. En hij wordt eindelijk weer in Turijn gebouwd, de bakermat van Fiat. Nee, niet in Lingotto, maar dat zal je gezien al het bovenstaande niet verbazen.

Winkelcentrum

Onder de testbaan bevinden zich vandaag de dag twee hotels, een winkelcentrum, een bioscoop en ruimtes die de universiteit van Turijn in gebruik heeft. Ons vlotte elektro-karretje zag het levenslicht in de fabriek in het nabijgelegen ­Mirafiori. Voordat we hem terugbrengen, drinken we eerst nog even koffie in een café naast de fabriek. We doen weer even onze ogen dicht. Als je hier zo midden in de stad diep in- en langzaam weer uitademt, is het alsof de nieuwe wereld aan je voorbijtrekt. Met een daktuin in plaats van een testparcours, rust in plaats van herrie, groen in plaats van grijs. Vroeger was echt niet alles beter.