Al jaren kritiek op boeteverhogingen, maar Justitie weigert aanpassingen

Krijg je een snelheidsboete van €300 en betaal je die niet binnen acht weken, dan wordt de boete met 50 procent verhoogd tot €450. Betaal je nog steeds niet, dan krijg je een tweede aanmaning. Het totale bedrag wordt dan nog eens verdubbeld naar €900, het drievoudige van de oorspronkelijke boete. De verhogingen zijn wettelijk vastgelegd.

Echt eerlijk is dat volgens Nadja Jungmann niet. Zij is lector en bijzonder hoogleraar schulden en incasso. "Met een juridische bril kun je de vraag stellen of dit soort verhogingen redelijk en proportioneel zijn. Je kunt je ook afvragen of ze niet te hoog zijn vergeleken met de extra kosten die gewone bedrijven mogen vragen." Door strenge regels mogen schuldeisers of gewone incassobureaus niet meer dan 15 procent aan kosten in rekening brengen. Die regels zijn er om te voorkomen dat mensen met schulden nog dieper in de problemen worden geduwd. Maar die regels gelden dus niet voor de overheid.

"Dat je een verhoging oplegt aan iemand die niet wil betalen vind ik prima", zegt jurist Roelof de Nekker. "Maar ik zie dat deze verhogingen ook terechtkomen bij mensen die dat niet kunnen betalen." Het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) is de uitvoeringsorganisatie die door de overheid is aangewezen om bekeuringen te incasseren. Het CJIB is verplicht de wet uit te voeren, maar ziet volgens een woordvoerder welke problemen de wetgeving rond verhogingen bij mensen veroorzaakt.

Die problemen zijn ook bij De Nekker bekend. "Ik heb er moeite mee dat er verhogingen worden opgelegd aan mensen die de boete niet kunnen betalen. Ze kunnen het aanvankelijke bedrag al niet betalen, laat staan de verhogingen of uiteindelijk een deurwaarder." Daarom pleitte vertrekkend CJIB-directeur Albert Hazelhoff er vorige week in een interview met de Leeuwarder Courant voor dat de percentages waarmee boetes na de betaaltermijn worden verhoogd flink omlaag moeten.

"Het CJIB is al jaren bezig om binnen zijn wettelijke uitvoeringsplicht meer ruimte te creëren. Bijvoorbeeld om maatwerk te kunnen bieden voor mensen met financiële problemen of problematische schulden", vertelt Jungmann. "Nu kun je bijvoorbeeld een betalingsregeling treffen, een pauzeknop laten indrukken en kan het CJIB zelfs de verhogingen terugdraaien. Die mogelijkheden had het CJIB eerder niet." Jurist De Nekker wijst er echter op dat mensen zelf contact moeten opnemen met het CJIB om voor deze maatregelen in aanmerking te komen. "Wie geen contact opneemt is de sigaar, en ik zie dat mensen met financiële problemen vaak geen contact zoeken."

Met de maatwerkmogelijkheden die het CJIB nu heeft is de politieke discussie over de flinke verhogingen volgens Jungmann overigens nog niet afgerond. Het incassobeleid is volgens haar slechts de invulling van de wettelijke verplichtingen die het CJIB heeft. "Kun je het de uitvoeringsorganisatie kwalijk nemen dat zij de wet uitvoert of moet je het de wetgever kwalijk nemen dat die de wet niet aanpast?" vraagt Jungmann zich af. De verhogingen die het CJIB in rekening moet brengen aan wanbetalers is volgens haar daarom echt een politieke keuze.