Achtergrond: Matthias Müller

Wanneer Martin Winterkorn in 2015 over zijn eigen voeten en Dieselgate struikelt, wordt zijn voorzittershamer bij Volkswagen AG overgenomen door Porsche-topman Matthias Müller. Hem wacht de zware taak het bezoedelde merk uit de modder te trekken. Dat blijkt een slopende klus; waar hij bij Porsche altijd zo relaxed en opgeruimd leek, komt Müller als CEO van Volkswagen AG eerder kortaf en snel geïrriteerd over.

Matthias Müller wordt in 1953 geboren in Chemnitz, dat dan een maand eerder is omgedoopt tot Karl-Marx-Stadt. Een echte 'Ossie' wordt hij echter niet, want twee jaar later ontvlucht de familie de DDR om zich in Ingolstadt te vestigen. De jonge Müller volgt bij Audi NSU-Auto Union een praktijkopleiding tot bankwerker om vervolgens in München informatica te studeren. Met dat diploma op zak keert hij in 1978 terug naar Audi, waar hij snel opklimt tot leidinggevende op de computerafdeling. Midden jaren negentig vinden we Matthias Müller terug als productmanager Audi A3 en dat doet hij goed, want even later heeft hij de planning van alle Audi-modellen onder zijn vleugels.

Hoewel hij zijn DDR-jaren niet bewust heeft meegemaakt, wordt hij er wel door gevormd, zei Müller ooit tegen de Duitse krant Die Welt. "Zelfbestemming en democratie waren kernwaarden in ons gezin en dat heeft later mijn manier van leidinggeven bepaald. Alleen wanneer ik mijn medewerkers zo veel mogelijk ruimte tot zelfontplooiing bied, komt de creativiteit en productiviteit van elk individu optimaal ten gunste van ons bedrijfssucces."

Müller mag dan een manager op topniveau zijn, hij is vooral ook een echte autoliefhebber. Dat heeft hij van geen vreemde, want zijn vader is eerst leider van het raceteam van DKW en later de baas van het Oost-Duitse circuit Sachsenring. Wanneer hij in 2010 bij Porsche begint, bestelt Müller een 911 Turbo S als dienstauto. In de Mille Miglia verschijnt hij aan de start achter het stuur van een 550 RS. Het is dan ook hier bij Porsche dat Müller het beste in zijn vel lijkt te zitten. "Müller ruikt naar Porsche, hij is verlaagd en heeft brede banden," zegt de voorzitter van de raad van toezicht Uwe Hück in die dagen over de nieuwe CEO.

Müller doet het in zijn vijf te korte jaren goed bij Porsche. Misschien wel té goed, want zijn prestaties ontgaan de familiepatriarch Ferdinand Piëch niet. Die wil daarom al in april 2015 de CEO van Volkswagen AG vervangen door Müller. Dat lukt hem niet. Sterker, het is Piëch die, wellicht voor het eerst in zijn lange, succesvolle leven, aan het kortste eind trekt. Winterkorn overleeft de dolk die zijn voormalig beschermheer in zijn rug probeert te steken, maar vijf maanden later valt hij voorover in dat andere mes dat we inmiddels kennen onder de naam Dieselgate. Müller moet zijn geliefde Züffenhausen verlaten om alsnog de leiding over het wonden likkende VW-concern op zich te nemen.

Het zijn misschien wel de zwaarste jaren in de geschiedenis van Volkswagen waarover Müller de scepter zwaait. Keer op keer moet hij door het stof, de ene aantijging volgt de andere op en de topmanagers staan bij wijze van spreken in de rij voor zijn kantoor om hun spullen te komen inleveren. De elektrificatie van de merken worden naar boven op de agenda geschoven en binnen die strategie is de keuze van de elektrisch gezinde Herbert Diess als Müllers opvolger dan ook een logische.