Het Audi-meisje met de banaan

Dat bleek toen de reclame-afdeling van Audi een foto van een rode Audi RS4 met een klein meisje op de socials gooide. Het cool-onverschillig tegen de neus leunende kind draagt een zonnebril en eet een banaan. Begeleidende oneliner: “Lets your heart beat faster – in every aspect.”

Geen speld tussen te krijgen. Dat doen Audi’s met de letters RS in hun naam nu eenmaal. Voor zover relativeringsvermogen Audi gegeven is, getuigt een stoer kijkend kind voor de dreigneus van dat rode mannending van een zeker naar Audi-maatstaven verfrissende ironie. De keus voor een meisje in plaats van het traditionele jongensdroomknaapje kan zelfs worden opgevat als lovenswaardig emancipatoir gebaar. Het is mij, kortom, niet gegeven enig kwaad te zien in deze advertentie.

Fout! In policor-kringen was het huis te klein. De reaguurders stapelden beschuldiging op beschuldiging. De Freudiaanse symboliek van de banaan, de schandelijke seksualisering van een kind! Wist Audi wel wat Audi’s doen? Kinderen doodrijden! Schande, schande!

Wat ik als fabrikant zou doen? Beleefd fuck you zeggen. Alsof één premiummerk met een wereldreputatie zo dom zou zijn om ook maar iemand opzettelijk voor het hoofd te stoten. Het kan altijd een klant zijn, en daar kun je er nooit genoeg van hebben. En had één Audi-manager hier seksisme in gezien, dan hadden we deze beelden nooit te zien gekregen. Maar ze zagen het geen van allen. Omdat het er niet was.

Maar hoe reageert Audi? Het bijt deemoedig in het stof met de domineestaal van de Goede Kant. “We hear you”, paait het de zeurbrigades met een van de afgrijselijkste clichés uit de moderne activistencultuur. Uiteraard herkennen ze zich niet in het geschetste beeld. Ze zijn bij Audi juist heel alert op kinderwelzijn, waar hadden ze anders die meer dan dertig veiligheidssystemen voor? Enzovoort. Sorry, sorry, sorry.

Die onnodige zelfvernedering neem ik Audi kwalijk. Het beseft niet half hoe het zichzelf en anderen in de vingers snijdt. Geef de cancel culture-terrorist een vinger en hij neemt je hele hand. Hier staat niets minder op het spel dan de vrijheid van expressie.

Nu al is in de publieke ruimte iedereen vogelvrij. In de genadeloze mediacultuur van nu zijn sociale media het podium geworden voor het uitventen van de eigen deugdzaamheid, die natuurlijk des te voordeliger uitkomt als de ander fout zit. Geen harde bewijzen? Niets aan de hand, dan maak je je opponent gewoon verdacht. Want smerigheid is in the eye of the beholder. Wat wij met onze geëscaleerde superioriteitsgevoelens door onze roze bril aan verborgen slechtheid wensen waar te nemen is a priori de waarheid, resistance is futile. Audi maakt zich schuldig aan racisme omdat wij dat vinden, dat is de bottomline. Die Audi-zaak had nog veel slechter kunnen aflopen. Als Audi een zwart kind met een banaan had laten optreden, of een te rolbevestigend wit jongetje, dan waren de gevolgen helemaal niet meer te overzien geweest.

En dat andere akkefietje dan over die Golf-commercial op Instagram in mei jongstleden? Die had de schijn wel ernstig tegen, zeg ik maar meteen. Een man van kleur wordt door een reuzenhand bij een nieuwe Golf weggehouden, en met een hatelijke vinger teruggetikt naar de voordeur van hotel Petit Colon, vertaalbaar als ‘de kleine kolonist’. Op het moment dat ter afsluiting stap voor stap de punchline ‘Der neue Golf’ in beeld glijdt, vormen de eerste zichtbare letters heel even het woord N-E-G-E-R. Oei. Dat is geen ongelukkige samenloop van omstandigheden meer, dat had nooit mogen gebeuren. In een tijd waarin interraciale verhoudingen zo onder het vergrootglas liggen hadden in Wolfsburg alle alarmbellen moeten afgaan.

Maar is een witte hand a priori racisme? Je zou het ook een voorbeeld van voltooide emancipatie kunnen noemen dat een mens van kleur in de sowieso volkomen karikaturale context van een stom filmpje aan het kortste eind trekt. Met een witte man en een zwarte hand was er niks aan de hand geweest, zo gevoelig liggen die dingen tegenwoordig. Als ik me niet vergis, zie ik in een andere Golf-commercial trouwens dezelfde vernederde man van kleur, in hetzelfde pak, in een volkomen gelijkberechtigde rol met zijn vriendin en een Golf dollen. En de soundtrack onder weer een ander Golf-clipje klinkt nou niet bepaald als witte rap.

Hier is weliswaar iets kolossaal verkeerd gegaan, de suggestie van racisme is alleen hierom al absurd, dat VW wereldwijd verkoopt aan mensen in alle kleuren van de regenboog. Van een opzettelijk discriminerend statement kan en zal geen sprake zijn geweest. De fout valt VW intussen des te zwaarder aan te rekenen omdat je weet dat iedereen voor de gevolgen zal bloeden. Natuurlijk kon VW niets anders dan verontschuldigingen aanbieden, maar elk nieuw excuus is een volledige schuldbekentenis die de vijand nieuwe stokken geeft om mee te slaan. Deze terreurbeweging is helaas alleen te stoppen door niet toe te geven.

Als woordvoerder van Audi zou ik de hysterici van de cancel culture graag met gepaste arrogantie van repliek dienen. Maar ik weet nu al zeker dat ik nooit de kans zou krijgen. Markt is markt. Overleven is inbinden. Tot niemand meer vrijuit kan spreken, tot alle luchtigheid is uitgebannen, tot alles en iedereen als verdachte geldt zolang het tegendeel niet is bewezen. We zijn al ver heen en nu begint dus ook de auto-industrie de knoet te voelen. Laten we de treurwilgen van de shame-cultuur die miserabele triomf niet gunnen. Let’s resist.