Waarom de Panda de ziel van Fiat is

Fiat groot geworden met kleine auto's

Fiat is groot geworden met kleine auto’s. Niet zomaar kleine auto’s, maar briljante kleine auto’s, die vanwege hun uitgekiende combinatie van prijs, prestaties, slim design en die typische Italiaanse charme uitgroeiden tot iconen. Uit hun midden komt ook dat ene model waarvan wij vinden dat die de ziel van Fiat als beste vertegenwoordigt.

Een ontboezeming als begin, als de lezer mij toestaat: schrijver dezes maakte zijn allereerste autometers in een Panda. Bij het autobedrijf waar ik in mijn adolescente jaren op zaterdagen als autopoetser werkte, was mij het rijden met auto’s ten strengste verboden. Alleen was mijn chef nergens te bekennen toen een Panda hoognodig van de wasplaats af moest. Achteruit, ook dat nog. En duwen ging niet.

Ik besloot dat het allemaal zo moeilijk niet kon zijn. Mis: mijn ene lompe werkschoen leunde vol op het kleine gaspedaaltje, terwijl de andere van de koppeling gleed. De Panda stoof daarop brullend en vooral angstwekkend kwiek richting een rij gloednieuwe Fiats. Mijn reactie was verbluffend effectief: ik stampte met beide voeten op de rem. Daar had die Panda niet van terug: hij stond abrupt stil, keurig met de motor uit. Alleen niet waar ik hem wilde hebben. Mijn door al het rumoer gealarmeerde chef was nu wel meteen ter plaatse en trok mij vloekend uit de auto. Er was geen schade, betoogde ik nog; de enige getuigen waren twee diepe sporen in het grind.

Ik besloot direct dat de Panda, die ik lafhartig de schuld van mijn onfortuinlijke escapade gaf, de vreselijkste auto aller tijden was: er viel met die iele pedaaltjes onmogelijk mee te rijden. Later (ik mocht mijn baantje zowaar houden) kon ik dat gelukkig nuanceren. Dat nu uitgerekend deze Fiat de redactionele lauwerkrans om zijn frêle schoudertjes krijgt geworpen, maakt dit verhaal er voor de redacteur van dienst niet eenvoudiger op. Gelukkig staat hij na rijp intern beraad vierkant achter die keuze – minstens zo vierkant als de Panda zelf is. Hoog tijd om uit te leggen waarom.

Grillig beeld bij Fiat: actueel gamma summier

In onze serie verhalen over modellen die de ziel van het betreffende merk als beste vertegenwoordigen, kijken we naar heden en verleden. Bij Fiat levert dat een enorm grillig beeld op, en dat komt vooral doordat het actuele gamma personenauto’s erg summier is. We noteren alleen de 500e, de 600/600e, de Panda en de Grande Panda. Wat je noemt een schrale opkomst, zeker voor wie Fiat in vroeger jaren heeft meegemaakt.

De modelpolitiek van de Italianen was meer dan eens onnavolgbaar, zeker toen duidelijk werd dat bewezen succesnummers opeens geen vervolg meer kregen. Neem de carrière van de Punto, waarvan de bloedlijn helemaal teruggaat naar de beroemde 127, maar in 2019 zomaar in het niets eindigde. Het feit dat hij toen al veertien jaar onderweg was, onderstreept dat Fiat niet bij machte (of van plan) was om een capabele opvolger te te brouwen. Onbegrijpelijk, zeker voor wie weet dat in dit deel van de Europese markt nog altijd de meeste auto’s worden verkocht, thans met de Renault Clio op kop.

Fiat 124 Sport Spider

Hetzelfde onbegrip geldt voor het immer belangrijke C-segment, waarin Fiat vanaf 1978 vertegenwoordigd was met achtereenvolgens de Ritmo, Tipo, Bravo/Brava/Marea, Stilo, andermaal Bravo en uiteindelijk de aantrekkelijk geprijsde, maar op sommige vlakken inferieure Tipo. En nu? Ook niets meer. Wel kregen we de 124 Spider. Leuk, maar het is niet het soort auto waarmee je op grote schaal inkomsten bij elkaar harkt. Het model riekte naar een hobbyproject van het hogere management.

Trouwens: wie kent de Fiat Sedici nog, die kloon van de Suzuki SX4? En waren er niet genoeg beter te behappen modellen te bedenken dan de controversiële Multipla, een MPV waar de goegemeente met een grote boog omheen liep? Het apparaat had hoongelach als standaardvoorziening.

Fiat Croma

De grote Fiats konden evenmin potten breken. De Croma uit 1985 was een goede, serieuze aanbieding, maar bleef achter zonder opvolger. De gelijknamige versie uit 2005 was een cross-over met ongemakkelijke proporties en vooral geen tastbare verwantschap met andere Fiats. Een geboren buitenbeentje. Dat de Italianen wel degelijk fantastische grote auto’s kunnen maken, bewees de grote zescilinder 130 uit 1969. Maar dat is weer een heel ander verhaal. Grote successen vierde Fiat vooral met kleine auto’s, zo luidt de eenvoudige conclusie. Ook in ons land, waar de Panda, Punto, Uno, 500 en Seicento samen de top 5 van de registraties bevolken. Het is niet meer dan logisch dat ons eremodel uit hun midden moest komen.

Treurig lot voor Cinquecento en Seicento

Zoals eerder al is geschetst, is de Punto – en daarmee vanzelf zijn geslaagde voorganger Uno – ondanks een miljoenenpubliek jammerlijk op een dood spoor gezet. En dat in een tunnel zonder licht aan het einde, nu Stellantis in dit toch spreekwoordelijke Fiat-segment kennelijk de voorkeur geeft aan een moeilijk te duiden Lancia. Een treurig lot was ook de Cinquecento en Seicento beschoren. Dit olijke duo, dat onder auto(sport)liefhebbers furore maakte in de vlotte Sporting-gedaante, ging in 2003 op in de toen nieuwe Panda. Die moest als kleinste Fiat sindsdien in zijn eentje het Italiaanse fort bewaken. Hij had verdraaid weinig met zijn illustere voorganger te maken, maar maakte wel goed wat het oermodel had gemist: uitgeroepen worden tot Auto van het Jaar.

Fiat Cinquecento

Fiat Seicento

Fiat pakte die titel tot nu toe maar liefst negen keer, meer dan welk ander merk dan ook, maar de Panda moest bij de verkiezing van 1981 nipt zijn meerdere erkennen in de Ford Escort. De Fiat 500 kreeg de titel wel, in 2008. In onze ‘ziel-verkiezing’ neemt dat model inmiddels overtuigend de tweede positie in. Even was er twijfel, want juist de 500 laat op magnifieke wijze zien hoe je oud en nieuw met elkaar kunt verenigen. Bovendien heeft Fiat de 500 met zijn tijd mee laten gaan door hem te elektrificeren en heeft hij daarbij nog niets van zijn (of haar) oorspronkelijke charme verloren.

Oorspronkelijke Panda wegens slimme eenvoud

Toch heeft de oorspronkelijke Panda onze voorkeur, en dat zit hem in zijn kwaliteiten als … Fiat. Terwijl de 500 zich bewust of onbewust met een sfeer van stijl en exclusiviteit omringt, en daardoor mede gezien mag worden als een luxueus mode-accessoire, is de Panda precies het tegenovergestelde. Zijn charme en aantrekkingskracht komen puur voort uit slimme eenvoud, net als bij de Citroën 2CV en Renault 4.

De Panda bood miljoenen mensen mobiliteit in de breedste zin van het woord. Denk ter illustratie aan de beroemdste autoreclame uit de vaderlandse tv-geschiedenis, waarin op grappige wijze werd getoond dat de Panda de auto was waarmee je iedereen kon uitlachen. De onderliggende boodschap was uiterst serieus, want de ‘eigenwijze dondersteen’, zoals hij ook werd aangeprezen, kwalificeerde zich naar wens tegen minimale kosten als gezinsauto, verhuiswagen, mobiele reiswieg en meer.

In de Fiat Panda lach je iedereen uit, zei de tv-reclame in de jaren 80.

Huisvriend Giugiaro tekende Panda

Ontwerper Giugiaro creëerde een meesterwerk, dat Fiat vanwege de eenvoudige constructie tegen minimale kosten kon produceren, dat er desondanks appetijtelijk genoeg uitzag en waarin iedereen zich prima kon vertonen. Een auto die weliswaar in de laagste prijsklasse viel, maar die minder over de financiële positie van de bestuurder zei dan over diens verlangen om een kleine alleskunner voor de deur te zetten. Een auto als huisvriend.

Veelzeggend over de grote aantrekkingskracht van de Panda is dat hij maar liefst 23 jaar zonder ingrijpende aanpassingen in productie is gebleven. Een geweldige prestatie, die nog meer gewicht krijgt wanneer je zomaar wat van zijn jaargenoten de revue laat passeren; ook de Renault Fuego, Honda Quintet, Talbot Solara en Audi 200 stammen uit 1980 en zijn stuk voor stuk na enkele jaren van het toneel verdwenen.

Zo niet de Panda, die na de productiestop van een kleine 4,5 miljoen stuks in 2003 in elk geval van naam onafgebroken verkrijgbaar is geweest. Geen Fiat zonder Panda, dus. Inmiddels is er de Grande Panda, die nota bene groot genoeg is om als Grande Punto de markt op te gaan. Hoe dan ook, het verheugt ons dat het fenomeen Panda in Italië – lees: in de beleidsplannen van Stellantis – nog steeds een rol mag spelen. En het onderstreept onze keuze des te meer.

De oer-Fiat Panda hield het in de showrooms uit tot begin dit millennium.

Fiat Panda 4x4