De BMW Z3 had een stroeve start, maar een mooie eindsprint

Hoe zag het aanlooptraject eruit?

Het was voor BMW aan het begin van de jaren 90 duidelijk dat het modellengamma aan uitbreiding toe was. Het merk zag enorme kansen buiten de traditionele 3-, 5- en 7-serie. Om niet  op één paard te wedden, koos BMW ervoor om nieuwe modellen te ontwikkelen op bestaande platforms of licht aangepaste versies van bestaande platforms. Een goed voorbeeld was de 3-serie Compact, die aan de voorzijde sterk leunde op de toen actuele E36 3-serie, maar aan de achterzijde juist de eenvoudige achteras van de E30 gebruikte. Het platform heette dan ook E36/5, om het onderscheid met de echte 3-serie aan te geven. Dat platform leek BMW vervolgens uitermate geschikt om als basis te dienen voor een sportieve tweezitter en zo werd de Z3 geboren. Althans: de roadster, want de coupé was aanvankelijk helemaal niet gepland.

Hoe werd hij onthaald door pers en publiek?

In eerste instantie eigenlijk niet zo heel erg enthousiast. De combinatie van curieuze styling en het feit dat er louter viercilinders in lagen, deed nogal afbreuk aan het stoere sportwagenimago dat BMW de Z3 graag had willen aanmeten. Ook de weinig verfijnde product placement in de James Bond-film ‘GoldenEye’, waar de auto welgeteld één scene over een weg rijdt zonder enige gadgets te gebruiken, maakte geen indruk. Pas met de komst van de zescilindermodellen werd de BMW een serieuze concurrent voor de SLK’s en Boxsters van deze wereld.

Hoe revolutionair was hij eigenlijk?

Niet. Het idee van een sportief bedoelde, open auto met een in lengte geplaatste motor en achterwielaandrijving was zelfs in de jaren 90 al behoorlijk antiek. Daarbij maakte de Z3 net als de 3-serie Compact gebruik van een mix van ondersteldelen. De voorzijde was voor zijn tijd keurig modern, want dat was afkomstig van de E36 3-serie. De achterzijde leende hij echter van diens voorganger, de E30. In verhouding tot een Mercedes SLK of Porsche Boxster was het allemaal tamelijk conservatief.

Wat waren de keuzes bij de marktintroductie?

Die waren nogal beperkt. Je kon kiezen uit een roadster met een achtkleps 1,8-liter viercilinder met maar liefst 115 pk of een iets minder archaïsche 1.9 met vier kleppen per cilinder en 140 pk, die laatste ook met automaat. Voordat er een beetje vuurwerk onder de motorkap kwam te liggen, was het inmiddels 1997.

Wat waren zijn concurrenten?

Hoewel de voor de hand liggende concurrenten van de andere premiummerken afkomstig zouden moeten zijn, was de Z3 door de tamme motorisering in eerste instantie eerder een concurrent voor MG’s en de Mazda MX-5. Pas met de komst van de sterkere en sportievere versies en een behoorlijk grondige facelift in 1999 kon de Z3 meedoen met de andere premiummerken en werd de Z3 een echte concurrent voor de SLK, de Boxster en de inmiddels gearriveerde Audi TT.

Nog bijzonderheden tijdens zijn levensloop?

Nou, behoorlijk. Een handjevol BMW-ingenieurs was dermate teleurgesteld met het slappe chassis dat ze in hun eigen tijd een veel stijvere coupé ontwikkelden. Daarbij begonnen ze met een M, vandaar dat alle coupés de belachelijk brede achterzijde hebben en bij de roadster alleen de M’s. Die coupé-versie (die tegelijk met de facelift van 1999 kwam) was nog veel controversiëler gestileerd dan de roadster en werd in de volksmond al gauw clownsschoen of honkbalpetje genoemd. Met de komst van een echte M-versie met 3,2-liter zescilinder, sperdifferentieel en serieus aangepakt onderstel groeide de Z3 uit tot een van de best sturende sportwagens in het segment.

Welke uitvoering spreekt het meest tot de verbeelding?

Dat hangt er een beetje van af of je de V12 mag meetellen. Ja, dat lees je goed: er is een BMW Z3 met V12-motor. Dat gaat echter om een enkel exemplaar dat door BMW in elkaar is gesleuteld als bewijs dat de motorruimte van de Z3 behoorlijk efficiënt was. Het prototype was een volledig functionele roadster en figureerde eind jaren 90 in een reportage van het Duitse Auto Zeitung. Voorzien van de V12 uit onder meer de 8-serie en een zesbak was het nogal een Frankenstein-project. Maar als het gaat om een variant die je in beginsel zou kunnen kopen: een heel late Z3 M Coupé met de 3,2-liter zescilinder.

Wat is de impact van de BMW Z3 geweest?

Na de behoorlijk exclusieve BMW Z1 was de Z3 de eerste in serie geproduceerde BMW-roadster in decennia. Uiteindelijk werd het model voor BMW best een mooi uithangbord en een commercieel succes. Dat succes smaakte naar meer, want de Z3 gaf het stokje over aan de nog veel dramatischer getekende Z4. Inmiddels is BMW met de Z4 een van de laatste nog aanwezige merken in het segment.

Hoeveel zijn er in Nederland?

Volgens de data van Vinacles staan er in Nederland 5.428 BMW’s Z3 op kenteken, waarvan 5.080 roadsters en 348 coupés. Dat zijn er meer dan er tussen 1996 en 2004 nieuw zijn verkocht: 3.128 stuks. 1997 is het best vertegenwoordigde bouwjaar met 1.224 exemplaren van de Z3-roadster. De opmerkelijkste vermelding is de Z3 die tot Ferrari 250 GT is omgebouwd, maar dus nog wel als BMW in de boeken staat. Over deze Erjee (wat staat voor zijn maker Rob Janssen) schreven we in 2024 nog in AutoWeek Classics.