Tips voor het opwarmen van de motor

Je hoort vaak dat een verbrandingsmotor niet meer voorzichtig op bedrijfstemperatuur hoeft te worden gebracht. Autofabrikanten onderbouwen dit met de hoge productienormen en de materiaalkeuze waarmee motoren worden gefabriceerd. Wil je lang profijt van je motor hebben, dan moet je aandacht hebben voor het opwarmen van de motor.

Betere smering

Hoewel het afhangt van het type olie en de viscositeit, is koude motorolie over het algemeen veel dikker en stroperiger dan motorolie die de bedrijfstemperatuur heeft bereikt. Vele jaren geleden was het nog gebruikelijk om motoren in de winter met dunnere olie te vullen met het oog op de zwaardere koude start. Bij moderne oliën hoeft dit niet meer. Bij een koude start duurt het echter iets langer voordat de olie uit het carterpan naar de lagers en smeerpunten van de motor en turbocompressor wordt gepompt. Als je direct na het starten het gaspedaal diep intrapt, riskeer je onvoldoende smering op belangrijke onderdelen. Het resultaat: meer slijtage en in het ergste geval zelfs motorschade. Dit geldt natuurlijk ook voor koude starts in de zomer, maar vooral bij winterse temperaturen. Een tip: start eerst de motor en doe dan je gordel om, dat scheelt al iets in de tijd voor het opwarmen van de motor. Maar ook als de olie alle belangrijke smeerpunten in de motor of in de turbocompressor heeft bereikt, moet je de motor niet meteen de sporen geven. Bij een koude motor die te veel toeren maakt, kan de oliefilm scheuren, omdat de motorolie nog vrij stroperig is. Dit kan ook leiden tot verhoogde slijtage of grote motorschade.

Temperatuurverschillen in de motor

Een verbrandingsmotor, of het nu diesel of benzine is, bestaat uit meer dan 1.000 onderdelen die zijn gemaakt van uiteenlopende materialen. Dit betekent ook dat de componenten met verschillende snelheden uitzetten als ze warm worden. Dit is vooral kritisch bij de zuigers. De zuigers worden vrij snel opgewarmd door de verbranding die in de cilinder plaatsvindt en zetten daardoor sneller uit, ze worden groter in omtrek. De cilinderwanden, die deel uitmaken van het motorblok, hebben hiervoor meer tijd nodig. Een motorblok is beduidend massiever en kan de warmte beter afvoeren. Anderzijds wordt het door het nog koude koelwater omgeven. Het resultaat: de speling, oftewel de afstand tussen de zuigers en de cilinderwanden, wordt kleiner.

Als een motor met hoge snelheid koud wordt belast, schuren de zuigers tegen de cilinderwand. Het resultaat: zware slijtage en zelfs grote motorschade. Hoewel dit bij lagere snelheden en lagere belastingen weinig verschil maakt, veroorzaakt het bij hoge snelheden problemen. De zuigers zetten bij hoge snelheden nog meer uit door de hogere belasting en temperatuur. Het resultaat: de zuigers worden te groot voor de cilinderboringen. En dat betekent dat de motor sneller slijt en gevolgschade kan optreden, zoals het kantelen van de zuiger of verlies van compressie.

Spanningsscheuren en lekken

De verschillende thermische uitzetting door temperatuur kan dat verder gaan dan alleen de zuigers en cilinders. De cilinderkop is grotendeels van een ander materiaal gemaakt dan het motorblok. De cilinderkoppakking bevindt zich tussen het motorblok en de cilinderkop

Die is van nog een ander materiaal gemaakt. Als een motor niet voorzichtig wordt opgewarmd en de componenten niet de kans krijgen om gelijkmatig uit te zetten, kunnen er snel lekkages in de buurt van de cilinderkoppakking en/of spanningsscheuren in de cilinderkop ontstaan.

Koppakking vervangen

Doordat de koppakking, cilinderkop en motorblok verschillend uitzetten, kunnen bij koud rijden met hoge snelheden lekkages ontstaan. De plaatselijke warmteontwikkeling kan ook spanningen veroorzaken. Door de verbranding warmt de cilinderkop sneller op in de verbrandingskamer. De rest van de cilinderkop wordt doorgespoeld met het nog koude koelwater. Als je de motor belast als deze koud is, zijn er veel meer plaatselijk grote temperatuurverschillen in kortere tijd. Hierdoor wordt het gebied rond de verbrandingskamer sneller veel warmer, terwijl de rest van de cilinderkop nog behoorlijk koud is. Deze hoge verschillen kunnen na een tijd leiden tot materiaalmoeheid en spanningsscheuren in de cilinderkop.

Rustig de motor warm laten lopen

Als je niet wilt dat je motor last heeft van al deze dingen, moet je deze altijd voorzichtig opwarmen. Als de motor de bedrijfstemperatuur nog niet heeft bereikt, moet je het toerental laag houden. Bovendien moet je hoge belastingen zoals volgas vermijden. Dit geldt voor motoren met natuurlijke aanzuiging maar vooral voor motoren met turbo’s (en dat zijn tegenwoordig de meeste motoren). Bij hoge belasting neemt ook de verbrandingsdruk in het motorcompartiment toe, die nog verder wordt verhoogd door de turbocompressor. Dit zorgt er ook voor dat de zuigers sneller uitzetten en te groot worden voor de cilinderboring. Overigens kan een standkachel helpen: als hij aanstaat, warmt hij de motor automatisch een beetje op.

Schadelijk: de motor opwarmen bij stilstand

Het opwarmen van de motor moet je vermijden als je stilstaat. Niet alle componenten worden warm genoeg en kunnen niet zo snel en zo veel uitzetten als zou moeten. Daarnaast wordt er altijd in koude motoren een te rijk mengsel ingespoten om de condensverliezen te overbruggen. Deze condensatieverliezen bestaan uit brandstof die niet verbrand kan worden omdat het condenseert op de koude cilinderwanden. Het worden weer druppels. Deze druppeltjes spoelen vooral bij benzinemotoren de oliefilm van de cilinderwand. Ook dat zorgt voor een hogere slijtage. Het opwarmen van de motor bij stilstand is ook schadelijk voor het milieu. Je zou dat dus eigenlijk moeten vermijden.

Als u er echter voor zorgt dat u de motor 's morgens als eerste start en vervolgens de gordel vast maakt en voorzichtig rijdt als de motor koud is, moet slijtage worden beperkt en kun je nog lang van je auto genieten.