Weblog - Kilometervergoeding discriminatie?

Heel rijdend Nederland voelt zich op zijn Telegraafs genaaid door die miserabele 19 cent. Die pijn negeren is een volksgericht uitlokken. De door het kabinet bepleite verhoging in 2024, die de Kamer zelfs al een jaar eerder wil laten ingaan, komt voor de zwaarst getroffenen te laat, vinden ze zelf. Dan is iedereen al failliet, denkt iedereen.

Dat hangt er helemaal van af waarin je rijdt.

Stel, ik maak 400 declarabele kilometers. Komt bij mij vaak voor, want ik moet wekelijks een nieuwe auto halen. Met de Volvo 850 is die rit pure verkwisting. Reken maar uit; verbruik 1 op 10, dus veertig liter keer 2,50 omdat ik uit respect voor de techniek E5 tank; maakt €100. Onkostenvergoeding; 400 x 19 eurocent: €76. Met een verhoging naar 24 cent speel ik qua brandstofkosten nòg niet quitte. Vergeet niet dat de onkostenvergoeding wordt geacht iets meer te dekken dan benzine. Dat blijft dus dweilen met de kraan open.

Maar had jij geen elektrische auto? Zeker. Eens kijken wat dezelfde rit met de i3 kost. Met een verbruik van op zijn ergst 20 kWh per 100 kilometer kom ik voor 400 kilometer uit op een totaalverbruik van 80 kWh. Die kosten me zolang ik dure snelladers ontwijk met de BMW-pas 33 cent per eenheid aan de straatpaal. Maakt €26,40. In de praktijk zal het behalve in de winter of bij stormachtige tegenwind minder zijn, want vanaf de lente daalt het verbruik ook op de snelweg naar 17. Daar schiet ik niet bij in en daar hoor je me uiteraard niet over klagen, want vóór de koop van de i3 legde ik er maanden dik op toe.

Dankzij de BMW heeft kilometervergoeding dus weer zin. Ik profiteer dus puur omdat ik het geluk heb een elektrisch BMW’te je bezitten. De mensen in de zorg, de mensen met lage inkomens en oude auto’s zijn de sjaak. Die zullen ook de eerstkomende jaren niet elektrisch kunnen rijden; veel te duur, terwijl ze er qua onkosten enorm van zouden profiteren. Hoe je het ook wendt of keert; dat is ontzettend onrechtvaardig.

Is de kilometervergoeding daarmee zelf een onding?

Toch eerst even luisteren naar wat hij zegt, Jos Hollestelle van adviesbureau Syndesmo. Hij zegt: handhaving en verhoging van de vergoeding betekent dat je autoverkeer stimuleert dat de overheid juist wilde inperken.

Daar heeft hij een punt. Maar niet iedereen heeft de keus. Hollestelle geeft het voorbeeld van de man die pendelend tussen zijn woonplaats Den Bosch en zijn werk in Hilversum jaarlijks 6.000 belastingvrije euro’s opstrijkt, terwijl in Amsterdam woonachtige collega’s bloeden onder torenhoge woonlasten. Die zijn precies het probleem. Hollestelles forens woont niet in Brabant om die reiskostenvergoeding op te strijken. Hij zit daar omdat zijn Bossche familiestulp er twee ton goedkoper was dan in de Randstad. Dat probleem los je niet op met een beetje schuiven aan beleidsdoelstellingen en financiële instrumenten. De Bosschenaar gaat na afschaffing van zijn vergoeding echt niet van vandaag op morgen in de Randstad wonen. En keren hij en de zijnen uit besparingsoverwegingen toch met gebogen hoofd terug naar de steden, dan heeft dat op de toch al hysterische huizenmarkt een extra prijsopdrijvend effect dat hun bestedingsruimte en dus de economie ernstig kan schaden. Ik bedoel maar. Mobiliteit is tegenwoordig zo’n complexe matrix dat een harde ingreep in het vergoedingssysteem pure symptoombestrijding blijft. Elke oplossing creëert een nieuw probleem.

Maar het zou al enorm helpen als we voor de verandering eens zouden erkennen dat er mensen zijn die hun problemen niet zelf kunnen oplossen.

Toevallig ken ik mensen in de zorg. Die hebben niets te kiezen. Ze verdienen geen cent, voor hun maandelijkse reiskostenvergoeding heb je in een Amsterdams café één latte met een melig koekje, ze kunnen niet verhuizen naar het dure dorp van het verzorgingshuis waar ze werken. Maar ze kunnen dus ook niet zonder auto. Zo betalen ze de hoofdprijs aan de pomp, treft de inflatie hen het hardst en laten ze, leve de veiligheid, hun oude brikken noodgedwongen oplappen door Beun de Haas. Hun zorgen ga je niet verlichten met bijvoorbeeld een generiek mobiliteitsbudget. Daar zouden ze liever extra boodschappen van inslaan, en geef ze ongelijk. Laten we daar eerst wat aan doen. Maak mobiliteitspolitiek voor de economisch kwetsbaren. Maar het gaat nooit over de armen. Het gaat over de man die het zich kan veroorloven vanuit Noord-Brabant zeventig kilometer van en naar kantoor te rijden met een auto die zo zuinig is dat hij er niet op inlevert. Daarmee is het vergoedingensysteem tegen wil en dank pure klassenjustitie. Want mobiliteit is en wordt door de breed stijgende kosten voor levensonderhoud steeds meer onderdeel van een armoedeprobleem waarover we hier zo ongaarne spreken.