Wagenziekte en hoe je dit ongemak voorkomt

Volgens onderzoeker bij TNO en hoogleraar aan de VU Jelte Bos herken je wagenziekte aan een paar uiterlijke kenmerken: “Mensen gaan zweten, zien er bleek uit, gapen vaak en laten hier en daar een boer door gasvorming. Ze worden vaak misselijk en moeten soms zelfs braken.” Uit onderzoek van Ford blijkt dat 45 procent van de ondervraagden bewegingsziektes tijdens autoritten ervaart. De helft van de respondenten die zeggen dat ze ziek worden van autorijden, zegt dat dit altijd het geval is. De andere helft wordt minder vaak wagenziek, maar heeft wel geregeld last van een van de symptomen. 

Wagenziekte vaker op de achterbank

Na de boot is de achterbank van de auto de meest risicovolle plek om wagenziek te worden. 47 procent van de ondervraagden zegt daar ziek te worden, tegenover 36 procent voor in de auto. Er is een groot verschil tussen bestuurders en passagiers: slechts 17 procent ervaart bewegingsziektes als hij of zij zelf achter het stuur zit. Tussen die ‘hij’ en ‘zij’ bestaat ook veel verschil. Vrouwen geven namelijk aan vaker last te hebben van wagenziekte. Volgens Jelte Bos kan dit ook worden verklaard door machogedrag. Bos: “Mannen zullen minder snel hun zwaktes prijsgeven. Dat kan ook tijdens het onderzoek zijn gebeurd.” 

Autonoom rijden vergroot risico

In de toekomst kan het aantal mensen met last van wagenziekte sterk stijgen. “Van alle mensen in het verkeer heeft zo’n 20 procent last van wagenziekte. Dit komt doordat veel auto’s slechts één passagier hebben: de bestuurder. Uit onderzoek blijkt dat deze het minste gevoelig is voor bewegingsziekte. Hij doet zelf de handelingen en weet daardoor weet wat hem te wachten staat. Maar als straks iedereen in autonome auto’s zit, wordt dat een ander verhaal”, zegt Bos. Een belangrijke reden om autonoom te rijden, is dat je ondertussen andere dingen kunt doen zoals werken op je laptop. Voor passagiers is de kans op wagenziekte veel groter. Naar verwachting heeft straks 60 procent van de inzittenden van alle auto’s last van wagenziekte. “Daar ligt dus een enorme uitdaging voor de fabrikanten. Dat kan voor consumenten een echte deal-breaker worden. Het comfort moet prioriteit nummer één zijn bij autonoom rijden.”

Baby’s nooit wagenziek

De TNO-onderzoeker verklaart verder dat Aziaten meer kans op wagenziekte hebben dan Europeanen, dat ook dieren als honden en goudvissen misselijk in een auto kunnen worden.  Baby’s worden eigenlijk nooit wagenziek. Hij legt uit dat de kans op bewegingsziekte groter wordt van je tweede tot twintigste levensjaar, waarna de kans erop weer afneemt. Bij Ford gaf 14 procent van de ondervraagden aan dat zij vroeger wel last van wagenziekte hadden, maar dat het in de loop der jaren is weggetrokken. 

1 centimeter

Boosdoeners van dit alles zijn de  twee evenwichtsorganen van elk één centimeter bij je oren. Bij een tweede rondvraag door Ford onder 100 mensen kwam naar voren dat sommige activiteiten veel invloed uitoefenen op hun maag. Zo zorgen lezen, lange autoritten, veel bochten, een wilde rijstijl, hoge snelheid of een drukke ruimte zoals in een stadsbus voor extra prikkels. Volgens Bos hebben de ogen veel invloed op bewegingsziektes: “Als je bijvoorbeeld leest in een rijdende auto, ben je met je ogen op de tekst gefocust, terwijl het voertuig waarin je zit druk heen en weer beweegt. Door die dubbele informatie kunnen de hersenen van slag raken.” Volgens de hoogleraar hebben veel verschillende zaken invloed. Zo is de luchtkwaliteit in een ruimte van enorm belang en kan ook geluid meespelen bij wagenziekte. “Maar het belangrijkste blijven de bewegingen die iemand maakt.” 

Wagenziekte is in der loop tijd verklaarbaar en voorspelbaar geworden. “Het is alleen niet te vermijden, wel controleerbaar”, aldus Jelte Bos. Om de kans te verkleinen een paar tips: 

Rijstijl

Als passagiers halverwege de reis beginnen te klagen over een te wilde rijstijl, zijn ze eigenlijk al te laat. De evenwichtsorganen zijn dan al overprikkeld. Als je weet dat er mensen instappen die gevoelig zijn voor wagenziekte, moet je vanaf het begin rustig rijden. Schakel soepel op en af, neem bochten in een geleidelijke beweging en rem niet te abrupt af. 

Medicatie

Er bestaat verschillende soorten medicatie tegen wagenziekte. Deze zorgen ervoor dat je na inname van een pil of druppeltje wat slaperiger wordt. Let wel op: voor de bestuurder is dit uiteraard geen optie, net zo min als voor mensen die gelijk na de rit nog actief moeten zijn. 

Koffie

Neem tot vijf uur voor vertrek van een lange autorit geen koffie als je gevoelig bent voor bewegingsziekte. Cafeïne schijnt invloed uit te oefenen op je zenuwstelsel waardoor de kans wordt vergroot. Keihard bewijs is er echter nooit geleverd. 

Cola

Ook dit is nooit echt bewezen, maar cola, dat ook cafeïne bevat, lijkt juist weer wél een positief effect te hebben op wagenziekte. 

Gember

Waar wel bewijs voor is, is de werking van gember. Het maakt niet uit in welke vorm, maar deze specerij werkt tegen wagenziekte. Laat de koffie dus staan en ga voor gemberthee.

Hoofd tegen het raam

Voor wie ziek wordt tijdens een autorit, kan het wellicht werken om met het hoofd rustig tegen de autoruit te leunen. De trillingen zouden een positief effect hebben. 

Plek in de auto

Passagiers die voorin zitten, hebben het minst vaak last van wagenziekte. Toch een plek op de achterbank aangewezen gekregen? Dan is de middelste plek de beste optie. Door het zicht op de weg, neemt het risico op wagenziekte af. 

Frisse lucht

Een belangrijke rol speelt de frisse lucht in de auto. Zet de ventilatie dus een tandje hoger of open het raam op een kiertje. Daarnaast zou een lagere temperatuur van rond de 18 graden ook helpen. 

Afleiding

Zorg voor afleiding als de kleinste passagiers over hun maag klagen. Zing een liedje mee of doe een spelletje zoals het vinden van zo veel mogelijk buitenlands kentekenplaten op de weg. Stimuleer dat ze naar buiten kijken en zicht hebben op de wereld om zich heen tijdens de reis.