Automatische gordels - De Vluchtstrook

Kijk eens goed naar het eerste plaatje hierboven. Wat klopt er niet? Goed, de gordels zijn vastgeklikt. Kan gebeuren, maar er is meer aan de hand. Kijk nog eens en je zult zien dat de gordels niet helemaal zijn vastgeklikt. Ze zijn letterlijk voor de helft in gebruik: alleen het gedeelte dat het bovenlijf diagonaal omvat, is present. Het heupstuk dus niet, en de bijbehorende gordelvangers zijn niet in gebruik.

Dat kan allemaal doordat de auto in kwestie is uitgerust met een voorziening de meeste Nederlanders niet zullen herkennen: automatische gordels. Die waren er in een aantal varianten en ontstonden in de loop van de jaren zeventig. Het idee was simpel. De driepuntsgordel bestond (dankzij Volvo) sinds de late jaren vijftig en betekende een enorme stap vooruit op het gebied van veiligheid. Om te werken, moeten mensen ze echter wel gebruiken. Dat bleek voor met name Amerikaanse automobilisten vaak teveel gevraagd.

Kruipen

De oplossing van autofabrikanten bestond uit de volautomatische autogordel. Dat klinkt ongelofelijk complex, maar was dat in z’n oorspronkelijke vorm eigenlijk helemaal niet. Men monteerde simpelweg boven- en onderzijde van de gordel, inclusief het rol-mechanisme, aan de deur in plaats van aan de B-stijl. Op die manier kunnen bestuurder en passagier bij het instappen zonder veel moeite ‘onder de gordel door kruipen’. Sluit de deur en voilà: veiligheid gegarandeerd.

Hoewel de automatische gordels veel in Amerikanen en Japanners te vinden was, was het naar verluidt Volkswagen die deze vorm van automatische gordels het eerste toepaste. In de bovenstaande fotogalerij is deze niet-aangedreven variant onder meer te zien in de Geo Metro (Suzuki Swift, geel) en Nissan 240SX, waarbij die laatste nota bene een cabrio is. De overeenkomst tussen de twee: het zijn allebei auto’s zonder achterdeuren en dus met een vrij lange voordeur. Zo ontstaat de benodigde ruimte voor het monteren van een complete gordel in de deur.

Óf airbag, óf automatische gordel

Die ruimte was er niet altijd. Daarom bestonden er ook varianten waarbij alleen het bovenste deel van de gordel aan de deur werd gemonteerd, aangevuld met een handmatig heup-gedeelte. Vernuftiger is de aangedreven variant, die vooral later in de jaren tachtig en in het begin van de jaren negentig erg veel werd toegepast. Niet zonder reden, want vanaf modeljaar 1990 (dus 1989) moesten auto’s in de VS óf een bestuurdersairbag, óf een automatische gordel hebben. Laatstgenoemde bleek goedkoper, dus kozen veel fabrikanten van met name de betaalbaardere modellen voor deze oplossing.

Nu mag de schrijver van dit verhaal zich een expert op het gebied van deze ‘elektrische gordel’ noemen, want hij bezat ooit een uit de VS geïmporteerde Daihatsu Charade met zo’n gordelsysteem. Een korte zoektocht door oude, stoffige foto-mappen leverde zowaar nog een paar foto’s op waarop dit systeem goed te zien is.

Rail

Net als de hierboven beschreven variant bestond de geautomatiseerde gordel uit twee delen, een manueel heupdeel en een apart bovendeel. Laatstgenoemde kon worden opgerold in een aan de binnenkant op de stoel gemonteerde cassette, maar bleef in principe altijd bevestigd aan een gordelvanger die op de A-stijl was gemonteerd. De gordel liep dus grofweg van het normale bevestigingspunt rechts op de stoel naar een plek halverwege de A-stijl, vlakbij het stuur. Daar was de gordel bevestigd op een heuse rail. Het starten van de motor – of inschakelen van het contact – activeerde die rail, waarop de gordel zich volautomatisch en met allerlei charmante zoem- en klikgeluiden een weg baant naar een positie direct boven de schouder van de bestuurder.

In de praktijk heeft het systeem nogal wat nadelen. De voornaamste is dat het heupgedeelte alsnog kan worden vergeten en dat de kans hierop wellicht zelfs groter is dan bij een normale gordel, aangezien het ‘bovenstuk’ het idee geeft dat alles in orde is.  Daarnaast is het een bijzonder complexe oplossing met een lastig meetbaar effect, al zijn er naar verluidt wel degelijk studies die aantonen dat zo’n automatische gordel bijdraagt aan de veiligheid. Met de opkomst van de airbag, de gordelverklikker en vele andere veiligheidssystemen stierf de automatische gordel ook in de VS een natuurlijke dood, al moet worden benadrukt dat een airbag in geen geval een gordel kan vervangen.

De audiovisuele ondersteuning bij dit praatje wordt ons aangeboden door YouTube/Ardhimas Kamdani