Assistentiesystemen - Reportage

Spoorassistenten, Lane Departure Warning, inhaalassistent, Lane Assist: hoeveel assistentiesystemen kan een mens nodig hebben? Eén ding is in ieder geval duidelijk: veel mensen hebben geen idee wat de verschillende systemen precies doen en wat de toegevoegde waarde ervan is. En om het nog ingewikkelder te maken, hanteren de fabrikanten verschillende benamingen voor de assistenten. De mate waarin ze ingrijpen als er een ongeval dreigt, loopt ook sterk uiteen. Uiteindelijk blijkt achter alle verschillende benamingen echter wel hetzelfde principe te zitten: er wordt op de een of andere manier ingegrepen om te voorkomen dat de auto uit de koers raakt of in een aanrijding terecht komt. We hebben onderzocht wat nu exact de werking is van de verschillende systemen. Daarnaast geven we ook een overzicht van de verschillende spoorassistenten, remassistenten, bewakingssystemen en tevens de lichtassistenten en de weergavetechnieken. We leggen het basisprincipe achter de verschillende systemen uit en noemen de mogelijke zwakke plekken met betrekking tot het herkenningsvermogen en de werking in de praktijk. Op de volgende pagina’s lichten we tien verschillende assistentiesystemen toe.

UITSTAPWAARSCHUWING

ZO WERKT HET SYSTEEM
Bij een stilstaande auto kan een portier dat achteloos wordt geopend tot een botsing met achteropkomende auto’s of fietsers leiden. Sensoren in de achterbumper (in de buitenste gedeelten) monitoren het achteropkomende verkeer. Het systeem is gekoppeld aan de portiersloten. Als de bestuurder (of passagiers op andere plekken) wil uitstappen, wordt hij gewaarschuwd als er gevaar dreigt.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Als er vuil op de radarsensoren zit, kan dat tot uitval leiden. Onjuiste meldingen hebben echter geen invloed op de verkeersveiligheid.

ONZE BEOORDELING
Een hoge ‘slagingskans’ en een zeer goede werking. Ook zorgt het voor meer veiligheid voor de achterpassagiers. Feitelijk een must, dit systeem!

ONS VOORBEELD: AUDI A4
De Audi meldt bij alle vier de portieren of er fietsers, auto’s of motorfietsen in de gevarenzone zijn. In alle portieren lichten de ambiance-gedeelten van de binnenverlichting op of pulseren ze. Voorin knipperen bovendien de waarschuwingslampjes in de voeten van de buitenspiegels.

HEAD-UP DISPLAY

ZO WERKT HET SYSTEEM
Belangrijke informatie, zoals de snelheid, wordt ook in de voorruit getoond via een spiegelsysteem. Eenvoudige head-up displays maken gebruik van een module waarbij de tekens en pictogrammen worden getoond op een klein stukje glas of plexiglas dat op het dashboard is gemonteerd. De werking is identiek. De bestuurder hoeft niet lang te focussen als hij zijn ogen van de weg naar de weergegeven informatie beweegt. Omdat de tekens en pictogrammen boven de weg lijken te zweven, kunnen de ogen makkelijker schakelen. Dat kost minder tijd en zorgt zodoende voor minder afleiding.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Er kunnen maximaal tien informatieniveaus tegelijk worden weergegeven, een stortvloed die op zijn beurt ook weer voor afleiding zou kunnen zorgen. Als je hier echter eenmaal aan gewend bent, levert het systeem een grote bijdrage aan de veiligheid.

ONZE BEOORDELING
Is nooit storend. De variant die de informatie in de voorruit toont, werkt het best. Wij geven zodoende de voorkeur aan de luxe variant van het head-up display.

ONS VOORBEELD: HYUNDAI SANTA FE
De Hyundai Santa Fe toont de informatie aan de hand van duidelijke tekens en afbeeldingen. Voor de weergave wordt gebruik gemaakt van de voorruit. Het beeld kan in meerdere standen worden ingesteld en worden gedimd. Ook kan de hoeveelheid getoonde informatie worden aangepast. Echt een goed systeem.

PRE-CRASH-SYSTEEM

ZO WERKT HET SYSTEEM
Bij deze functie werken diverse systemen samen om de gevolgen van een dreigende aanrijding te verminderen. Sensoren (zoals die van het ESP, de radar en de camera) kunnen ‘inschatten’ of er een aanrijding zal plaats vinden. Dan sluit het systeem de ramen , spant de gordels aan en zet de rug leuningen van de stoelen rechtop , als de stoelen zijn voorzien van elektrische verstelling) om de passagiers zo rechtop mogelijk en daarmee zo veilig mogelijk te laten zitten. Er kunnen ook sensoren in de achterzijde zitten die dreigende kop-staartaanrijdingen tijdig herkennen en de gevolgen verminderen. Bovendien kan achteropkomend verkeer worden gewaarschuwd (bijvoorbeeld door brandende remlichten). Een deelfunctie van de pre-crash-functie is multi collision brake. Dit systeem kan bijvoorbeeld na een (eerste) aanrijding de remmen activeren om de gevolgen van een daaruit voortvloeiende tweede aanrijding te verminderen.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Als de aanrijdingssituatie verkeerd wordt ingeschat (het ESP moet ingrijpen, maar de situatie is nog niet zo nijpend dat er een aanrijding dreigt), worden bijvoorbeeld de gordels voor niets aangespannen. Dat gebeurt echter niet al te bruusk, zodat een onnodig aangespannen gordel hooguit voor irritatie zorgt en niet tot letsel leidt.

ONZE BEOORDELING
Het moet wel heel gek lopen als dit systeem de situatie verkeerd inschat. Eigenlijk zou elke auto een systeem moeten hebben dat de gevolgen van een aanrijding vermindert. Bij de A-klasse werkt dit systeem in elk geval uitstekend.

ONS VOORBEELD: MERCEDES-BENZ A-KLASSE
De A220 wordt rondom beschermd. Bovendien zorgt het model op een bijzondere manier voor nog meer veiligheid. Als er een aanrijding dreigt (die ervoor zou kunnen zorgen dat de airbags worden geactiveerd), wordt er in het interieur een hard geluid geproduceerd . Dit geluid, dat vergelijkbaar is met het zoeken naar een radiozender, bereidt de oren voor op de knal die het opblazen van de airbags veroorzaakt. Zo wordt voorkomen dat de trommelvliezen worden beschadigd.

NOODSTOPSYSTEEM

ZO WERKT HET SYSTEEM
In combinatie met de actieve stuurhulpsystemen kan de techniek met behulp van een stuurhoeksensor herkennen of de bestuurder lange tijd niet meer actief heeft gestuurd, omdat hij bijvoorbeeld een hartstilstand of een black-out heeft gekregen. Dan volgen er waarschuwingen (optisch, akoestisch, zelfs een subtiele remingreep). Aansluitend kan het de auto ook zelfstandig afremmen, andere verkeersdeelnemers waarschuwen (met behulp van de claxon of de alarmlichten), de auto stilzetten of naar de vluchtstrook of berm sturen. De Emergency Assist werkt alleen in combinatie met de actieve cruisecontrol.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
In principe werkt deze assistent foutloos, tenzij de bestuurder/bestuurster de bevelen om het stuur ter hand te nemen opzettelijk negeert (hij of zij mag het stuur niet loslaten tijdens het rijden).

ONZE BEOORDELING
Het systeem grijpt inderdaad alleen maar in als er echt gevaar dreigt. Wel werkt het systeem alleen in combinatie met andere assistentiesystemen (stuurhulp, remondersteuning). Toch zou het bij elke auto tot de standaarduitrusting moeten behoren.

ONS VOORBEELD: VOLKSWAGEN PASSAT
Voor de Volkswagen Passat is een pakket leverbaar dat een spoorassistent, een automatische cruisecontrol en een parkeerhulpsysteem omvat. Van het meest omvangrijke pakket maakt ook Emergency Assist deel uit. De auto eist, als de stuurassistent is ingeschakeld, al redelijk vroegtijdig dat je het stuur weer beetpakt. Na een optische en akoestische waarschuwing (die behoorlijk luid is) neemt het remsysteem het over. Dat gebeurt allereerst met een ‘wekkende’ remingreep, vervolgens wordt er licht afgeremd. Dan volgt weer een rembeweging, waarna er steviger wordt afgeremd, tot aan stilstand. Dan worden de alarmlichten ingeschakeld. Al met al werkt het systeem uitstekend.

VERKEERSTEKENHERKENNING

ZO WERKT HET SYSTEEM
Een camera in de voorbumper ‘filmt’ verkeersborden met snelheidslimieten. Tegelijkertijd levert het navigatiesysteem data over opgeslagen snelheidslimieten. Vervolgens krijgt de bestuurder in het instrumentarium een pictogram van een bord te zien waarop de maximumsnelheid staat vermeld. Naast snelheidslimieten worden ook borden die een inhaalverbod, eenrichtingsverkeer, tijdelijke beperkingen of gevaren weergegeven. Bij de luxere systemen worden de snelheidslimieten gekoppeld aan de cruisecontrol. Dit zorgt ervoor dat, als de cruisecontrol is geactiveerd, de auto zich automatisch aan de snelheidslimiet kan houden. Oftewel, de auto remt tijdig af als er een bord met een snelheidslimiet nadert en geeft automatisch weer gas als de beperking weer wordt opgeheven.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Geen enkel systeem werkt volledig foutloos. Sommige borden worden niet goed geïnterpreteerd, bijvoorbeeld als een snelheidslimiet alleen geldt bij regen. Andere worden over het hoofd gezien door beschadigingen of vuil aan het bord.

ONZE BEOORDELING
De verkeerstekenherkenning heeft alleen een ondersteunende taak. Je mag er nooit blindelings op vertrouwen. Als je een beetje oplet, hoef je dit systeem eigenlijk niet aan boord te hebben.

ONS VOORBEELD: PEUGEOT 3008
De SUV van Peugeot baseert zich op gegevens van het navigatiesysteem. De snelheidslimieten worden gekoppeld aan de verkeersborden die door de frontcamera zijn waargenomen. Het systeem herkent uitsluitend limieten en de opheffing daarvan. Een goede zaak: de verkeersbordherkenning behoort bij elke Peugeot 3008 tot de standaarduitrusting.

KRUISEND-VERKEERASSISTENT

ZO WERKT HET SYSTEEM
Het gebied direct voor en relatief dicht achter de auto wordt bewaakt. Voorbeeld op een kruising: als de bestuurder linksaf wil slaan en er wordt een tegemoet rijdende auto over het hoofd gezien, kan de kruisingsassistent de route, snelheid en een eventuele aanrijding berekenen, de auto automatisch afremmen of de bestuurder waarschuwen. De parkeersensoren aan de achterzijde kunnen bij het achteruitrijden uit een parkeergarage controleren of er een aanrijding dreigt met een langsrijdende auto.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Het systeem is niet altijd in staat om ongevallen met (te hard rijdende) tegemoet komende auto’s te voorkomen. De achterwaarts werkende systemen kunnen voor irritatie zorgen met te vroege of onnodige waarschuwing (bijvoorbeeld in een smalle parkeergarage).

ONZE BEOORDELING
Zowel het voorals het achtergedeelte moeten optimaal worden beveiligd vooral omdat onze auto’s steeds onoverzichtelijker worden. Dit systeem zou in elke auto aan boord moeten zijn.

ONS VOORBEELD: OPEL INSIGNIA
Met behulp van de radar-afstandssensoren in de achterbumper kan de Opel op ongeveer 20 meter afstand (onder een hoek van 90 graden links en rechts naast de achterkant) zien of er een voertuig nadert. De maximale snelheid is daarbij 36 km/h. Een pijl in het display geeft de richting aan van waaruit het gevaar dreigt. Dit kunnen zelfs voetgangers zijn. De Insignia geeft ook een akoestische waarschuwing.

RIJBAANWISSEL ASSISTENT

ZO WERKT HET SYSTEEM
Het gedeelte naast en schuin achter de auto wordt gemonitord. Als er een object in de dode hoek belandt, kan het systeem de situatie herkennen en waarschuwen bij een mogelijke rijbaanwissel. Bij sommige modellen wordt alleen het gedeelte op enkele meters achter de auto (dodehoekwaarschuwing) in de gaten gehouden, de uitgebreidere systemen nemen ook verkeersdeelnemers waar die zich veel verder achter de auto bevinden.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Als het registratiebereik bijvoorbeeld zo beperkt is als bij de door ons geteste Ford Focus raakt het systeem op de snelweg snel de kluts kwijt.

ONZE BEOORDELING
Het systeem laat in de praktijk vrijwel geen steken vallen. De systemen doen hun werk op betrouwbare wijze en ze laten het wisselen van rijbaan veilig verlopen. Deze techniek zou in elke auto aan boord moeten zijn.

ONS VOORBEELD: FORD FOCUS
De Ford Focus kan tot een snelheid van 48 km/h het gedeelte achter de auto monitoren tot een afstand van vier meter en doet zodoende ook dienst als dodehoekwaarschuwing. Bij hogere snelheden dekken de sensoren een afstand van circa 18 meter af. Een lampje in de buitenspiegel licht op als er verkeer in de dode hoek wordt waargenomen. Als de bestuurder van rijbaan wil wisselen en het knipperlicht inschakelt, gaat het lampje knipperen. De waarschuwing wordt snel en op duidelijke wijze gegeven.

INTELLIGENT LICHTSYSTEEM

ZO WERKT HET SYSTEEM
Leds vormen de basis van slimme lichtsystemen. Een koplamp bestaat uit meerdere kleine ledlichtbronnen. Als die op slimme wijze aan elkaar worden gekoppeld, kunnen ze de weg verlichten afhankelijk van het type wegdek, de rijsituatie en de snelheid. Grootlicht op de snelweg, bochtverlichting, aanpassing aan de regen, een duidelijke lichtbundel op de eigen rijbaan op de provinciale weg – alles is mogelijk. Daar komt bij dat het licht enorm fel is. De leds verbruiken bovendien maar weinig energie. Vandaag de dag ook mogelijk: als bijvoorbeeld het omgevingsmonitorsysteem van de auto op een donkere weg een fietser herkent, kan de koplamp die als een theaterspot afzonderlijk verlichten en zelfs knipperend waarschuwen.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Sommige mensen vinden bijvoorbeeld dat het lang duurt om van grootlicht over te schakelen naar dimlicht of andersom. Ook hebben andere automobilisten met name op nat wegdek vaak het gevoel te worden verblind door de sterke witte lichtbron.

ONZE BEOORDELING
Een helder, fel licht, dat wordt aangepast aan de omstandigheden. De traditionele H4-halogeenlamp is in vergelijking hiermee een nachtkaars. De ledverlichting met intelligente aansturing is absoluut een aanrader.

ONS VOORBEELD: VOLVO XC60
De koplampen zijn voorzien van een grootlichtfunctie. Een sensor in de voorruit monitort tegemoetkomende of vooruitrijdende auto’s. Het grootlicht wordt niet abrupt uitgeschakeld, de afzonderlijke led-elementen maken de lichtbundel breder als dat mogelijk is.

ADAPTIEVE CRUISECONTROL, ZELFSTANDIG WERKEND REMSYSTEEM

ZO WERKT HET SYSTEEM
In principe werkt het systeem als een conventionele cruisecontrol, maar in dit geval wordt niet simpelweg de geselecteerde snelheid aangehouden. Er wordt door een adaptieve cruisecontrol ook rekening gehouden met het routeverloop, andere auto’s, snelheidslimieten en zelfs een actieve routegeleiding. Het hieraan gekoppelde remsysteem kan ook ingrijpen in noodsituaties. Het gedeelte voor de auto wordt in kaart gebracht door radar, lidar (lasersensoren) en camera’s. De verzamelde informatie wordt doorgegeven aan de besturingsunit van de auto. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat de auto afremt als de voorligger vertraagt. Of hij accelereert zelfstandig naar de 100 km/h als een bord aangeeft dat het einde van de bebouwde kom is bereikt. Als het navigatiesysteem is ingeschakeld, kan het systeem zelfstandig afremmen om af te slaan en ervoor zorgen dat de auto met een van tevoren berekende snelheid over rotondes rijdt. Het tweede niveau van de remhulpsystemen: de systemen kunnen, wanneer hindernissen tijdig en op de juiste wijze worden herkend, de gevolgen van een aan rijding verminderen en botsingen voor komen. In de stad herkennen de noodrem assistenten ook voetgangers en fietsers.

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Het systeem herkent niet alles, de betrouwbaarheid van de sensoren kan soms beter en sommige situaties worden niet op de goede manier geïnterpreteerd.

ONZE BEOORDELING
De remsystemen kunnen levens redden. Ook al wordt er af en toe onnodig gewaarschuwd, het zou toch een goede zaak zijn als een noodstopassistent tot de standaarduitrusting zou behoren.

ONS VOORBEELD: BMW 3-SERIE
Onze testauto, een BMW 330i, biedt op dit moment het omvangrijkste aanbod van snelheidsen remregelingen. Zo kan de Touring op veilige wijze de in het navigatiesysteem afgelegde route afleggen en reageren op alle snelheidslimieten en de opheffing daarvan. In filesituaties kan de auto ook zelfstandig stoppen en weer optrekken als de voorligger dat ook doet. Bijzonder is daarbij het feit dat als de bestuurder is afgeleid en bijvoorbeeld uit de zijruit kijkt, de auto niet optrekt. Een gezichtsherkenning (de bijbehorende camera is boven de snelheidsmeter en de toerenteller gemonteerd) voorkomt dat de auto automatisch optrekt en afremt terwijl de bestuurder niet oplet.

SPOORASSISTENT EN LANE DEPARTURE WARNING

ZO WERKT HET SYSTEEM
Als we het heel simpel samenvatten: de auto stuurt zelf. Daarbij verschilt het per systeem in welke mate dat gebeurt. Het systeem maakt gebruik van één (of meerdere) cameralenzen die bovenaan de voorruit zijn geplaatst. Een radarmodule in de grille of de bumper zorgt voor extra veiligheid. Als de sensoren tijdens het rijden wegmarkeringen, wegranden of bermen waarnemen, wordt het systeem ingeschakeld. De simpele versies waarschuwen als de strepen op de weg worden overschreden of als dit dreigt te gebeuren. Andere systemen zorgen ervoor dat het stuur begint te trillen of er wordt voorzichtig tegengestuurd. De ‘echte’ spoorassistenten houden de auto in het midden van de eigen rijbaan en kunnen niet al te scherpe bochten volgen. Bij alle systemen is het echter wel zaak dat de bestuurder voor de zekerheid de handen aan het stuur houdt. Als de verwachte ingreep uitblijft, zorgen de spoorassistenten voor een waarschuwing, ze schakelen uit of ze zorgen zelfs voor een noodstop (Emergency Assist).

MOGELIJKE ZWAKKE PUNTEN
Om te beginnen, kan de techniek nooit alle situaties herkennen. Is de rijbaanmarkering in slechte staat? Is het zicht matig? Zitten er remsporen op het wegdek of sporen van oplapwerk? Dan gooit het systeem mogelijk de handdoek in de ring. De sensoren kunnen door vuil minder goed gaan werken. Daar komt bij dat als de techniek een situatie verkeert inschat de auto snel uit koers raakt. Als bochten te scherp zijn, houdt het systeem de auto niet tussen de lijnen.

ONZE BEOORDELING
De spoorassistenten kunnen, als het erop aankomt, aanrijdingen voorkomen. Ten opzichte van de andere assistenten zit het systeem er echter vaak naast. Het is zaak dat de bestuurder nooit volledig op deze assistent vertrouwt en altijd zelf de controle over de auto behoudt.

ONS VOORBEELD: HONDA CR-V
Honda maakt bij de zelfstandige stuurhulp verschil tussen de actieve (van 72 tot 185 km/h) en de passieve spoorassistent (werkzaam tot de 180 km/h). De passieve assistent grijpt pas in als de bestuurder de weg markering negeert. Na een optische waarschuwing volgt een lichte correctie inclusief stuurvibraties, daarna is een duidelijk waarneembaar waarschuwingssignaal te horen. Als het niet voldoende is om bij te sturen, voert de CR-V zelfs automatisch een remingreep uit. Dat gebeurt pas als de doorgetrokken lijnen worden overschreden. De actieve assistent houdt de auto in het midden van de eigen rijbaan en is gekoppeld aan de ingeschakelde cruisecontrol.

CONCLUSIE

Twee belangrijke zaken helpen moderne auto’s bij het assisteren: elektrische stuurbekrachtigingen kunnen zelfstandig koerscorrecties uitvoeren en de elektrische pompen van het remsysteem kunnen de auto vertragen zonder dat je het rempedaal hoeft in te trappen. Dat kan ongelukken vermijden en het ontlast de bestuurder. De rest wordt uitgevoerd door slimme monitorsystemen: met behulp van camera’s en bijvoorbeeld ultrasone sensoren kan de techniek objecten vinden die de bestuurder mogelijk over het hoofd ziet. Elk systeem laat echter ook steekjes vallen (vooral bij slechte weersomstandigheden) en elk technisch systeem kan uitvallen.

Zodoende moet je nooit volledig vertrouwen op dit soort assistentiesystemen, je moet altijd zelf bij de les blijven. We kunnen echter wel stellen dat bijna alle systemen helpen bij het vermijden van dreigende aanrijdingen en bij het verminderen van de gevolgen daarvan. Assistentiesystemen zijn dus een uitstekende ondersteuning.