Achtergrond: op pad met de weginspecteur

Ze start haar dienst vandaag om zes uur 's morgens, maar weginspecteur Suzanne Starink pikt ons iets later op bij steunpunt Bodegraven van de afdeling 'Operationeel Verkeer Randstad Zuid' van Rijkswaterstaat Verkeer- & Watermanagement. Een mond vol, dus zullen we het verder maar op de wegbeheerder houden, want daar heb je het feitelijk over.
Ze is een van de 260 weginspecteurs van de wegbeheerder die in drie shifts het klokje rond en zeven dagen per week in ons land rondrijden. Daar zijn trouwens 34 motorfietsen bij, die met name worden ingezet wanneer een incident lastig te bereiken is. Op de motor kun je er normaal gesproken dan toch aardig rap bij komen. In principe zijn inspecteurs er als eerste en vertrekken ook als laatste bij een incident, nadat ze de weg weer hebben vrijgegeven voor verkeer.
Normaal rijden de inspecteurs rustig mee in het verkeer. In de nacht veelal op een stille weg en dat doen ze dan vooral om de geplaatste verkeersmaatregelen dynamisch in de gaten te houden. Als het ware door de bril van een weggebruiker.
Waar nodig zie je ze in hun geel-zwart gestreepte pick-up vooral overdag rustig, bij file over de vluchtstrook, voorbijkomen om de situatie veilig te stellen. Pech, een botsing of andere zaken waar je op een grote weg absoluut niet op zit te wachten.

Stilgevallen vrachtwagen
Tijdens 'onze' ronde door de regio komen we bijvoorbeeld een stilgevallen vrachtauto tegen. Een veel lastiger punt was bijna niet mogelijk, want hij staat bij een grote stad net na een heuveltje halverwege de oprit van de snelweg. Waar dus hordes auto's stevig optrekken en op volle snelheid opeens een hindernis min of meer op een nog smalle vluchtstrook tegenkomen.
Suzanne Starink had hem kennelijk al - met geoefend oog - vanaf de ándere kant van de weg zien staan, pakt de afrit en terwijl we een paar honderd meter later achter het vrachtwagentje stoppen, heeft de verkeerscentrale al geregeld dat er een waarschuwing op de routepanelen boven de snelweg verschijnt. De cabine van de pick-up zit niet voor niets vol met informatie- en communicatieapparatuur. Inclusief een portofoon voor gevallen dat meerdere inspecteurs bijvoorbeeld aan weerszijden van een tunnel actief zijn.
Hoe dan ook: Suzanne stelt de situatie van de oprit eerst veilig door de gestrande auto met haar eigen pick-up af te schermen en de chauffeur achter de vangrails te dirigeren. Zelf moet ik daar ook gaan staan, met het veiligheidshesje dat ik 's morgens meteen moest aantrekken, omdat het gewoon de veiligste plek is. In de auto blijven zitten is niet slim, vertelt Suzanne, iets wat in het verleden in de harde praktijk is geleerd.
Het informatiepaneel op de laadbak van de surveillance pick-up zoeft intussen al omhoog – met een waarschuwend knipperende gevarendriehoek erop – en achter de hele situatie stelt ze uit de laadbak rap vijf grote kegels langs de weg op. In de tussentijd is er dus contact geweest met de verkeerscentrale en een bergingsbedrijf, want verbluffend snel verschijnt er ook een forse wegsleeptruck. Het is duidelijk gesneden koek allemaal.

Op de startmotor
De stilgevallen vrachtwagen wil op zijn dieselmotor geen kant meer op, maar de specialist laat hem op de startmotor geroutineerd een half metertje vooruit sjokken tot hij op de draagarmen staat en tilt het gevaarte van voren hydraulisch van de weg. Tien, vijftien minuten nadat we zijn aangekomen is de hele situatie geklaard en rijden we al weer weg. No sweat.
Hoe zit dat eigenlijk met het wegslepen? Een verzekeringskwestie? Rekening man?
Starink: 'Nee, je kunt zeggen dat we daar nou allemaal belasting voor betalen. Het afslepen is gratis en dat is zo geregeld om de weg zo snel mogelijk weer vrij te krijgen. In alle regio's werken we daarvoor met bergingsbedrijven. Die slepen zo'n auto naar het dichtstbijzijnde veilige punt trouwens, een parkeerplaats of benzinestation bijvoorbeeld, dus daarna zal je het zelf moeten regelen.'
'Vaak vallen mensen op de vluchtstrook ook stil omdat ze simpelweg zonder brandstof staan. In principe goed voor een hele vette boete, want dat is eigen schuld. Sommige van mijn collega's hebben ook een BOA-status. Bijzondere opsporingsambtenaar. Die mogen beboeten voor negeren van een rood kruis en onnodig op de vluchtstrook staan, ook wanneer de brandstof op is, want dat is eigen schuld.
Die status gaat niet om de boetes hoor, maar dat kan vooral handig zijn om bepaalde situaties – bijvoorbeeld een botsing - sneller af te handelen, zonder op politie te moeten wachten. Er loopt nu trouwens ook een test met sirene en zwaailicht op de voertuigen om sneller ter plekke te kunnen komen. Blauw-blauw rijden noemen we dat.' (inmiddels rijden er 55 inspecteurs met blauw zwaailicht, dit verhaal werd eerder dit jaar geschereven, red.)

Feyenoord-bus
Soms kun je het ook zien aankomen: 'De Feyenoord-bus die van Woudestein naar de Kuip moest bijvoorbeeld. Korte afstand, maar je weet vooraf dat het volledig uit de hand kan lopen met overal op de weg mensen. Of neem de Ikea in Delft op een feestdag. Vlak naast de snelweg en dat is een standaardrecept voor verkeersellende, waarbij je zelfs afritten moet afzetten omdat het verkeer ook op de snelweg helemaal vastloopt.'
'Daar schakelen we dan een aannemer voor in. Dat geldt trouwens ook voor reparaties aan wegdek en vangrails. Dan moet je ook eerst zelf delen van de weg afzetten als er een ongeval is gebeurd. Of bijvoorbeeld wanneer iemand een lading hout is verloren. Vooral op de linker rijstrook draai je dan een heel scenario af, want je kunt er zeker niet op rekenen dat iedereen ziet dat je boven een of twee stroken een rood kruis hebt laten inschakelen. Soms lijkt het wel of ze zitten te slapen achter het stuur.'
Om te beginnen wordt de pick-up van de wegbeheerder met alles wat daarop aan waarschuwingsmogelijkheden beschikbaar is gebruikt om de situatie zo veilig mogelijk te maken.
'Je zet de auto dan schuin in de zogenaamde fend off positie. Noem het een afweerstand. Voor het grootschalige werk zal je ook al gauw de calamiteitenaannemer inseinen om met de bots te komen, die op ons terrein staat. Dat is een grote vrachtwagen die je als afscherming kunt neerzetten, met strips op het wegdek als waarschuwingen ervoor en op de bots zelf – vandaar de naam - een speciaal opvanggedeelte mocht iemand de afsluiting toch missen en doorrijden.'
'De mensen erachter moeten veilig kunnen werken immers. Het hoeft bij een afzetting niet altijd om een ongeval te gaan natuurlijk, want de aannemer zorgt ook dat gras gemaaid wordt, maakt de bordjes schoon en repareert schade aan weg of vangrails. Hoort er allemaal bij als je over wegbeheer praat.'

Drie shifts
Het verkeer valt nooit écht stil en vanzelfsprekend gaat het actieve beheer van de wegen dus ook voortdurend door. Het takenpakket is breed en niet altijd even glorieus, om het zo maar eens te zeggen. Zo heeft Suzanne Starink ook een kloeke schep en een zak in de laadbak om bijvoorbeeld de resten van een aangereden dier te kunnen weghalen.
'Normaal gesproken gebeurt dat in samenwerking met de dierenambulance, maar je kunt je misschien voorstellen dat daar soms nog weinig aanleiding voor is.'
Hoe zit het met de kleurige verhalen over rondlopende dieren op weg?
'Je maakt inderdaad rare dingen mee. Een zwanen- of eendenfamilie die besluit op de snelweg aan de wandel te gaan. Wat daarbij trouwens niet helpt is dat er bij veel knooppunten van die grote vijvers zijn aangelegd. Bij het Gouweviaduct in mijn regio bijvoorbeeld. Gelukkig krijg de verkeerscentrale van weggebruikers vaak al snel een melding en dan is het een kwestie van improviseren om de situatie zo veilig mogelijk te maken, voor verkeer en dier.'
'Ik heb ook weleens meegemaakt dat er een hazewindhond uit een auto was ontsnapt die op volle snelheid op de A20 langs de vangrails heen en weer rende. Zo'n dier vangen kun je natuurlijk gevoeglijk vergeten en gelukkig schoot hij zelf uiteindelijk ook ergens opzij de weg af. Tja, tenzij het toevallig binnen bereik van een camera langs de weg gebeurt, kun je pas op locatie inschatten wat er aan de hand is. En wat voor actie het vereist om de situatie letterlijk veilig te stellen.'In de auto zit ook een gereedschapskist. Hoort het er ook bij dat je mensen weleens zelf op pad helpt? Pakweg met een lekke band langs de weg? Niet iedereen weet hoe je dat oplost, lijkt me?
Lachend: 'Nou, het is niet de bedoeling dat je als een soort wegenwacht aan het sleutelen slaat. Maar als het moet kan ik echt wel een stuk gereedschap beethouden hoor. Voordat ik als weginspecteur begon was ik tien jaar onderhoudsmonteur voor Cougar-transporthelikopters op een luchtmachtbasis. Maar normaal beveiligen we primair de plek en laten de auto door de berger naar een veiliger plek brengen.'

Mensenkennis
Als je de hele werkweek in je shifts zoveel mogelijk je gebied in de gaten houdt, zullen er wel aardig wat kilometers onder de Isuzu doordraaien?
'Klopt, we gaan niet ergens op een strategische plek staan, maar blijven actief surveilleren. Dat loopt aardig op, ook al omdat je weleens ergens anders wordt ingezet. Wat verder weg. Ik maak met de pick-up veertig- tot vijftigduizend kilometer per jaar, terwijl ik normaal gesproken toch een vrij klein rondje maak. Het gaat in filetijd vooral mis bij Gouda, met in- en uitvoegend verkeer.'
Dat zal ook wel moeilijke momenten opleveren, schat ik zo?
'Absoluut. Gelukkig heb ik zelf nog geen fatale ongevallen meegemaakt, maar je moet ook zo al stevig in je schoenen staan soms. Het contact met de mensen vind ik een belangrijke kant van mijn werk, want je moet regelmatig tactvol met ze omgaan. Mensen kunnen echt bang zijn als ze op een raar punt zijn stilgevallen. Soms zijn ze zo in paniek dat ze de auto niet uit durven te komen en dan moet je ze echt naar een veilige plek achter de vangrails praten. Maar ja, je zult ook maar op rijstrook één met je auto stilvallen, zonder dat je kans ziet nog rechts van de weg te komen. Daar word je natuurlijk ook niet vrolijk van. In het standaardpakket dat ik achterin de cabine meeneem zitten ook een paar spitsmuizen trouwens. Knuffels die je kunt gebruiken om kinderen te troosten. Het hoort er allemaal bij.'
'Het kan ook nog een stuk verder gaan. Dan krijg je bijvoorbeeld een oproep dat er in het zicht van een verkeerscamera een auto langs de weg stilstaat met iemand erin die zich wat apart gedraagt. Laatst nog een vrouw die het kennelijk allemaal niet meer zag zitten. Dan wordt er toch wat van je verwacht tot er een hulpdienst ter plekke is.'

Piektijden
Even iets heel anders: wat zijn eigenlijk de piektijden? Zeker in de regio Woerden-Gouda en lijkt het wel de hele dag druk tegenwoordig?
'Klopt wel, maar het zwaartepunt ligt tussen 6 en 10 uur 's morgens en tussen 3 en 7 uur in de avondspits. Daaromheen heb je dan vaak wel even tijd om pakweg te lunchen en een kop koffie te drinken. Er moeten de hele dag door en zeven dagen per week weginspecteurs actief zijn. Ons land heeft meer dan drieduizend kilometer aan snelwegen en we pakken op basis van ervaringen ook wel wat van de belangrijke N-wegen mee.'
Tot slot een praktische tip. Zie je zelf onderweg een incident of een object op de weg waar nog geen inspecteur bij is, dan kun je in noodgevallen natuurlijk 112 bellen, maar Rijkswaterstaat heeft voor normale gevallen zelf ook meldnummer 0800-8002. Gratis natuurlijk.