Fiat X1/9 (1979) - Klokje rond klassiek

Autogek

Al van kinds af aan is Peter gek op auto’s. Rond zijn tiende kende hij alle merken en modellen. Met die kennis won hij later regelmatig prijzen bij de kerstpuzzels van de automagazines uit die tijd. “Voertuigbeheersing kreeg ik op de tractor, we hadden thuis een boerderij. Op mijn zestiende ging ik in de Lancia Flaminia 2800 van de buurman naar het dorp om verf te halen. Zo ging dat toen. Ik had maar elf lessen nodig om mijn rijbewijs te halen”, vertelt Peter.

In de zomer van 1968 ging hij aan de slag in de garage van een familielid. “Hij was net voor zichzelf begonnen en kon wel een hulpje gebruiken. Ik stripte schadeauto’s en bouwde ze weer op nadat ze hersteld waren. Zo heb ik een uit twee auto’s samengestelde Fiat 850 Coupé volledig opgebouwd. Ik startte met het gespoten casco op vier wielen.”

De eerste auto van Peter werd een niet al te beste Morris Mini 850. Daarna kwamen er wel twee Fiats 850 en drie keer een Alfa Romeo Alfasud. “Een fantastische auto om mee te rijden, ligt als een blok op de weg. Met de techniek moet je zuinig omgaan. Maar ja, die roest.” Een auto uit zijn jeugd kopen zat er op latere leeftijd ook niet in: huis, trouwen, gezin stichten hadden prioriteit. Maar die Fiat 850 Coupé bleef bij Peter wel in zijn hoofd hangen.

Stilstand is achteruitgang

In 1999 kregen Peter en zijn vrouw een erfenisje en besloten om eens te gaan kijken in het Automuseum in Bergeijk, waar alle tentoongestelde klassiekers te koop stonden. Peter had zijn zinnen gezet op een Fiat 850 Coupé, maar die was er niet. Wel een rode Fiat X1/9. “Die auto zagen we wel zitten. Een week later waren we terug voor een proefrit en daarna hebben we de knoop doorgehakt.” Het bleek een miskoop te zijn met heel veel achterstallig onderhoud. “Na ongeveer een jaar en het nodige onderhoud kwamen er elektrische problemen en is de auto in de garage op mijn werk beland”, kijkt Peter terug. “Daar heeft hij zo’n tien jaar gestaan. Af en toe even voor en achteruit duwen maar verder niets. Totdat in 2010 mijn zoon aangaf te willen gaan trouwen en hij wilde de X1/9 wel als trouwauto gebruiken. Toen moest ik aan de bak.”

Op een autoambulance ging de X1/9 naar de garage van Gert van Koten in Andelst, de huidige voorzitter van de Fiat X1/9-club. Na een paar dagen kreeg Peter een telefoontje met de vraag of hij langs kon komen. “Nou, dan weet je het wel. Herstel zou erg kostbaar worden. Na de tweede kop koffie besloten we om de X1/9 in te ruilen voor een betere. Mijn motor en versnellingsbak zijn overgebouwd, die waren nog goed.” En zo kwam het dat op de zonovergoten trouwdag in 2010 het gelukkige bruidspaar in de Fiat reed.

Bijzonder kenteken

De kenner ziet meteen dat deze Fiat is omgebouwd naar een Bertone X1/9. Dat is ooit door een vorige eigenaar gedaan. Maar wat ons vooral fascineert, is het kenteken. Hoe zit het daarmee? “Daar zit een bijzonder verhaal aan vast. Het oorspronkelijke kenteken was FP-32-RT, uitgegeven op 13 december 1979. Dat is het werkelijk bouwjaar van deze X1/9. Ik heb nog een foto van de auto met dat kenteken. Op enig moment heeft hij een nieuw kenteken gekregen: LX-19-FL waarbij de combinatie X-19 in het kenteken natuurlijk opvalt. Volgens het kentekenbewijs is dat kenteken afgegeven op 16-02-1981 maar de combinatie LX is pas uitgegeven vanaf februari 1985. Er staat op het kentekenbewijs ook geen datum van eerdere afgifte. Het hoe en waarom heb ik niet kunnen achterhalen. Ook navraag bij de RDW leverde niets op vanwege de Wet op de Privacy.”

Intussen is Peter lid van de Fiat X1/9 Club, en dat blijkt een actieve club te zijn. “Jaarlijks worden er diverse clubdagen georganiseerd, sommige wonen we bij. Verder rijden we weinig met de X, vorig jaar maar 750 kilometer. Maar ik zie het wel als rijdend erfgoed waar we zuinig op moeten zijn. Dus van wegdoen is zeker geen sprake.”

Geschiedenis: de Fiat die een Bertone werd

Het is 1972 als de Fiat X1/9 zijn debuut maakt. Voor het ontwerp is Marcello Gandini verantwoordelijk, destijds werkzaam bij Bertone. De motor ligt net voor de achteras, een middenmotor dus. Best bijzonder in dit segment, Porsche had op dat moment de 914 met een soortgelijke aandrijflijn.

In de jaren daarop volgden wat kleine aanpassingen en enkele speciale uitvoeringen, zoals de Serie Speciale (1976-1978, ter gelegenheid van de 50.000ste X1/9) en de metallic zwarte Lido. De grootste verandering vond eind 1978 plaats, in de vorm van een nieuwe motor (1.5, 85 pk), een vijfbak en dikke bumpers. In 1982 zette Fiat een punt achter de X1/9. Echter, de assemblage vond voor een groot deel bij Bertone plaats en daar zag men nog wel brood in deze auto. Dus ging de productie door en stond voortaan het logo van Bertone op de X1/9. In de zomer van 1988 is het dan echt over uit, na iets meer dan 166.000 exemplaren.

Onderhoudshistorie Fiat X1/9

Sinds Peter de Fiat in zijn bezit heeft (2010) is er – naast het normale onderhoud – het volgende aan reparaties uitgevoerd:

• Schokdempers achter vervangen
• Nieuwe banden
• Distributieriem vervangen
• Voorruit vervangen i.v.m. delaminatie, laswerk aan de stijlen en gehele voorzijde gespoten
• Kilometertellerkabel vervangen
• Het door de warmte losgelaten hemeltje vervangen
• Motorisch diverse malen onder handen genomen i.v.m. slecht lopen/inhouden
• Een aantal keer elektrische problemen opgelost (twee keer een bijna doorgebrande raamschakelaar en een keer de kabelboom bij het contactslot aangepast i.v.m. bijna doorbranden)
• Hoofd- en koppelingscilinder vervangen
• Remblokken en V-snaar
• Stuurkogels vervangen en wielen uitgelijnd

De mening van Carrec Technocenter

Keurmeester Dennis Koldewijn: “Van de Fiat X1/9 had ik vroeger een schaalmodel waar ik erg content mee was, het is dan altijd de vraag of je met het model in schaal 1 op 1 ook zo content bent. Ik ben groot, de X1/9 is klein, maar gelukkig was hij van binnen ruim genoeg om er fatsoenlijk mee te kunnen rijden. De auto stuurt door de middenmotor erg goed en de lage zit geeft een extra dosis rijbeleving. Op een paar niet werkende meters na was er niet zoveel op aan te merken. Ik ben dus nog steeds content en nog altijd fan van auto’s met klapkoplampen.”