Test: Lexus RX 400h (2005)
Schone beloften
Met de introductie van de RX400h is Lexus de eerste fabrikant die een hybride aandrijfsysteem aanbiedt in een grote SUV. Volgens de Japanners levert de RX 400h de prestaties van een V8 met het verbruik van een viercilinder. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn.
Toyota veroorzaakte met de tweede generatie van de Prius een ware hype op het gebied van milieubewust autorijden. Vooral in Amerika, waar de brandstof inmiddels niet meer zo goed als gratis is, wordt hybride-aandrijving gezien als een serieus alternatief voor benzinezuipende V6- en V8-motoren. Daarnaast heb je ook nog eens een plausibel 'excuus' om zonder schuldgevoel auto te rijden. Immers, de uitstoot van schadelijke stoffen ligt een stuk lager dan van de gemiddelde automobiel en de Prius is een stuk zuiniger. In Europa zijn we meer met diesels bezig; die zijn weliswaar ook zuinig, maar nog lang niet zo schoon als een hybride-auto. Ondanks de opkomst van de partikelfilters. Bovendien worden auto's met dieselmotor financieel steeds onaantrekkelijker gemaakt door de overheid. Kortom, in de zoektocht naar alternatieve aandrijving heeft Toyota met de Prius een behoorlijke slag geslagen door dit soort auto's bereikbaar te maken voor het grote publiek. Met alternatieve aandrijving bedoelen we in dit geval een benzinemotor in combinatie met een elektromotor
en accu's. De luxebroer van Toyota, Lexus, heeft deze techniek geadopteerd en overgeheveld naar de RX, de grote SUV van het merk. Daarmee is het de eerste auto in dit segment met hybride-aandrijving. Lexus belooft verbruikscijfers die je eerder aan een viercilinder zou toedichten dan aan een V6. Maar het wordt nog mooier: hij presteert als een V8! Mooie marketingpraat of realiteit?
4WD zonder cardanas
Het principe van de techniek van de RX 400h (waarbij de h staat voor 'hybride' maar zo ver was u waarschijnlijk ook al) is gelijk aan die van de Toyota Prius; een benzinemotor die wordt geassisteerd door een elektromotor. Daar houden de overeenkomsten op. Ten eerste heeft de RX geen viercilinder maar een V6 onder de kap. Het is het 155 kW/211 pk sterke 3,3-literblok uit de RX 330, een versie die in Nederland niet leverbaar is (wij hebben alleen de RX 300). Verder heeft de RX niet één, maar twee elektromotoren. Eentje voor de vooras en eentje voor de achteras. Inderdaad, de RX 400h heeft dus vierwielaandrijving. Elektrische 4WD, zonder cardanas. En dat is best bijzonder. Niet dat de RX permanent door vier wielen wordt aangedreven; de achterwielen schieten de voorste alleen te hulp als de omstandigheden daar om vragen. Denk daarbij aan voluit accelereren, gripverlies op gladde ondergrond of wanneer de auto dreigt uit te breken in de bocht. Ook bij achteruitrijden worden alle vier wielen ingeschakeld. Op de plaats waar je normaal het achterdifferentieel zou aantreffen, zit nu een 50 kW sterke elektromotor, onder de achterbank huist het accupakket en de 65 liter grote benzinetank heeft een plaatsje in het midden van de RX gevonden. In de machinekamer voorin is het een drukte van jewelste, want hier huizen behalve de eerdergenoemde V6 ook een 123 kW sterke elektromotor, een generator, een vermogensverdeler en de E-CVT-bak. Die laatste is een elektronische geregelde versie van een continu variabele transmissie die weinig meer van doen heeft met de uitvinding van Hub van Doorne maar er wel voor zorgt dat de RX zonder merkbare schokken op- en terug 'schakelt'. Het vermogens- en koppelverloop is daardoor heel mooi vlak.
Tot ruim 50 km/h elektrisch
Wanneer je de RX 400h 's ochtends start, worden niet alleen de accu's wakker, maar ook de V6, totdat deze zijn bedrijfstemperatuur heeft bereikt. Als deze warm is, wordt 'ie in principe uitgeschakeld totdat er door de bestuurder meer vermogen gevraagd wordt dan de voorste elektromotor kan opbrengen. Redt deze het weer alleen (lage snelheid, bergaf) of wordt het gaspedaal gelost, dan wordt de benzinetoevoer afgesloten. Van het aan- en afslaan van de motor merk je tijdens het rijden overigens niets. Wie een beetje beheerst met de rechtervoet kan omgaan, zal merken dat het mogelijk is om tot een snelheid van ruim 50 km/h elektrisch te rijden. Dan verbruik je dus géén benzine en stoot je géén schadelijke stoffen uit. Wie veel in de stad rijdt of dagelijks in de file staat, heeft zodoende nog iets om vrolijk van te worden. De krachten van de benzine- en/of elektromotor worden gedistribueerd door een vermogensverdeler, voorzien van een zogenaamd planetair tandwielstelsel. Deze ligt in een lijn met de krukas van de V6, de generator en de elektromotor. De uitgaande assen verzorgen de aandrijving naar de voorwielen. Dit planetaire tandwielstelsel is een relatief simpel, maar bijzonder doordacht systeem dat ervoor zorgt dat het vermogensaanbod van benzine- en elektromotor in juiste banen wordt geleid. Het zorgt er ook voor dat er bij snelheidsvermindering vermogen wordt opgewekt door de generator zodat de accu's weer worden opgeladen. Tussen de achterwielen zit een tweede planetair tandwielstelsel dat samenwerkt met de achterste elektromotor. Dankzij het regenereren van energie hoeven de accu's nooit door een externe bron te worden opgeladen. Ofwel: je hoeft de RX thuis niet aan het stopcontact te hangen.
Aanhaken
Erg interessant natuurlijk, al die theorie. Maar we zijn ondertussen wel benieuwd hoe zo'n RX 400h deze mooie woorden omzet in daden. Levert 'ie inderdaad V8-waardige prestaties? Het antwoord luidt: 'ja'. Je mist weliswaar de geluidssensatie van zo'n dikke achtpitter - de V6 klinkt niet erg indrukwekkend – maar met een 0-100 km/h-tijd van 7,6 seconden kan de hybride RX heel behoorlijk aanhaken bij bijvoorbeeld een BMW X5 4.4i V8 met 320 pk of een vijfliter Mercedes-Benz ML 500 van 306 pk. Op topsnelheid moet de 400h wel wat inleveren; bij 200 km/h is de pijp leeg, maar daar koop je een auto als deze ook niet voor. Minpuntje van deze E-CVT is dat je 'm niet in een 'versnelling' kunt laten staan. Trap je het pedaal vanuit stilstand naar de bodem, zie je de vermogensmeter in het instrumentarium naar 200 kW schieten en volgt er een vloeiende acceleratie waarbij je eigenlijk sneller bent dan de RX je doet geloven. Er heerst een aangename stilte in het interieur en dat is wel even wat anders dan wat we gewend zijn in de Toyota Prius, wiens relatief kleine 1,5-litermotor het uitblèrt bij stevig accelereren. De combinatie van een ruim bemeten V6 met de twee elektromotoren is gewoon een erg prettige. En het mooie is dat al deze complexe techniek welhaast ongemerkt z'n werk doet. Al toerend langs de heuvelachtige kustlijn van Griekenland zijn we benieuwd of we het beloofde verbruik van 8,1 liter per 100 kilometer (1 op 12,3) halen. Wie er echt een sport van maakt, kan dit misschien realiseren, maar een verbruik van rond de 9 à 10 liter per 100 km ligt meer in de lijn der verwachtingen. Wij deden aan de hand van de gegevens van de boordcomputer een meting over eenzelfde afstand (inclusief stadsverkeer en snelweg) en verstookten 9,1 liter benzine, wat neerkomt op 1 op 11. Nog altijd heel netjes voor een SUV van twee ton.
Hamvraag
De hamvraag is: wanneer wordt een RX 400h een alternatief voor een 'gewone' RX 300 of een benzine- of dieselgestookte concurrent? Wie zo'n SUV op het verlanglijstje heeft staan en het milieu een warm hart toedraagt, is snel klaar. Daarna wordt het een kwestie van rekenen met aanschafprijzen, verbruikscijfers en houderschapsbelasting. Ten opzichte van de RX 300 betaalt u voor de 400h minimaal 5.500 euro extra. Eigenlijk is het prijsverschil 7.600 euro, maar de 400h heeft standaard 18-inchwielen, VDIM (Vehicle Dynamics Integrated Management, een 'vergaarbak' van veiligheidssystemen als ABS en ESP) en E-CVT, die bij elkaar een waarde van 2.100 euro vertegenwoordigen. De instapprijs voor de RX 400h bedraagt 66.700 euro, de luxe Executive, met onder meer meedraaiende koplampen, leren bekleding en stoelverwarming, kost 72.300 euro. Wie via een kleurenscherm de energiestromen en het verbruik in de gaten wil houden (toch wel een belangrijk onderdeel van deze auto, vinden wij) dient daarvoor het dvd-navigatiesysteem aan te schaffen à 4.610 euro. Voor dat geldt krijg je wel een achteruitrijcamera en Bluetooth erbij. Lexus verwacht dat de 400h dit jaar tweederde van de totale RX-verkopen voor z'n rekening zal nemen, wat neerkomt op 300 exemplaren. Bij aanschaf krijg je geen bpm-korting (zoals bij de Prius) maar wordt het wagengewicht voor de fiscus kunstmatig teruggeschroefd van 1.975 naar 1.780 kg, wat scheelt op de houderschapsbelasting.